Trong quý 1-2021, thị trường thép trong nước ghi nhận mức giá tăng cao lên tới 45%.
Phụ thuộc vào nhập khẩu
Đánh giá về nguyên nhân của tình trạng này, Bộ Công Thương cho biết hiện ngành thép Việt Nam phụ thuộc phần lớn từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Do đó, giá thành sản phẩm sẽ phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thị trường nước ngoài.
Việt Nam cũng có trữ lượng quặng sắt, là nguyên liệu chủ yếu để luyện thép, nhưng trữ lượng và tài nguyên dự báo chỉ khoảng 1,3 tỷ tấn, tập trung nhiều ở hai mỏ Thạch Khê và Qúy Xa.
Tuy nhiên, mỏ sắt Thạch Khê có trữ lượng khoảng 544 triệu tấn, đã dừng hoạt động từ năm 2011 đến nay chưa hoạt động lại vì Hà Tĩnh và một số bộ, ngành không đồng thuận khai thác trở lại.
Trong quý 1-2021, thị trường thép trong nước ghi nhận mức giá tăng cao lên tới 45%. Ảnh minh họa.
Mỏ sắt Qúy Xa trữ lượng 124 triệu tấn, được cấp phép khai thác từ năm 2007 với công suất 3 triệu tấn/năm, thời hạn giấy phép khai thác hết năm 2020 nên đã hết hạn.
Đáng chú ý, hiện nay một số cơ quan chỉ thống nhất cấp phép lại với công suất 900 nghìn tấn/năm, chỉ để phục vụ đủ cho nhà máy gang thép Lào Cai.
"Giá nguyên liệu đầu vào của ngành thép phụ thuộc rất lớn vào giá nguyên liệu thế giới. Trong khi đó, thời gian gần đây, giá các nguyên vật liệu sản xuất thép tăng cao đột biến trên thị trường thế giới. Dịch bệnh, thời gian giao hàng kéo dài cũng là lý do khiến giá thép tăng mạnh" - Bộ Công Thương lý giải.
Dự kiến trong năm 2021, Việt Nam sẽ tiếp tục phải nhập khẩu nhiều loại nguyên liệu để sản xuất thép như thép phế liệu khoảng 6-6,5 triệu tấn cho các lò điện, quặng sắt cho các lò cao khoảng hơn 18 triệu tấn, than mỡ luyện cốc khoảng 6,5 triệu tấn, điện cực graphite khoảng 10.000 tấn...
"Dự báo giá quặng sắt, thép phế liệu, quặng nguyên liệu thô và than mỡ luyện cốc… vẫn duy trì ở mức cao sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp sản xuất thép và thị trường thép trong nước. Như vậy, cán cân thương mại đối với sản phẩm thép sẽ tiếp tục bị thâm hụt trong năm 2021" - Bộ Công Thương lo ngại.
Một nguyên nhân nữa mà Bộ Công Thương chỉ ra, đó là dự báo nền kinh tế thế giới sẽ phục hồi trở lại trong năm 2021, do đó nhu cầu tiêu thụ thép tại các thị trường mới nổi, ngoại trừ Trung Quốc dự kiến sẽ tăng 9,4% cũng là nguyên nhân làm giá thép tăng.
Công ty thép bắt tay nhau đẩy giá?
Về vấn đề có hay không việc các công ty thép bắt tay nhau đẩy giá thép tăng, Bộ Công Thương cho rằng sự việc này không có cơ sở.
Bộ này lý giải: Năm 2021, dự kiến kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi và tăng trưởng khoảng trên 6%, dự kiến nhu cầu sản phẩm phôi thép sẽ tăng khoảng 6% so với năm 2020 và nhu cầu thép của Việt Nam sẽ tăng khoảng 2-3%.
Phân tích cụ thể, Bộ Công Thương cho biết ở thị trường trong nước, trong năm 2021, nhóm chuyên gia cho rằng ngành bất động sản và xây dựng hạ tầng sẽ hồi phục, như việc Chính phủ triển khai các dự án đầu tư công lớn như Sân bay Long Thành, đường cao tốc Bắc – Nam và các đường dây truyền tải điện 500KV sau khi Quy hoạch điện VIII được thông qua.
Do đó, dự báo nhu cầu sản phẩm thép các loại dự tính khoảng 27 triệu tấn, trong đó thép xây dựng, ống thép và tôn mạ năm 2021 được dự báo lần lượt ở mức 11,2 triệu tấn, 2,49 triệu tấn và 4,415 triệu tấn; thép cuộn cán nóng và thép lá cán nguội là 10,69 triệu tấn.
Bộ Công Thương đánh giá, về nguồn cung thép xây dựng, trong năm 2020 một số dự án thép đã đi vào hoạt động như Dự án Liên hợp gang thép Hòa Phát Dung Quất của Tập đoàn Hòa Phát, Dự án Nhà máy luyện thép Nghi Sơn… do đó năng lực sản xuất của thép xây dựng (khoảng 14 triệu tấn) sẽ đảm bảo 100% cho nhu cầu tiêu dùng trong nước cũng như đáp ứng được nhu cầu xuất khẩu.
Nguồn cung cho thép cuộn cán nóng thì hiện công suất trong nước đạt khoảng từ 5-6 triệu tấn. Tuy nhiên, trong năm 2020, Việt Nam đã nhập siêu thép cuộn cán nóng đến 9,3 triệu tấn (nhập khẩu 10 triệu tấn – xuất khẩu 0,7 triệu tấn). Do vậy, dự kiến trong năm 2021, Việt Nam vẫn tiếp tục phải nhập khẩu một lượng lớn thép cuộn cán nóng để phục vụ nhu cầu sản xuất trong nước.
"Qua phân tích như trên có thể thấy năng lực nguồn cung thì thừa nhưng cung ứng là chuyện khác vì dịch COVID-19 khiến các nhà máy đóng cửa, trong khi đó vấn đề logistics làm nguồn nguyên liệu bị gián đoạn nên không thể tăng sản xuất.
Với tình hình này, thị trường thép có thể sẽ thiết lập một mặt bằng giá mới nhưng sau này sẽ được điều chỉnh theo quan hệ cung cầu. Do đó việc nêu vấn đề có sự bắt tay của các công ty thép, nhằm tăng giá thép lên cao là không có cơ sở" - Bộ Công Thương cho biết.
