Tất nhiên phải trân trọng những người đã hy sinh, đã đổ xương máu nhưng 35 năm qua rồi, phải nghĩ xa hơn, nghĩ tới tương lai. Hòa hợp là lúc này đây, bây giờ là lúc cần hòa hợp.
. Vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế từ năm 1975 đến nay đã có những thay đổi gì, thưa ông?
| 30-4 là một khúc khải hoàn vĩ đại của dân tộc nhưng 35 năm đã trôi qua rồi. Tôi nghĩ giờ đây chúng ta cần một khúc khải hoàn mà mọi người dân Việt Nam, dù ở bất kỳ nơi đâu, cũng đều có thể hát được. Đó chính là hòa bình, độc lập và hòa hợp dân tộc để cùng xây dựng đất nước. |
Vị thế quốc tế thời bình: Vẫn là thực lực
. Mọi việc đã bắt đầu suôn sẻ?
Đó đều là những thách thức và cơ hội để chúng ta phát huy vai trò của mình, đồng thời cũng chứng tỏ rằng chưa bao giờ Việt Nam có được một vị thế quốc tế thuận lợi như hiện nay. Mọi việc chưa phải đã suôn sẻ, vì tham gia sân chơi chung thì vẫn còn nhiều luật chơi mà chúng ta chưa biết, còn phải học. Nhưng tình hình đã thuận hơn trước rất nhiều. Việt Nam ngày nay ở một vị thế rất thuận lợi, là quốc gia có độ ổn định chính trị cao nhất khu vực, ấy là điều đáng mơ ước lắm. Tuy nhiên, chúng ta đều biết là còn phải vươn lên hơn nữa, rất nhiều nữa.
Ông Nguyễn Dy Niên
. Trong lĩnh vực ngoại giao, xây dựng vị thế trên trường quốc tế, “vươn lên” thể hiện cụ thể như thế nào, thưa ông?
| Đến thời kỳ hòa bình thì thực lực kinh tế của mình phải mạnh, vị thế quốc tế của mình mới cao được. Bác Hồ đã nói: “Thực lực như cái chuông, ngoại giao như tiếng chuông. Chuông có to, tiếng mới lớn”. |
Bây giờ cũng vậy thôi. Đến thời kỳ hòa bình thì thực lực kinh tế của mình phải mạnh, vị thế quốc tế của mình mới cao được. Không xây dựng được thực lực thì khó lắm. Hãy nhìn vào Nhật Bản. Khác với chúng ta là nước chiến thắng, Nhật Bản sau Thế chiến II là một quốc gia bại trận. Thế nhưng người Nhật đã cắn răng chịu khổ, thậm chí có thể nói thẳng ra là chịu nhục, để vươn lên, xây dựng đất nước. Chúng ta là kẻ chiến thắng, thuận lợi hơn họ rất nhiều, phải học tinh thần nhẫn nại, kiên trì của họ để xây dựng cho nước ta mạnh lên. Có mạnh lên thì mới có vị thế cao ở khu vực và quốc tế được. Bác Hồ đã nói: “Thực lực như cái chuông, ngoại giao như tiếng chuông. Chuông có to, tiếng mới lớn”.
Công khai, dân chủ, hòa hợp dân tộc!
. Trong hoạt động ngoại giao của Việt Nam hiện nay còn những vấn đề gì cần vượt qua và bằng cách nào, thưa ông?
+ Hoạt động ngoại giao của chúng ta có thể đi xa hơn nữa nhưng cũng phải thấy ngoại giao chỉ là cánh tay nối dài của đối nội, của tình hình trong nước, chứ không thể nào vượt quá được. Cho nên muốn phát huy ngoại giao thì có những cái vướng phải vượt qua, như vấn đề dân chủ, nhân quyền là áp lực mà Mỹ và các nước EU vẫn đặt ra cho chúng ta. Tôi vẫn nhớ một lần sang Singapore, ông Lý Quang Diệu bảo: “Singapore là nước một đảng, độc quyền nhiều thứ nhưng sở dĩ họ không chống đối chúng tôi quyết liệt như với các ông, thì thứ nhất là do khác biệt về ý thức hệ. Nhưng sau khi Liên Xô sụp đổ thì vấn đề ý thức hệ không còn là cái lớn như trước. Cái thứ hai là vấn đề công khai”. Tôi lấy ví dụ, bắt người này, người kia là việc phải công khai, có sự thuyết phục chứ không chỉ nói một vài câu chung chung. Người ta vi phạm luật pháp thế nào, vi phạm điều luật nào thì phải làm sáng tỏ ra chứ, phải nói rõ, nói kỹ và phải làm ngay, đừng để người ta lên tiếng phản ứng mới đáp lại. Tôi nghĩ quốc gia nào cũng vậy, không ai có thể khẳng định mình là một xã hội đầy đủ, hoàn thiện. Như ở Mỹ, sau vụ khủng bố 11-9, cảnh sát ra đường có thể bắt và khám xét bất cứ người nào mà họ tình nghi là khủng bố. Đó, đấy là mới bị động đến một tí, chứ như Việt Nam trải qua cả một cuộc chiến tranh, bạo loạn… làm sao mà mình buông lỏng được.
