Trong nhiều tháng qua, Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu đã không đưa ra mốc thời gian chấm dứt cuộc chiến ở Gaza. Những người chỉ trích ông gọi đây là một chiến thuật chính trị, nhằm trì hoãn cuộc bầu cử ở Israel.
Thậm chí vào ngày 4-6 Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng ông Netanyahu có thể kéo dài cuộc chiến ở Gaza vì mục đích chính trị, theo tạp chí Time.
Những bình luận trên khiến ông Netanyahu đứng trước tình thế khó xử, đặc biệt sau khi Tổng thống Biden tiết lộ đề xuất về thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza. Có thể thấy thế lưỡng nan của ông Netanyahu liên quan tình hình Gaza ngày càng rõ và diễn biến này được giới quan sát chú ý. Ông Netanyahu phải lựa chọn giữa việc duy trì chính phủ hiện có – vốn có quan điểm cứng rắn – hoặc việc xúc tiến đề xuất thỏa thuận ngừng bắn, để cứu đưa con tin về nhà, theo tờ The New York Times.
Theo đề xuất mới được ông Biden trình bày hôm 31-5, quá trình ngừng bắn gồm 3 giai đoạn.
Trong giai đoạn đầu tiên, lệnh ngừng bắn kéo dài 6 tuần. Theo đó, lực lượng Israel sẽ rút khỏi các trung tâm dân cư ở Gaza. Đổi lại, phía Hamas thả các con tin, bao gồm người già và phụ nữ. Phía Israel cũng thả hàng trăm người Palestine đang bị giam trong các nhà tù ở Israel.
Ông Biden cho biết dân thường Gaza sẽ quay trở lại các khu vực từng phải sơ tán, bao gồm miền bắc dải đất và 600 xe tải sẽ chở viện trợ nhân đạo đến Gaza mỗi ngày.
Trong giai đoạn thứ hai, Hamas và Israel sẽ đàm phán các điều khoản nhằm chấm dứt vĩnh viễn tình trạng thù địch. Trong giai đoạn thứ hai, ông Biden nói rằng Hamas sẽ thả tất cả con tin còn sống còn lại, bao gồm các binh sĩ nam. Trong khi đó, lực lượng Israel sẽ rút khỏi Gaza và lệnh ngừng bắn vĩnh viễn sẽ bắt đầu.
Giai đoạn thứ ba bao gồm kế hoạch tái thiết lớn cho Gaza và trao trả "những hài cốt cuối cùng" của con tin cho gia đình họ.
Phản ứng bất thường từ Israel
Theo The New York Times, sau khi ông Biden trình bày đề xuất ngừng bắn Gaza, Văn phòng Thủ tướng Israel phản ứng khá bất thường. Theo đó, Văn phòng Thủ tướng Israel đưa ra 2 tuyên bố liên quan đề xuất thỏa thuận ngừng bắn.
Tuyên bố đầu tiên nói rằng ông Netanyahu đã ủy quyền cho nhóm đàm phán của Israel trình bày đề xuất thỏa thuận ngừng bắn với các bên liên quan và cũng “cho phép Israel tiếp tục cuộc chiến cho đến khi đạt được tất cả các mục tiêu, bao gồm việc đánh bại khả năng quân sự và quản lý chính quyền của Hamas”.
Tuyên bố thứ hai nhắc lại những điều kiện đó để kết thúc cuộc chiến và khẳng định: “Quan điểm cho rằng Israel sẽ đồng ý ngừng bắn vĩnh viễn trước khi những điều kiện [Israel đưa ra] được đáp ứng là điều không có cơ sở”.
Hôm 2-6, Bộ trưởng Quốc phòng Israel – ông Yoav Gallant tái khẳng định rằng “trong bất kỳ tiến trình nào nhằm chấm dứt cuộc chiến này, chúng tôi sẽ không chấp nhận sự cai trị của Hamas ở Gaza”. Ông Gallant nói rằng Israel sẽ "cô lập các khu vực" ở Gaza, loại bỏ chính quyền Hamas khỏi khu vực và giúp thành lập chính quyền thay thế. Tuy nhiên, ông Gallant không nói rõ chính quyền mới sẽ do ai quản lý.
