Lấp sông Đồng Nai, không ổn cả lý lẫn tình!

Ngày 24-3, nhiều nhà khoa học tiếp tục lên tiếng bày tỏ lo ngại sau khi ông Đinh Quốc Thái, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, khẳng định với Pháp Luật TP.HCM rằng: “Dự án cải tạo cảnh quan và phát triển đô thị ven sông Đồng Nai” không cần tham vấn ý kiến của các tỉnh lân cận.

Dòng sông không của riêng ai

TS Đào Trọng Tứ, cố vấn Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN), nhấn mạnh nếu công trình chỉ nằm trên đất của tỉnh Đồng Nai thì tỉnh mới có thẩm quyền phê duyệt. Song thực tế, công trình lại nằm trên diện tích mặt nước sông Đồng Nai rộng hơn 7,7 ha. Đây là dòng sông liên tỉnh nên tỉnh Đồng Nai không thể tự quyết định được. “Nói như lãnh đạo tỉnh Đồng Nai thì Việt Nam lập ra Ủy ban Bảo vệ sông Mê Kông để làm gì? Chính vì dòng sông Mê Kông là tài sản chung nên chúng ta mới có quyền phản đối Trung Quốc, Lào xây đập thủy điện trên dòng Mê Kông. Sông Đồng Nai cũng vậy. Nó không phải là tài sản riêng của Đồng Nai nên các tỉnh, thành khác cũng có quyền lên tiếng, nhất là những tỉnh, thành có khả năng bị ảnh hưởng nhiều” - ông Tứ lập luận.

Đồng quan điểm, ThS Hồ Long Phi, Viện trưởng Quản lý Tài nguyên nước và Biến đổi khí hậu (ĐH Quốc gia TP.HCM), cũng cho rằng phải xác định rõ sông Đồng Nai là tài sản chung chứ không riêng của tỉnh Đồng Nai. “Đây là con sông cấp 1, do Bộ TN&MT quản lý, đồng thời còn có Ủy ban Bảo vệ sông Đồng Nai... Do đó trên nguyên tắc quản lý, khi tác động đến dòng sông, sử dụng diện tích mặt nước thì phải thông qua các cơ quan quản lý, phải tham vấn ý kiến các tỉnh, thành liên quan” - ông Phi nói.

Theo ông Phi, nếu Đồng Nai được quyền quyết định chuyện lấn, lấp sông thì các tỉnh khác như Bình Dương, TP.HCM… cũng được quyền làm thế. Như vậy thì làm sao có thể bảo vệ được dòng sông này. “Theo tôi, để minh bạch, UBND tỉnh Đồng Nai nên công bố công khai các thông tin về dự án để các tổ chức liên quan, các nhà khoa học góp ý, phản biện thêm” - ông Phi nói.

Lấn sông bằng cách đổ đất đá tạo chân như cách đang làm thì chân kè sẽ lấn ra gấp nhiều lần, dễ “bẫy” tàu, thuyền. Ảnh: TIẾN DŨNG

Dự án thực hiện trên con sông có ảnh hưởng đến nhiều địa phương nên phải tham khảo các tỉnh, thành bị ảnh hưởng. Ảnh: TRUNG THANH

Cả lý lẫn tình đều chưa ổn

Về cơ sở pháp lý của dự án, ông Dương Đức Bình, Giám đốc Trung tâm Tư vấn chính sách và Giám sát môi trường, Viện Môi trường và Phát triển bền vững, nói: “Theo Luật Tài nguyên nước, Nghị định 201/2013 hướng dẫn; Luật Bảo vệ môi trường và văn bản hướng dẫn bảo vệ, đánh giá môi trường… (Nghị định 18/2015) thì việc tham vấn ý kiến của Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai khi lập báo cáo đánh giá tác động môi trường nói riêng và triển khai dự án này (dự án lấp sông Đồng Nai - NV) nói chung là yêu cầu bắt buộc”.

Cụ thể, do sông Đồng Nai nằm trong lưu vực sông đi qua 11 tỉnh, thành và việc sử dụng tài nguyên nước sông này có thể làm phát sinh mâu thuẫn giữa các địa phương, giữa nhu cầu dùng nước với nguồn nước. Ngoài ra TS Tứ còn cũng cho rằng do diện tích mặt nước bị chiếm quá lớn (hơn 7,7 ha - NV) nên dự án phải tuân thủ theo Luật Tài nguyên nước và cả Luật Quản lý đê điều. “Điều 6 Luật Tài nguyên nước yêu cầu phải lấy ý kiến đại diện cộng đồng dân cư và tổ chức, cá nhân liên quan trên địa bàn bị ảnh hưởng. Cần phải khẳng định rõ đây là sông liên tỉnh, có tính chất liên vùng nên đối tượng bị ảnh hưởng không chỉ là một số hộ dân ở nơi thực hiện dự án như cách Đồng Nai thực hiện mà còn ở các tỉnh, thành khác trong lưu vực” - TS Tứ nhấn mạnh.