Khi ta trở thành ‘nô lệ’ của… màn hình

Hôm trước tết, trong chuyến đi công tác ở Malaysia, khi chụp ảnh sefie làm thủ tục check-in “cúng” Facebook, cả nhóm hơn 10 người chúng tôi giật mình khi nhìn thấy trong ảnh ai cũng đều dán mắt vào những chiếc điện thoại của mình. Trước đó không lâu, tôi cũng chụp được ảnh gần hết hành khách trên toa tàu điện ngầm ở Singapore đang chuyên tâm làm chuyên môn với các thiết bị di động của họ.

“Con nghiện” công nghệ mới

Ở Việt Nam, hầu như bước vào quán cà phê nào bạn cũng có thể nhìn thấy cảnh người ta đang cắm mặt vào những chiếc màn hình nhỏ xíu. Nói là quán cà phê cho nó cụ thể thôi, chứ ở bất cứ nơi công cộng nào bạn đều dễ dàng nhìn thấy nhiều người đang trói cuộc sống của mình vào những chiếc smartphone, tablet như vậy.

Cách đây ba, bốn năm, các quán cà phê có Wi-Fi chủ yếu là nơi để người ta xách laptop ra ngồi làm việc hay “tám” với thiên hạ. Còn ngày nay đó là địa bàn hoạt động của các thiết bị di động. Có hai nhân tố chính khiến cho đạo quân “nô lệ” của màn hình di động ngày càng đông hơn… quân Nguyên!

Đầu tiên là sự phổ dụng của smartphone và tablet gia tăng quá nhanh do sự phong phú và đa dạng của các chủng loại thiết bị kết hợp với giá bán ngày càng rẻ. Thậm chí có thể nói rằng vào đầu năm 2016 này, chỉ cần muốn là hầu như ai cũng có thể tậu cho mình một chiếc smartphone. Chẳng hạn như chiếc smartphone Philips S307 màn hình 4 inch chạy hệ điều hành Android 4.4 chỉ có 1 triệu đồng. Đó là hàng hiệu chính hãng đàng hoàng, chứ hàng “tàu” thì còn rẻ hơn nhiều.

Thứ hai là sự phổ cập của kết nối Internet. Tốc độ có thể chưa phải ngon nhưng về độ phủ rộng và tính có sẵn thì mạng Internet ở Việt Nam là thuộc “hàng top thế giới”. Nơi nào không có cáp mạng kéo đến thì đã có các mạng 3G phủ sóng. Ngay tới hang cùng ngõ hẻm, thôn xóm xa xôi cũng có thể truy cập Internet. Mà hễ có Internet là người ta có thể ngao du các mạng truyền thông xã hội.

Giờ đây người ta sẵn sàng dán mắt vào điện thoại ở mọi lúc mọi nơi. Ảnh: INTERNET

Đi tìm phương thuốc trị bệnh

Đáng buồn là hội chứng nghiện màn hình là một thực tế và đang có xu hướng gia tăng. Trên trang web chuyên về tâm lý học Psychology Today, nữ tiến sĩ y khoa Victoria L. Dunckley đã gọi những tác hại do việc sử dụng quá lâu màn hình là “hội chứng màn hình điện tử” (Electronic Screen Syndrome) và coi đó là một loại “rối loạn tâm thần thời hiện đại không được công nhận”. Bà cũng nói rằng có mối liên quan giữa thời gian ở trước màn hình với các chứng rối loạn tâm lý, tâm thần của trẻ em. Ảnh hưởng của công nghệ đối với hệ thần kinh là ảnh hưởng đa nhân tố (multifactorial).

Có lẽ tới bây giờ không ai còn tranh cãi về chuyện dán mắt quá lâu trước các màn hình có hại cho đôi mắt và bộ não con người. Có tranh cãi thêm chỉ là về mức độ tác hại và cách để giảm bớt nó.

Ở Mỹ và nhiều nước châu Âu, từ lâu nay người ta vẫn đang khởi xướng những hình thức vận động mọi người giảm bớt thời gian ở trước các màn hình thiết bị để dành nhiều thời gian hơn cho mối quan hệ giữa người với người. Nói nôm na là rời khỏi thế giới ảo để trở về cuộc sống thật. Có những cuộc vận động hay dự án cộng đồng như “screen-free week” (tuần không màn hình) diễn ra hằng năm. Có những câu khẩu hiệu gợi nhiều suy nghĩ như “Do more, watch less… together!” (làm nhiều hơn, xem ít hơn, chơi với nhau).

Nghĩ cũng ngược đời. Trước đây các nhà hàng, quán cà phê đua nhau trang bị hệ thống Wi-Fi để cạnh tranh và thu hút khách hàng. Bây giờ ngày càng có thêm nhiều quán xá ở Mỹ cắt Wi-Fi, thậm chí treo biển cấm sử dụng các thiết bị có màn hình. Có một ông chủ tiệm cà phê nói rằng mình phát bệnh khi nhìn thấy cảnh những đôi bạn vào quán rồi mạnh người nào người nấy cắm mắt vào màn hình thiết bị của mình. Vì thế, ông quyết định treo bảng cấm dùng thiết bị có màn hình với hy vọng người ta có thể giao tiếp trực tiếp với nhau trong cuộc sống thật.

Nói thiệt, thuốc bổ mà lạm dụng vẫn gây nguy hại kia mà, huống chi là đôi mắt quý giá không được phút nào nghỉ ngơi khi phải dán vào những chiếc màn hình điện tử.