Điện bị trộm, tính thế nào?

Ngày 8-4, TAND TP.HCM dự kiến sẽ xét xử phúc thẩm lại (lần 2) vụ bị cáo Nguyễn Thành Tâm trộm cắp tài sản mà cụ thể là trộm cắp điện nhà hàng xóm do có quyết định giám đốc thẩm hủy án. Vụ án này đã phải hoãn tới hoãn lui và có nhiều ý kiến khác nhau về cách tính điện năng mà bị cáo đã trộm cắp.

Đấu nối dây để chiếm đoạt nguồn điện

Theo hồ sơ, nhà của Tâm giáp vách tường nhà của ông Nguyễn Tấn Của. Đầu tháng 11-2003, Tâm phát hiện lưới điện ngầm nội bộ nhà ông Của bị hở nên đã đấu nối dây nhằm chiếm đoạt nguồn điện sử dụng. Tâm đã mua thiết bị câu móc điện, lắp cầu dao đảo pha để có thể sử dụng điện từ đồng hồ nhà mình hoặc điện từ nguồn của nhà hàng xóm. Đồng thời, Tâm còn kéo dây qua nhà cha ruột gần đó để cha cùng sử dụng nguồn điện lấy trộm.

Đầu năm 2007, khi kiểm tra lại các biên lai đóng tiền điện, ông Của phát hiện số tiền tăng cao đột biến so với điện năng tiêu thụ của gia đình nên theo dõi. Khi ông Của tắt hết thiết bị điện trong nhà, đồng hồ vẫn chạy; khi nhà ông Của ngắt cầu dao điện, nhà Tâm liền bị cúp điện. Lập tức, ông Của làm đơn phản ánh hành vi trộm cắp điện của gia đình Tâm.

Ngày 28-4-2007, cơ quan công an phối hợp Điện lực Tân Thuận kiểm tra và bắt quả tang gia đình Tâm đang sử dụng điện từ đường dây nhà hàng xóm.

Tháng 5-2012, TAND quận 7 đã xử phạt Tâm 11 tháng 23 ngày tù (bằng thời gian tạm giam) và buộc bồi thường thiệt hại cho gia đình ông Của là hơn 28 triệu đồng. Người cha của Tâm không bị xử lý hình sự do ông không biết việc Tâm trộm cắp điện.

Cho rằng cấp sơ thẩm đã bỏ sót người, lọt tội; số tiền bồi thường không có cơ sở nên ông Của đã làm đơn kháng cáo. Xử phúc thẩm lần 1 vào tháng 9-2012, TAND TP.HCM đã tuyên bác kháng cáo của người bị hại, y án sơ thẩm.

Tính thế nào mới đúng?

Ngay từ ban đầu, vụ án này đã có nhiều tranh cãi về việc định giá trị tài sản bị trộm cắp. Có ý kiến cho là nên tính theo hướng dẫn trong Quyết định số 31/2006 của Bộ Công nghiệp mà ngành điện đang áp dụng để tính điện năng bị thất thoát do mất trộm bởi điện năng không dễ định giá. Thế nhưng cũng có ý kiến phản đối vì cách tính này là dựa trên số điện năng hao hụt để truy thu người vi phạm việc sử dụng điện. Cách tính này chỉ có thể chấp nhận trong xử lý hành chính, còn trong xử lý hình sự là phải cụ thể, chính xác. Tính toán theo kiểu áng chừng là vi phạm nguyên tắc suy đoán có lợi cho bị can, bị cáo.

Quay lại vụ án, theo kết luận của hội đồng định giá tài sản, tổng điện năng mà Tâm đã trộm cắp từ nhà ông tính từ tháng 11-2003 đến khi bị phát hiện (gần 42 tháng) là hơn 29.000 kWh, trị giá khoảng 49,9 triệu đồng. VKSND quận 7 đã truy tố Tâm trộm cắp 49,9 triệu đồng. Tuy nhiên, sau khi mở phiên tòa xét xử vào tháng 4-2009, TAND quận đã hoãn, đồng thời hoàn trả hồ sơ cho VKS để điều tra bổ sung.

Theo tòa này, cần phải xác định lại lượng điện năng mà Tâm chiếm đoạt là bao nhiêu. Cụ thể, quá trình điều tra chưa xác định được số lượng, chủng loại, công suất của các thiết bị sử dụng điện của gia đình ông Của để làm cơ sở tính lượng điện năng đã bị Tâm trộm cắp. Trong khi đó, nạn nhân cũng khiếu nại cho rằng cần buộc bị cáo Tâm bồi thường số lượng điện năng bị trộm cắp theo cách tính của ngành điện là hơn 81 triệu đồng chứ không chỉ 49,9 triệu đồng như cách tính của VKS. Thế nhưng sau đó VKS vẫn giữ nguyên quan điểm ban đầu.

Tại phiên xử sơ thẩm tháng 5-2012, HĐXX nhận định nguồn điện mà bị cáo chiếm đoạt không phải từ nguồn điện cung cấp theo hợp đồng mua bán điện với cơ quan điện lực mà từ nguồn đã qua điện kế của nhà nạn nhân. Vì vậy không thuộc trường hợp điều chỉnh theo hướng dẫn của Quyết định số 31/2006 của Bộ Công nghiệp. Việc xác định điện năng mà bị cáo chiếm đoạt phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đã phân tích khi trả hồ sơ và thời gian thực tế bị cáo trộm điện (mỗi tháng chiếm đoạt mấy ngày, mỗi ngày mấy giờ). Hiện nay chưa có văn bản pháp luật nào hướng dẫn, quy định cách tính cho trường hợp này. Cách tính của cơ quan điều tra là xác định số điện năng gia đình Của tiêu thụ trung bình ở các tháng trước rồi suy ra số điện năng vượt trong thời gian bị trộm là do bị cáo Tâm chiếm đoạt. Bị cáo đồng ý với cách tính này nhưng đề nghị tính lại khoảng thời gian lấy trộm. HĐXX nhận thấy việc thay đổi lời khai của bị cáo là chỉ trộm cắp sau khi mua ổn áp có căn cứ chấp nhận bị cáo chỉ trộm cắp trong 17 tháng 14 ngày. Từ đó, tòa xác định giá trị tài sản bị cáo này trộm cắp là 28 triệu đồng.

HOÀNG YẾN