Sáng 22-11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Phát biểu ý kiến tại tổ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết Bộ Y tế nhất trí với mục đích, quan điểm và sự cần thiết ban hành dự Luật này, đặc biệt đối với vấn đề định hướng để tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với những mặt hàng có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu bia, đồ uống có đường vào danh mục chịu thuế.
Về việc đánh thuế TTĐB đối với thuốc lá, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết WHO đánh giá việc sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây nên 28 nhóm bệnh. Ước tính Việt Nam hằng năm có vài chục ngàn ca bệnh chết liên quan đến bệnh do các nhóm bệnh gây ra.
Ngoài ra, sử dụng thuốc lá còn làm tăng chi phí y tế và tổn thất kinh tế. Theo ước tính thì tổn thất hằng năm lên đến 108 ngàn tỉ đồng và thuế thu nhập chỉ đạt khoảng 1/5.
Cũng theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, thuế TTĐB đối với thuốc lá tại Việt Nam hiện nay còn rất thấp, chiếm 34-38%, trong khi đó ở các nước trên thế giới trung bình khoảng 62%. Có những nước như: Thái Lan 81%, Indonesia là 72,9%, singapore là 66,3%.
Bộ trưởng Y tế cho biết hiện Chính phủ đang đề xuất 2 phương án trong dự thảo. Nhưng Bộ Y tế nghiêng về phương án 2 để làm sao đẩy nhanh hơn tăng thuế thuốc lá để giảm bớt người nghiện hoặc sử dụng thuốc lá. Theo khuyến cáo của WHO, Việt Nam cần tăng thuế lên tới 65%.
Đối với đánh thuế rượu bia, bà Lan cho hay, WHO đánh giá và có bằng chứng khoa học rằng, sử dụng rượu bia là nguyên nhân gây ra 30 nhóm bệnh tật và rối loạn sức khỏe, bao gồm: xơ gan, ung thư và các rối loạn tâm thần do rượu. Đặc biệt, rượu bia cũng gây nên vấn đề thương tích và tử vong do tai nạn giao thông và là yếu tố nguy cơ gây nên bạo lực gia đình.
Uống rượu bia cũng gây nên 46 ngàn ca tử vong trong năm 2021 (chiếm 6% tỷ lệ tử vong hằng năm). Theo tính toán thì tỷ lệ sử dụng rượu bia cũng tăng rất cao. Vì vậy, Bộ Y tế cũng thống nhất đối với phương án 2 như dự thảo Luật.
Liên quan đến thuế đối với đồ uống có đường, Bộ trưởng Y tế thông tin, hiện đã có bằng chứng đối với việc tăng lượng đồ uống có đường sẽ làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường, tim mạch, loãng xương, béo phì… Từ đó làm tăng các nguy cơ các bệnh khác, trong đó có bệnh ung thư.
Ở Việt Nam, tỷ lệ tiêu thụ đồ uống có đường tăng gấp 4 lần trong 15 năm vừa qua. Từ 18,5L/người năm 2009 lên 66L/người năm 2023 là yếu tố góp phần tăng tỷ lệ béo phì ở thanh thiếu niên lên gấp đôi từ năm 2010 đến năm 2020.
Những người này có nguy cơ mắc bệnh mạn tính, rối loạn sức khỏe do thừa cân béo phì và ảnh hưởng đến cuộc sống sau này.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh, việc áp dụng thuế TTĐB đối với đồ uống có đường là phù hợp với xu thế quốc tế và thực tế hiện nay. Ít nhất đã có 104 quốc gia trên thế giới và 6 quốc gia trong ASEAN áp dụng thuế TTĐB đối với đồ uống có đường.
Bộ Y tế nhất trí đối với đề xuất của Chính phủ trong việc áp thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam, còn đối với các loại đồ uống khác sẽ có lộ trình về áp thuế sau khi đã thực hiện ổn định đối với nước giải khát có đường. Tuy nhiên, về thuế suất thì WHO gửi cho Bộ Y tế đề nghị là mức thuế TTĐB cao hơn so với mức đề xuất đề ra là 10% trên giá bán của doanh nghiệp.
