Ngày 26-9 (giờ địa phương) là ngày dành cho hai mặt trận ngoại giao Syria và Iran. Sau nhiều tuần thương lượng căng thẳng, đêm 26-9, tại phiên họp của 15 nước Hội đồng Bảo an LHQ ở New York, Nga và Mỹ đã đạt được nhất trí về dự thảo nghị quyết về phá hủy kho vũ khí hóa học của Syria.
Theo Reuters, dự kiến Hội đồng Bảo an sẽ thông qua dự thảo nghị quyết vào 20 giờ đêm 27-9.
Đây là lần đầu tiên Hội đồng Bảo an có thể ban hành được một nghị quyết mang tính ràng buộc với Syria. Từ đầu xung đột Syria vào tháng 3-2011 đến nay, Hội đồng Bảo an chưa thông qua được nghị quyết nào về Syria vì ba lần Nga và Trung Quốc đã bỏ phiếu phủ quyết.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif và Cao ủy đối ngoại EU Catherine Ashton (từ trái sang)tại cuộc hội đàm lịch sử ngày 26-9. Ảnh: AP
Dự thảo nghị quyết mới đã nghiêng phần thắng về Nga ở hai điểm:
● Nga không chấp thuận điều khoản đương nhiên áp dụng chương VII Hiến chương LHQ (cho phép sử dụng vũ lực) nếu Syria không tuân thủ cam kết phá hủy vũ khí hóa học.
Dự thảo nghị quyết mới lần này không yêu cầu đe dọa sử dụng vũ lực hoặc trừng phạt mà chỉ nêu nếu Syria không tôn trọng cam kết, Hội đồng Bảo an sẽ thảo luận một nghị quyết kế tiếp. Xem như Nga đang nắm đằng cán vì lúc đó Nga vẫn có thể sử dụng quyền phủ quyết.
● Nga đã nhiều lần tuyên bố phe đối lập Syria đã sử dụng vũ khí hóa học. Dự thảo nghị quyết mới lần này không chỉ đích danh chính phủ Syria sử dụng vũ khí hóa học mà chỉ nêu người sử dụng vũ khí hóa học sẽ phải chịu trách nhiệm.
Trên mặt trận Iran, không khí ngày càng lạc quan trong quan hệ giữa Iran với các cường quốc phương Tây.
Chiều 26-9, bên lề phiên họp Đại hội đồng LHQ ở New York, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đã hội đàm với ngoại trưởng các nước nhóm 5+1 (năm nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an và Đức).
Phương Tây cấm vận Iran vì nghi ngờ Iran muốn sở hữu vũ khí hạt nhân dưới bình phong hạt nhân dân dụng trong khi Iran đã bác bỏ điều này. Do đó, hội đàm lần này là một bước tiến lịch sử. Đây là lần đầu tiên ngoại trưởng các nước phương Tây chấp thuận ngồi vào bàn đàm phán với người đồng cấp Iran.
Bà Catherine Ashton, cao ủy đối ngoại Liên minh châu Âu phụ trách điều phối các cuộc đàm phán 5+1, nhận xét hội đàm diễn ra trong không khí tốt đẹp và nhiệt tình, các bên đã thảo luận thúc đẩy lộ trình về chương trình hạt nhân Iran và nhất trí sẽ nối lại đàm phán vào ngày 15 và 16-10 ở Geneva (Thụy Sĩ).
Cũng bên lề phiên họp Đại hội đồng LHQ, Tổng thống Iran Hassan Rohani đã kêu gọi Israel ký kết Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân. Ông nói: “Gần 40 năm quốc tế nỗ lực thiết lập một khu vực không vũ khí hạt nhân ở Trung Đông đã thất bại… Israel là quốc gia duy nhất trong khu vực không tham gia Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân sẽ phải làm ngay điều này”.
Ông kêu gọi mọi hoạt động hạt nhân trong khu vực phải được đặt dưới sự kiểm soát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế.
| Đêm 27-9 tại The Hague (Hà Lan), Tổ chức Cấm vũ khí hóa học sẽ thông qua chương trình thanh sát kho vũ khí hóa học của Syria. Dự kiến đoàn thanh tra sẽ bắt đầu làm việc vào ngày 1-10. Đoàn sẽ thanh tra xong các cơ sở hóa học theo danh sách của Syria (cung cấp ngày 19-9) trong thời hạn 30 ngày sau cuộc họp ngày 27-9. Đoàn được quyền đến các địa điểm tình nghi không có trong danh sách chính thức. |
HOÀNG DUY
