Người ta thường coi các quan tòa là người bảo vệ công lý nhưng với anh Nguyễn Minh Sang, người từng bị vướng tù oan, thì luật sư (LS) Nguyễn Thanh Tài mới là vị “thần công lý” đáng kính trong cuộc đời. Bởi LS Tài là người đã đồng hành, giúp Sang đòi lại lẽ công bằng, buộc cơ quan tố tụng phải xin lỗi, bồi thường oan cho mình.
Cơ duyên gặp gỡ
Năm 2011, Nguyễn Minh Sang vừa tròn 19 tuổi, đang làm thuê cho một trang trại nuôi gà. Bi kịch đến với em vào một ngày tháng 8-2011. Sang đến nhà ông nội chơi thì thấy ông chở người chú ruột đi công chuyện. Lát sau, người chú đến nhà bắt Sang chở đến công an xã vì cho rằng em đã lấy trộm chiếc điện thoại di động và một nhẫn vàng của mình để trên bàn nhà ông nội. Người chú nói cứ nhận tội rồi sẽ bảo lãnh cho về sớm. Thế là Công an huyện Châu Thành (Tiền Giang) khởi tố, bắt tạm giam Sang về tội trộm cắp tài sản. Lúc này Sang mới kêu oan thì đã quá muộn.
Cha mất vì tai nạn giao thông từ khi Sang còn nhỏ dại, mẹ thì nghèo khó nên Sang rời gia đình từ sớm, phải bươn chải làm thuê kiếm sống qua ngày. Do ít học, trình độ nhận thức hạn chế nên Sang chẳng biết xoay xở ra sao khi đối diện với cơ quan điều tra. Cũng may, chính người chủ trại gà tốt bụng Lê Văn Niên đã làm cầu nối cho Sang gặp LS Nguyễn Thanh Tài (VPLS Cao Minh Triết, Đoàn LS tỉnh Tiền Giang). Ông Niên đã trực tiếp đến gặp LS Tài nhờ bào chữa cho Sang với một niềm tin mãnh liệt là cậu bé bị oan.
Trước hoàn cảnh ấy, LS Tài đã đồng ý bảo vệ miễn phí cho Sang. Mấy đêm liền nghiên cứu hồ sơ vụ án khiến ông mất ngủ bởi rất nhiều điều mâu thuẫn và chứng cứ buộc tội không thuyết phục. “Ngay từ đầu tôi đã linh cảm thấy những điều bất an. Không thể chờ đợi thêm nữa, ngay hôm sau tôi đã vào trại giam gặp Sang. Khi biết Sang bị người chú dụ cung và điều tra viên ép khai, lúc đó tôi biết chắc cậu ta bị oan” - LS Tài kể.
Gặp lại Sang, giọng anh không giấu nổi xúc động: “Chính LS Tài và báo Pháp Luật TP.HCM đã cho em nghị lực để vững tin vào cơ hội làm lại cuộc đời. Tận đáy lòng mình, em xin gửi lời cảm ơn hai người ân nhân của em…”.
LS Nguyễn Thanh Tài, người giúp Nguyễn Minh Sang đòi lại công lý vì bị cơ quan tố tụng làm oan. Nguyễn Minh Sang giờ đã trở thành một công nhân lành nghề. Ảnh: THANH TÙNG
Cố kết tội và né bồi thường oan
Tháng 11-2011, TAND huyện Châu Thành (Tiền Giang) xử sơ thẩm. Tại tòa, LS Tài đã đưa ra nhiều luận cứ vững chắc để khẳng định Sang bị oan. Đó là việc truy tìm, thu giữ vật chứng không phải do cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện mà do người chú tự qua nhà Sang và tìm thấy. Hiện trường nơi được cho là Sang cất giấu tài sản ở đâu không rõ. Việc người chú có để chiếc nhẫn và điện thoại trên bàn nhà ông nội Sang hay không cũng không chắc chắn, không ai làm chứng; tòa không triệu tập người bị hại đến để đối chất...
Dù vậy, TAND huyện Châu Thành vẫn phạt Sang chín tháng tù về tội trộm cắp tài sản. Đây là mức án đúng bằng thời gian Sang bị tạm giam nên Sang được trả tự do ngay tại tòa.
Không thể chấp nhận thân chủ của mình mang án tù tội khi họ không hề có hành vi phạm tội, LS Tài đã giúp Sang kháng cáo kêu oan.
Tháng 5-2012 TAND tỉnh Tiền Giang xử phúc thẩm đã tuyên hủy án để điều tra, xét xử lại vì chứng cứ buộc tội mơ hồ. Sau hơn sáu tháng điều tra lại không có kết quả, Công an huyện Châu Thành đã phải đình chỉ vụ án. Thế nhưng để né bồi thường oan, họ lại đình chỉ bị can với lý do hành vi phạm tội của Sang không còn nguy hiểm cho xã hội nữa (theo khoản 1 Điều 25 BLHS). Điều này đồng nghĩa với việc Sang vẫn mang án trộm cắp và dĩ nhiên không được bồi thường oan.