Sau khi Văn phòng Thủ tướng Israel đưa ra quan điểm, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby tuyên bố: “Đây là một đề xuất của Israel”. Theo The New York Times, tuyên bố này của ông Kirby nhằm khẳng định nguồn gốc của đề xuất là từ Israel, không phải do Mỹ đưa ra.
Tuy nhiên, trong cuộc họp báo hôm 3-6, người phát ngôn của thủ tướng Israel cho biết ông Biden chỉ trình bày một bản phác thảo “một phần” về đề xuất thỏa thuận ngừng bắn mà Israel đã gửi đến Hamas.
“Cuộc chiến sẽ dừng lại vì mục đích trao trả con tin và sau đó chúng tôi sẽ tiến hành các cuộc thảo luận sâu hơn. Có những chi tiết khác mà tổng thống Mỹ không trình bày trong bài phát biểu của ông” – người phát ngôn nói.
Phía Mỹ chưa bình luận về thông tin này từ Israel.
Một cuộc thăm dò do đài Channel 11 của Israel thực hiện hôm thứ 3-6 cho thấy 40% người dân Israel được hỏi ủng hộ thỏa thuận ngừng bắn. Trong khi đó, 27% người được hỏi cho biết họ sẽ phản đối và 33% nói rằng họ không chắc về thỏa thuận ngừng bắn.
Thế lưỡng nan của ông Netanyahu
Thông báo của ông Biden hôm 31-5 cho thấy đây là đề xuất thỏa thuận ngừng bắn với nhiều điểm tích cực so với những đề xuất trước đây. Điều này càng làm cho thế lưỡng nan của ông Netanyahu trở nên nghiêm trọng hơn. Vị thủ tướng Israel càng thêm khó khăn trong quá trình ra quyết định, khi nhiều người kêu gọi ông nhanh chóng kết thúc cuộc chiến, trong khi một số thành viên chính phủ Israel có quan điểm vô cùng cứng rắn.
Ông Bezalel Smotrich – Bộ trưởng tài chính Israel và ông Itamar Ben-Gvir – Bộ trưởng An ninh Quốc gia Israel đã khẳng định sẽ rời khỏi chính phủ của thủ tướng Netanyahu nếu ông xúc tiến đề xuất thỏa thuận ngừng bắn mà ông Biden nêu ra. Một số thành viên có đường lối cứng rắn trong đảng Likud của ông Netanyahu cũng cho biết họ đồng tình quan điểm với ông Smotrich và ông Ben-Gvir.
Ngoài ra, 2 thành viên nội các chiến tranh Israel là ông Benny Gantz và ông Gadi Eisenkot cũng dọa sẽ rút lại sự ủng hộ của đảng họ đối với ông Netanyahu, nếu thủ tướng Israel không đưa ra lộ trình rõ ràng cho cuộc chiến ở Gaza trước ngày 8-6.
Trong khi đó, trong bài phát biểu hôm 31-5, ông Biden kêu gọi những người Israel đang thúc đẩy cuộc chiến "vô thời hạn" hãy thay đổi suy nghĩ của họ.
“Đã đến lúc cuộc chiến này kết thúc và ngày mới bắt đầu… Tôi biết có những người ở Israel sẽ không đồng ý với kế hoạch này và sẽ kêu gọi tiếp tục cuộc chiến vô thời hạn. Một số người thậm chí còn nằm trong liên minh chính phủ. Họ đã nói rõ rằng họ muốn chiếm đóng Gaza, tiếp tục chiến đấu trong nhiều năm và các con tin không phải là ưu tiên hàng đầu của họ. Tôi đã kêu gọi lãnh đạo Israel ủng hộ đề xuất này, bất những áp lực” – ông Biden nói.
Các nhà phân tích cho rằng giờ đây là thời điểm khó khăn đối với ông Netanyahu vì ông đã được nhiều người chú ý.
Ông Ben Caspit – người viết tiểu sử thủ tướng Israel cho rằng ông Biden “đã đưa ông Netanyahu ra khỏi tình trạng mơ hồ và đích thân ông Biden trình bày đề xuất về thỏa thuận ngừng bắn của ông Netanyahu”.
Ông Aviv Bushinsky – cựu cố vấn của ông Netanyahu – cho biết: “Tôi nghĩ rằng ông Netanyahu hiện bị dồn vào chân tường. Ông Biden đang đặt cho ông Netanyahu câu hỏi về việc có ủng hộ đề xuất thỏa thuận ngừng bắn không?".
