Ông Hà Mười bên đồng lúa chín vàng nhưng không dám thu hoạch - Ảnh: TẤN VŨ
Trong khi đó, đối tác thu mua lúa giống đã biệt tăm từ ngày biết lúa không đạt chuẩn làm giống.
Né trách nhiệm
Ông Hà Mười (thôn Trung An, thị trấn Ái Nghĩa, Đại Lộc) có 1.500m2 trồng lúa giống TH 3-4 đã quá hạn thu hoạch nhiều ngày nhưng vẫn không dám tuốt lúa vì chưa có sự chấp thuận của đối tác thu mua.
“Bây giờ chỉ cần một trận mưa rào hoặc gió mạnh thì gia đình tôi trắng tay vì lúa rụng sạch” - ông Mười lo lắng. Không chỉ riêng gia đình ông Mười, hàng trăm hộ nông dân khác ở khu vực này cũng rơi vào cảnh tương tự khi lúa chín vàng, có nơi cọng lúa đã khô ráp cúi sát đất mà chưa dám gặt. Đặc biệt, nếu có gặt mang về cũng không thể xay gạo ăn vì trước đó nó được sử dụng quá nhiều hóa chất. Thêm nữa năng suất của các cánh đồng lúa giống này chỉ bằng 1/3 năng suất lúa ăn bình thường trong huyện.
Từ vài năm trước, hàng ngàn hộ dân huyện Đại Lộc đã chuyển từ việc sản xuất lúa ăn sang làm lúa giống nhằm cung cấp giống cho cả nước. Theo đó, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp và kinh doanh tổng hợp thị trấn Ái Nghĩa đứng ra thay mặt nông dân ký kết với ba công ty sản xuất giống tại miền Bắc để cung cấp giống, gồm Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương, Công ty TNHH Cường Tân và Viện Sinh học nông nghiệp (thuộc Trường đại học Nông nghiệp Hà Nội).
Theo hợp đồng, phía các công ty sẽ chịu trách nhiệm toàn bộ về việc hướng dẫn kỹ thuật sản xuất từ khi trồng lúa đến khâu thu mua. Các công ty này còn bảo đảm năng suất lúa sẽ là 1,8 tấn lúa giống/ha. Nông dân chỉ thực hiện đúng các quy trình kỹ thuật và chấp hành sự chỉ đạo của các công ty này. Khi thu hoạch, các công ty này thu mua với mức 1kg lúa giống sẽ quy đổi thành 4kg lúa ăn cho nông dân.
Tuy nhiên, vụ lúa đông xuân 2010 này thời tiết diễn ra thất thường, trời trở lạnh đột ngột nên lúa giống không đạt yêu cầu. Kể từ đó nhân viên kỹ thuật của ba công ty trên không xuất hiện trên cánh đồng cùng nông dân nữa, cho đến khi lúa chín đầy đồng quá ngày thu hoạch.
Ngồi trên lửa
Chủ nhiệm HTX dịch vụ nông nghiệp và kinh doanh tổng hợp Ái Nghĩa, ông Thái Quang Thám, bức xúc: “Đúng ra các công ty này phải đến thương lượng đền bù và hỗ trợ người dân theo những điều khoản đã ký kết trong hợp đồng thì họ lại im lặng”.
Ông Thám cho biết nếu đúng quy trình thì toàn bộ gần 600ha lúa giống nay đã thu hoạch xong, nông dân có thể cày xới chuẩn bị vụ sau. Tuy nhiên, nhập nhằng hiện tại vẫn chưa được giải quyết khiến chính quyền và hàng ngàn hộ dân như ngồi trên lửa. Nếu không kịp thời thu hoạch, ước tính thiệt hại của nông dân không dưới 20 tỉ đồng trong vụ này.
Cũng theo ông Thám, tại buổi làm việc mới đây với đại diện các công ty thu mua lúa giống cho dân thì họ không đền bù theo hợp đồng đã ký trước đó (tức 7,2 tấn lúa thông thường/ha) mà chỉ xin cơ chế hỗ trợ theo quyết định 142 của Thủ tướng Chính phủ.
“Nếu đền bù theo quyết định 142 thì nông dân chỉ được hỗ trợ 1,5 triệu đồng/ha. Với mức hỗ trợ này người dân không đủ bù đắp chi phí sản xuất, vì chi phí sản xuất 1ha lúa giống đã lên đến 2 triệu đồng” - ông Thám cho biết.
Theo ông Đỗ Bá Vọng - phó giám đốc Công ty cổ phần Giống cây trồng trung ương, đơn vị đã báo cáo cho chính quyền tỉnh Quảng Nam, Cục Trồng trọt và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn về vấn đề trên. Trách nhiệm của công ty là thu mua theo hợp đồng, nhưng trước rủi ro này thì người nông dân và doanh nghiệp cũng như các bộ ngành cùng nhau chia sẻ. Trước tiên sẽ tiến hành cho bà con gặt lúa, thống kê sản lượng, sau đó cùng chính quyền và nông dân nhóm họp để thương lượng lại vấn đề đền bù.
Trong khi đó ông Lê Tấn Hóa, trưởng thôn Gió Đông, thị trấn Ái Nghĩa, cho biết gần 60 hộ dân sản xuất lúa giống của địa phương không thống nhất với đề xuất của các công ty này. “Khi các công ty sản xuất lúa giống có lợi nhuận thì họ tìm đến ký kết, nay mất mùa thì tìm cách thoái thác trách nhiệm” - ông Hóa nói.
Theo TẤN VŨ (TTO)