Luật sư quyết làm rõ trắng đen
Chưa kịp kết thúc hành trình cũ LS Tài lại phải dấn thân vào cuộc đấu tranh mới để đòi công bằng cho Sang. Cầm quyết định đình chỉ trên tay, lòng ông không an. Ngoài viết đơn khiếu nại, ông còn chủ động tìm đến báo Pháp Luật TP.HCM để nhờ báo lên tiếng bênh vực cho Sang.
Tất cả việc làm của ông đều tự nguyện và vô tư với trách nhiệm tìm cho ra lẽ phải của một người LS. Bởi vì sau khi được đình chỉ điều tra, Sang đã trút bỏ gánh nặng tù tội nên mừng quá, không cần quan tâm đến việc mình có được bồi thường oan hay không. Lúc đó trại gà của ông Niên cũng ngưng hoạt động vì thua lỗ khiến Sang thất nghiệp. Sang chỉ gặp LS Tài cám ơn được một lần rồi vác ba lô lên tận Tây Nguyên học nghề sửa chữa máy công nghiệp. Mỗi lần ký đơn, LS Tài phải mò mẫm dò tìm thông tin để hẹn Sang về “xin chữ ký” mới có thể nộp các loại đơn từ.
May sao, những bài báo trên Pháp Luật TP.HCM đã tác động được đến VKSND Tối cao. Từ đó cơ quan này đã yêu cầu VKSND tỉnh Tiền Giang kiểm tra, xem xét lại vụ việc theo hướng phải đình chỉ điều tra bị can theo điểm b khoản 2 Điều 164 BLTTHS (hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm). Chính sự phản ánh kịp thời của báo và sự kiên trì của LS Tài nên đầu năm 2013 Công an huyện Châu Thành đã sửa sai bằng cách “đính chính” lý do đình chỉ như cấp trên đã chỉ đạo. Nhờ vậy Sang mới chính thức được minh oan.
| Theo đuổi công lý đến cùng Sau khi Nguyễn Minh Sang được chính thức công nhận bị oan, LS Nguyễn Thanh Tài lại thay mặt Sang soạn đơn yêu cầu TAND huyện Châu Thành bồi thường oan. Những tưởng mọi việc êm xuôi nhưng cuối cùng lại bị kéo dài. Phần vì Sang không thường xuyên có mặt ở nhà, phần vì cơ quan làm oan không chấp nhận mức bồi thường mà phía Sang đưa ra, mặc dù số tiền cụ thể chỉ hơn 100 triệu đồng. Mỗi lần tòa yêu cầu thương lượng, LS Tài phải tìm cách liên lạc với Sang rồi chạy xe máy từ TP.HCM đến Tiền Giang để tư vấn các bước cũng như thúc đẩy hai bên có tiếng nói chung. Tuy nhiên, những cố gắng ấy đều bất thành. LS Tài lại phải tư vấn để Sang làm đơn khởi kiện yêu cầu TAND huyện Châu Thành xử buộc chính tòa này phải bồi thường oan. Khởi kiện thì phải theo trình tự, thủ tục nên mất rất nhiều thời gian. Tòa mấy lần mời hòa giải nhưng chẳng lần nào Sang có mặt vì không ai liên lạc được. Tòa lại nhờ LS Tài liên lạc nhưng việc hòa giải cũng không thành. Mãi đến ngày 23-7-2014, TAND huyện Châu Thành mới mở phiên tòa sơ thẩm xử vụ kiện mà chính tòa này là bị đơn. Lần này, hai bên đã thương lượng thành ngay tại phiên xử. Tòa đã ra quyết định hòa giải thành theo hướng TAND huyện chấp nhận bồi thường oan cho Sang hơn 95 triệu đồng, gồm thiệt hại về vật chất và tinh thần trong gần hai năm bị truy tố, xét xử oan (Sang bị tạm giữ, tạm giam 255 ngày, bị tòa huyện xử phạt chín tháng tù). Ngoài ra, tòa còn phải xin lỗi công khai Sang tại địa phương và trên báo chí theo quy định. Thế nhưng từ khi hòa giải thành đến nay đã gần hai năm mà Sang vẫn chưa nhận được tiền và lời xin lỗi nào từ phía TAND huyện Châu Thành. Vì vậy hành trình của LS Tài giúp thân chủ của mình vẫn chưa kết thúc… “Luật sư Tài là người ơn của em” Sang bây giờ đã là công nhân vận hành máy cho một nhà xưởng sản suất bao bì gần ngã tư Đồng Tâm (thuộc xã Thạnh Phú, TP Mỹ Tho, Tiền Giang). Sang bảo mấy năm nay anh gắn bó với cái nghề này và có cuộc sống tạm ổn với thu nhập khoảng 300.000 đồng/ngày. Hằng ngày anh vẫn liên lạc với LS Tài để nhờ tiếp tục làm đơn khiếu nại gửi tòa. Dù tất bật ngược xuôi công việc khi ở Tiền Giang, lúc ở TP.HCM nhưng LS Tài vẫn vui vẻ tiếp tục giúp đỡ Sang. Vậy là hành trình kêu oan của LS Tài và Sang vẫn còn tiếp tục, chưa biết đến ngày nào. |
