Hành trình đưa hài cốt liệt sĩ về đất mẹ

Đội quy tập K71 Tây Ninh thành lập đầu năm 2001. Từ đó đến nay, đội đã tham gia chín giai đoạn tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Mỗi giai đoạn, suốt bốn, năm tháng liền các anh lặn lội khắp mọi miền của vương quốc Campuchia tìm kiếm hài cốt đồng đội đã hy sinh trên đất bạn.

Dân thường giúp đỡ

Thượng tá Lê Văn Mỹ, Đội phó Đội quy tập K71 của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Tây Ninh, người đã gắn bó một phần cuộc đời mình trong hành trình tìm kiếm, kể: “Năm 2003, các cựu chiến binh Ban Cơ yếu Trung ương Cục miền Nam phối hợp cùng anh em trong đội sang nước bạn để tìm kiếm đồng đội cũ. Anh em cả đoàn hơn 30 người hừng hực khí thế nhưng đều vô vọng suốt cả ba đợt tìm kiếm. Đến mùa khô 2005, chúng tôi tiếp tục đi đợt bốn tại tỉnh Krông Chai. Đi gần bốn tháng trời, đào hàng ngàn mét khối đất giữa rừng sâu nhưng vẫn vô vọng. Thiếu lương thực, thiếu nước uống, anh em tính đường ra về.

Ngày cuối cùng trước khi rời nước bạn, tôi vào phum sóc tìm nước uống cho anh em, thấy một cụ già hơn 80 tuổi nằm trên chiếc võng dưới nhà sàn. Cụ bảo: “Già bị heo rừng cắn, nằm một chỗ suốt bốn tháng nay. Biết bộ đội Việt Nam sang đây tìm kiếm hài cốt nhưng không tài nào đứng dậy được. Giờ già chỉ chỗ cho các chú đào”. Nói rồi cụ vẽ đường, tôi bảo anh em đưa thuốc để trị thương cho cụ, rồi cả đội quyết định ở lại tìm kiếm theo “sơ đồ”. Nhưng đào hoài vẫn không thấy! Sau nhiều giờ thuyết phục, cụ đồng ý để anh em bọn tui chở vào. Nhưng ngặt nỗi đường rừng, lối vào xe ôtô, xe máy không thể đi được. Anh em phải làm võng, thay phiên nhau cáng cụ hơn 4 km mới tới địa điểm cần tìm kiếm. Cụ nằm nghỉ và chỉ anh em đào sâu cách địa điểm chúng tôi đào gần 2 m và tìm thấy được tám bộ hài cốt liệt sĩ, trong đó có một bộ hài cốt phụ nữ bị bom đánh mất đầu”.

Các anh nay đã trở về với đất mẹ. Trong ảnh: Lễ truy điệu các liệt sĩ hy sinh tại chiến trường Campuchia. Ảnh: HÀN GIANG

Theo anh Mỹ, ba năm tìm kiếm hài cốt các liệt sĩ thuộc Ban Cơ yếu Trung ương Cục miền Nam trong vô vọng. Nhưng “Chỉ cần một cái duyên, anh em đã đưa được hài cốt của các chị, các chú về với tổ quốc…” - anh Mỹ bồi hồi.

Người từng theo Pôn Pốt cũng góp một tay

Trong tháng 7, Đội K71 tiếp tục sang nước bạn vận động một khu du lịch nổi tiếng ở huyện Angkor Thum, tỉnh Xiêm Riệp. Khu du lịch này là địa điểm đóng quân của bộ đội ta trong những năm 1972. Nhiều năm trời đội “thương thuyết” để được vào khu du lịch này đào bới nhưng không được vì đây là một kỳ quan của Campuchia. Theo anh Mỹ, một cựu cảnh sát Campuchia, từng theo Pôn Pốt nên rất ân hận, mặc cảm, sau nhiều lần đắn đo đã quyết định chỉ chỗ bộ đội Việt Nam hy sinh. “Anh em chúng tôi mừng vô kể, xin khu du lịch cho vào đào một góc nhỏ thôi và được cho phép. Chính cái góc nhỏ đó trong nỗi ám ảnh lớn của người cựu cảnh sát đã giúp anh em chúng tôi tìm được chín hài cốt liệt sĩ” - anh Mỹ cho biết thêm.

Một chiến sĩ trong Đội quy tập mộ liệt sĩ K71 Tây Ninh bùi ngùi kể: “Các tỉnh của Campuchia giáp Tây Ninh trong kháng chiến chống Mỹ thời kỳ từ 1968 đến 1974 là vùng rừng núi khá rậm rạp, là nơi lưu trú của các trạm phẫu thuật lớn như K21, K23, K28 (Cục Hậu cần), bệnh viện K50, K52. Qua thời gian, rừng dần biến mất, thay vào đó là các khu dân cư, rẫy cà phê, cao su nên việc tìm kiếm vô cùng khó khăn. Những lần tìm kiếm được hài cốt, anh em chúng tôi ai cũng bùi ngùi xúc động. Các anh được chôn cất rất chu đáo, được bọc bao nylon cẩn thận và có rất nhiều người được chôn cùng lọ pênêxinlin nên vẫn còn đầy đủ tên tuổi”.

Suốt chín năm, chín mùa mưa nắng, dấu chân của những người lính đi tìm đồng đội in khắp các phum sóc, bản làng, các tỉnh ở Campuchia. Các anh đã đưa được gần 2.500 hài cốt liệt sĩ về với đất mẹ.

HÀN GIANG