Khu vực Nhà Bè - quận 7 trước đây là một vùng đất phèn sình lầy, nay là khu dân cư mới kiểu mẫu và hiện đại bậc nhất thành phố. Ảnh: GIẢN THANH SƠN
| Tôi vẫn nhớ một lần sang Singapore, ông Lý Quang Diệu bảo: “Singapore là nước một đảng, độc quyền nhiều thứ nhưng sở dĩ họ không chống đối chúng tôi quyết liệt như với các ông, thì thứ nhất là do khác biệt về ý thức hệ. Nhưng sau khi Liên Xô sụp đổ thì vấn đề ý thức hệ không còn là cái lớn như trước. Cái thứ hai là vấn đề công khai”. |
Cái thứ hai là phải xây dựng thực lực kinh tế, chống tham nhũng. Tham nhũng ở Việt Nam là cái nhũng nhiễu, tham nhũng vặt, gây khó chịu. Nhưng nó chứng tỏ một thực tế là đồng lương của chúng ta không đủ sống. Người ta có mức lương hơn 10 triệu thì họ đã không làm chuyện vặt, họ có lòng tự trọng chứ. Mới đây, tôi xem bộ phim “Những thiên thần áo trắng”. Phim kể chuyện thầy giáo dạy thêm, học trò nào học thêm thì thầy cho điểm cao làm cả lớp chống đối. Nhưng đến khi các em học sinh đến nhà thầy mới biết thầy phải đi tráng bánh cùng vợ để kiếm sống, thầy cơ cực quá, khổ quá. Thế là sự chống đối dịu đi, học sinh thương thầy, ôm thầy khóc. Cho nên tôi nghĩ tham nhũng sẽ giảm nếu ta nhìn vào gốc rễ vấn đề là mức lương không đủ sống… Nhưng cái này nói thì dễ, làm thì khó (cười). Quản lý xã hội là bài toán rất khó.
Cái thứ ba tôi nghĩ là hòa hợp dân tộc. Người Việt chúng ta có mặt ở khắp năm châu. Hòa hợp, đoàn kết sẽ mang lại sức mạnh vô cùng lớn. Bác Hồ đã dạy: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”. Phải nói đó là câu nói bất hủ, tuyệt vời.
Lòng bao dung và tinh thần hướng tới tương lai
30-4 là một khúc khải hoàn vĩ đại của dân tộc nhưng 35 năm đã trôi qua rồi. Tôi nghĩ giờ đây chúng ta cần một khúc khải hoàn mà mọi người dân Việt Nam, dù ở bất kỳ nơi đâu, cũng đều có thể hát được. Đó chính là hòa bình, độc lập và hòa hợp dân tộc để cùng xây dựng đất nước. Sau 35 năm, tình hình đã khác rồi. Nếu chúng ta làm được điều này thì vị thế của Việt Nam, những con mắt nhìn vào Việt Nam sẽ thay đổi.
Cầu Cần Thơ - những nốt nhạc 2010. Ảnh: GIA BẢO
| Người ta cần có niềm tin và cảm thấy rằng họ có quyền đóng góp, dự phần vào các quyết định quan trọng của đất nước. Mình thực hiện tốt vấn đề dân chủ, nhân quyền thì hình ảnh Việt Nam sẽ khác nhiều lắm. |
. Trong đường lối ngoại giao của nhà nước ta bây giờ, có điều gì cần phải lưu ý, thưa ông?
+ Cái lưu ý lớn nhất là độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, mà chúng ta phải luôn luôn bảo vệ cho được.
Thứ hai là luôn phải nghĩ đến lợi ích của dân tộc mình. Phải nghĩ đến dân tộc mình trước tiên, dù là lợi ích kinh tế, văn hóa, hay bất kỳ lĩnh vực nào.
Thứ ba là phải luôn duy trì bản sắc của mình, tuy nhiên về điểm này, theo tôi, xã hội có phát triển đến thế nào thì bản sắc dân tộc cũng không thể mất được. Người già thì hay lo tụi trẻ lớn lên lại đánh mất hết nhưng tôi nghĩ không đến nỗi thế. Hồi xưa đánh Pháp, các cụ già cũng hay bảo thế hệ tôi là “chúng mày rồi cũng lai căng hết thôi” nhưng đâu có thế đâu (cười). Người Việt Nam mình tinh thần dân tộc cao lắm.
ĐOAN TRANG thực hiện
Kỳ tới: Những người Mỹ thầm lặng
Lời tựa trong bài đầu tiên của loạt bài “30-4 và vị thế Việt Nam”, chúng tôi đã nhấn mạnh chặng đường đã qua không phải bằng phẳng. Ở những ngày đầu của Việt Nam thống nhất, lệnh cấm vận của Mỹ đã phong tỏa mọi quan hệ quốc tế của Việt Nam. Nhưng cũng trong cái khó khăn đó, mầm mống hòa hợp với thế giới vẫn được ươm bởi những người Mỹ và cả những người Việt từ bên ngoài. Chúng ta cùng điểm lại.
