Cuộc chiến ở “bản ma túy”

Trước khi vào bản Xốp Mạt (xã Lượng Minh, huyện miền núi Tương Dương, Nghệ An), tôi được ông Cụt Xuân Ninh, Chủ tịch UBND xã Lượng Minh, trấn an: “Anh đừng ngạc nhiên khi thấy người dân trên này dùng heroin như người miền xuôi hút thuốc lá nhé!”.

Bắt cả cha ruột mình

Từ chiếc cầu treo đã bị núi nứt đẩy cong queo bắc qua dòng Nậm Nơn, chúng tôi lội bộ vào các bản dưới chân núi Pu Căm (tiếng Thái có nghĩa là Núi Kiêng). Căn nhà cấp bốn của gia đình trưởng bản Lô Văn May nằm ngay giữa bản. Cửa nhà anh mở toang, nhiều nhà cạnh đó cửa chính vẫn đóng im ỉm. Anh May nói với giọng trầm buồn: “Người ta gọi bản Xốp Mạt là “bản không chồng” là không đúng đâu. Bản này phụ nữ vẫn lập gia đình, có chồng con nhưng do cơn lốc ma túy tràn qua, đàn ông nghiện ngập nhiều. Người vào tù, người đã chết, người đi làm ăn xa nên vắng bóng đàn ông thôi. Có nhiều gia đình cả hai vợ chồng đi tù vì ma túy, trong nhà chỉ còn lại trẻ con”.

Anh May là con đầu trong gia đình có bốn anh em. Những năm học tiểu học và THCS, anh May được coi là “hạt giống”, học sinh khá ở xã Lượng Minh. Nhưng khi anh May đang thuê phòng trọ ở thị trấn Hòa Bình học lớp 11 thì phải bỏ học vì hoàn cảnh gia đình quá khó khăn. Đầu năm 2003, anh lên đường nhập ngũ. Anh ước mơ sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự sẽ đi học tiếp hoặc đi học lấy cái nghề để lập nghiệp. Năm 2004, khi anh đang ở trong quân ngũ thì nhận được thư các em viết vào báo tin: mẹ đã bị công an bắt vì xách thuê ma túy từ Xốp Mạt xuống TP Vinh. “Cầm cái thư, tay tôi run run và ứa nước mắt, vừa giận vừa thương mẹ. Có lẽ vì nhà nghèo, mẹ nghe các ông trùm từ đỉnh Pù Lôm lừa phỉnh nên không vượt qua được cám dỗ đã đi xách thuê heroin kiếm ít tiền”. Lượng ma túy mà mẹ anh May xách thuê đủ để tòa kết án tù chung thân.

Bản Xốp Mạt nhìn từ cầu treo bắc qua dòng Nậm Nơn (huyện Tương Dương, Nghệ An). Ảnh: ĐẮC LAM

Cuối năm 2005, anh May xuất ngũ trở về địa phương làm bí thư chi đoàn bản Xốp Mạt. Anh làm việc hăng say và sôi nổi nên năm 2006 được bầu làm trưởng bản Xốp Mạt và lập gia đình. Thời điểm ấy, công an phải đấu súng để bắt trùm đường dây ma túy Lô Văn Tuấn, nguyên trưởng bản Xốp Mạt, cùng đồng bọn buôn bán, vận chuyển 152 bánh heroin và 200 kg thuốc phiện. Ngay sau đó, anh May đã mách nước và cùng công an bắt cha ruột mình là ông Lô Văn Hoan - người xách ma túy thuê cho trùm Lô Văn Tuấn. “Lúc ấy tôi không thể làm khác, cha vi phạm pháp luật thì phải chịu tội thôi, chứ không thể để cha trốn chui trốn nhủi được. Tôi chỉ biết khóc và động viên cha cải tạo tốt để sớm trở về nhà thôi” - anh May nói mà như khóc.

“Ma túy đã lấy hết thanh niên của bản rồi!”

Cha bị tuyên án 10 năm tù, anh xin từ chức trưởng bản. Người dân bản không cho anh trả chức mà động viên anh tiếp tục làm việc.

Năm 2008-2009, tình hình ma túy ở Xốp Mạt phức tạp, hầu hết đàn ông đều nghiện và liên quan đến ma túy, anh May được “tút” sang làm công an viên kiêm phó bản. Năm 2010, anh May lại được chuyển lên làm trưởng bản thay cho trưởng bản trước đó đã bị... nghiện ma túy.

Tôi hỏi anh sống giữa thung lũng ma túy thế này đã có lần nào anh... thử ma túy cho biết chưa. Anh trả lời: “Thú thật tôi từ nhỏ tới giờ chưa hút một điếu thuốc lá nào chứ đừng nói đến ma túy. Bạn bè có rủ rê nhưng tôi từ chối. Nếu tôi không có những năm tháng rèn luyện ý chí trong quân ngũ thì có lẽ cũng đã trượt dài theo cơn lốc ma túy ở đây rồi. Bạn học cùng lứa với tôi đều đã chết vì ma túy hoặc nghiện heroin hết rồi. Tôi căm hận heroin, chính nó đã đưa cha mẹ tôi vào tù. Buồn nhất là bản có đám ma thì không có đủ thanh niên để giúp gia đình khiêng quan tài ra nghĩa địa. Khi phát động toàn dân làm thủy lợi hay giao thông nông thôn thì phụ nữ tham gia chiếm 95%. Do vậy công việc dự tính làm hai ngày thì mình phải tính đến năm ngày mới xong”.

Trưởng bản Lô Văn May. Ảnh: ĐẮC LAM

“Vậy có ai mua chuộc hay đe dọa anh chưa?” - tôi hỏi. Anh May cười: “Ban đầu cũng có kẻ đánh tiếng nhưng tôi cương quyết từ chối. Sau đó có lẽ thấy mình cứng rắn nên không ai rủ rê, thuê mướn nữa. Có một lần bị đe dọa nhưng tôi chả sợ. Mình nghĩ họ chỉ nói chứ không dám làm đâu. Có thể cái bụng họ cũng nghĩ là họ sai”.

Giành giật lại bản làng

Đầu những năm 1990, các tay trùm ma túy từ Lào sang dựng lều lán trên đỉnh Pù Lôm làm nơi bán heroin. Người dân xã Lượng Minh ban đầu chỉ mang gạo, gà, thực phẩm lên đỉnh núi bán cho các ông trùm. Dần dà về sau họ bị lôi kéo dính vào ma túy và càng ngày càng nhiều người nghiện. Bản Xốp Mạt là điểm đầu từ bờ sông Nậm Nơn lên đỉnh Pù Lôm. Đến nay, sau nhiều đợt công an đấu súng với các trùm ma túy thì “chợ” ma túy ở Pù Lôm đã được dẹp bỏ nhưng “cơn lốc” ma túy quét qua để lại cho bản Xốp Mạt quá đông người nghiện và đi tù.

Bản Xốp Mạt bây giờ chủ yếu chỉ còn phụ nữ và trẻ con. Ảnh: ĐẮC LAM

Anh May trăn trở làm sao để cai dứt cơn nghiện cho hàng chục người đang nghiện nặng trong bản. Một số thanh niên sau khi cai nghiện xong vào Nam làm thuê thì không sao nhưng cứ về lại bản là lao vào ma túy. Anh May thường lấy hoàn cảnh thực của nhà mình để răn dạy các em và khuyên nhủ người dân nơi đây: “Cả cha và mẹ đều dính vào ma túy mà có giàu có chi đâu, lại phải vào tù, để lại mấy anh em mình khó khăn như thế này. Chúng ta phải vượt qua cám dỗ của heroin, nếu không “cái chết trắng” nó sẽ triệt mất nòi giống, xóa mất bản làng mình”.

Anh May nói tiếp: “Nhiều lúc đi trong bản bắt gặp nhiều người sử dụng ma túy ngang nhiên như hút thuốc lá tôi nản chí vô cùng. Tôi nghĩ cuộc sống ở đây quá buồn chán và tương lai con cái mờ nhạt quá. Tôi cùng vợ bàn nhau định chuyển cả nhà xuống quê vợ ở xã Tam Quang (huyện Tương Dương) để tránh xa mảnh đất ma túy này. Nhưng nghĩ đi nghĩ lại tôi thấy mình không thể bỏ dân bản ở đây được, phải bám trụ để cùng bà con giành giật lại bản làng từ ma túy thôi. Lượng gia đình có người nghiện và thụ án tù vì ma túy trong bản quá nhiều, nếu không thay đổi thì chừng 15 năm nữa ma túy sẽ xóa mất bản”.

Ông Cụt Xuân Ninh, Chủ tịch UBND xã Lượng Minh, nói: “Chỉ riêng việc anh May không đi theo con đường cha mẹ và đã nuôi dưỡng, không để ba người em dính vào ma túy là đã đáng khen rồi. Anh May còn là quân nhân dự bị động viên. Nhà anh May ở bên con đường dẫn lên “đỉnh ma túy” Pù Lôm nên mọi đối tượng lạ có biểu hiện nghi vấn đều nằm trong tầm ngắm của anh May. Trong nhiều chuyên án triệt phá điểm nóng ma túy trên địa bàn xã Lượng Minh, anh May đều tham gia rất tích cực. Anh May khá dũng cảm khi đối mặt với các tên nghiện, mua bán heroin. Năm 2009, phát hiện một thanh niên ở miền xuôi lên cùng với lượng ma túy lớn, anh May đã báo với tôi. Rồi anh May và tôi bắt gọn tên này cùng tang vật 0,2 kg heroin giao công an. Trong công việc anh May rất năng động, nhiệt tình, hăng say. Đáng lẽ anh May đã được kết nạp vào Đảng nhưng đáng tiếc là do gia đình, cả cha và mẹ đang thụ án tù nên chưa kết nạp được”.

ĐẮC LAM