Theo Sở GTVT TP.HCM, giao thông thủy chia sẻ hơn 20% lượng hành khách cho giao thông đường bộ. Tuy nhiên, so với tiềm năng vốn có, đường thủy chưa thực sự phát huy hết tiềm năng bởi hàng loạt cây cầu có tĩnh không cầu (điểm thấp nhất của cầu đến mặt nước) quá thấp. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến giao thông thủy mà còn kìm hãm sự phát triển của du lịch đường thủy.
Tàu thuyền phải chờ “giờ linh” mới dám qua cầu
Cầu Bình Phước 1 và cầu Bình Triệu 1 là hai cây cầu bắc qua sông Sài Gòn, kết nối từ tỉnh Tây Ninh, tỉnh Bình Dương, quận 12, TP Thủ Đức với hệ thống cảng ở TP.HCM. Tuy nhiên, nhiều tàu thuyền không thể qua lộ trình này hoặc phải chờ nước hạ mới dám đi qua. Đặc biệt là những tàu thuyền có sức chở lớn, chồng nhiều lớp container.
Một người dân sống gần cầu Bình Triệu 1 cho biết mỗi ngày anh đều chứng kiến cảnh nhiều tàu, ghe chở cát phải đứng chờ “giờ linh” là giờ nước hạ mới dám cho sà lan qua cầu.
Theo Sở GTVT, tĩnh không của cầu Bình Phước 1 và cầu Bình Triệu 1 hiện chỉ đạt 5-6 m, trong khi đó theo quy hoạch, tĩnh không của hai cây cầu này phải đạt 7,5-9,5 m. Trước đó, tháng 8-2022, cầu Bình Phước 1 bị tông biến dạng nặng, hệ khung dầm ngang bằng thép liên kết các dầm chủ tại vị trí này bị cong vênh.
Sở GTVT và lực lượng chức năng không xác định được thời điểm và nguyên nhân xảy ra sự cố. Song kết quả giám định xác định nguyên nhân là do có tác động của ngoại lực va chạm theo phương ngang cầu, hướng từ phía hạ lưu về thượng lưu vào dầm biên tại nhịp chính của cầu Bình Phước 1. Sự cố này đã ảnh hưởng đến việc lưu thông qua cầu, Sở GTVT đang kiến nghị TP chấp thuận chủ trương cho Sở GTVT sử dụng nguồn kinh phí thường xuyên để duy tu cầu Bình Phước 1, khắc phục tình trạng trên.
Tại cầu Bình Lợi mới và cầu sắt Bình Lợi nối giữa TP Thủ Đức về hướng quận Gò Vấp, quận Bình Thạnh dù có tĩnh không cầu cao 7 m nhưng cầu sắt Bình Lợi thường xuyên bị sà lan tông. Sau khi xây cầu Bình Lợi mới, tĩnh không cầu chỉ mới chớm 7 m, trong khi quy hoạch là 7,5-9,5 m.
Tương tự, trên bờ kênh Tẻ - Đôi nối quận 4 và quận 7 có đến bảy cây cầu không đạt về tĩnh không gồm: Tân Thuận 1, Tân Thuận 2, Nguyễn Văn Cừ, Chữ Y, Nhị Thiên Đường, Chánh Hưng… Hiện những cây cầu này có độ tĩnh không cầu khá thấp, chỉ 4,2-5 m, trong khi đó tĩnh không cầu theo quy hoạch phải đạt 6-9,5 m.
Tại huyện Nhà Bè, khu vực rạch Ông Lớn - kênh Cây Khô cũng có bốn cây cầu gồm Cây Khô, Ông Lớn, Rạch Ông và Him Lam tĩnh không cầu chỉ đạt 4,5-6 m, trong khi quy hoạch phải đạt 6-9,5 m.
Theo Sở GTVT, hiện nay TP.HCM có 222 cây cầu, song có tới 123 cây cầu có tĩnh không cầu không đạt yêu cầu. Trong đó, đa phần cầu đều có tĩnh không cầu dưới 5 m, thậm chí nhiều cầu chỉ có tĩnh không cầu 0,5-1 m. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến giao thông thủy và cản trở du lịch đường thủy phát triển.
 |
Cầu Bình Triệu 1 sẽ được nâng cấp tĩnh không cầu lên 7 m trong thời gian tới. Ảnh: ĐT |
244 tỉ đồng để nâng tĩnh không hai cây cầu
Theo Sở GTVT, TP.HCM có mạng lưới giao thông đường thủy có khả năng khai thác 101 tuyến với tổng chiều dài là 913 km. TP có lợi thế của bốn tuyến sông chính gồm Sài Gòn, Đồng Nai, Lòng Tàu và Soài Rạp. Cùng với hệ thống sông, kênh rạch tạo ra mạng lưới đường thủy liên kết với các tỉnh lân cận như Bình Dương, Tây Ninh, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang, Bà Rịa-Vũng Tàu và các tỉnh ĐBSCL.
TP có tiềm năng về đường thủy, song lâu nay thế mạnh này vẫn chưa khai thác hết. Các chuyên gia, doanh nghiệp đầu tư đường thủy cho rằng bên cạnh chỉnh trang ven sông, TP cần sớm “xóa sổ” các cây cầu có tĩnh không cầu thấp.
Ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở GTVT TP.HCM, cho biết nhu cầu mở rộng, nâng tĩnh không cầu là cấp thiết song nguồn lực còn nhiều hạn chế. Trong đó, riêng giai đoạn 2020-2025, TP cần hơn 21.000 tỉ đồng để đầu tư phát triển đường thủy, bao gồm duy tu, bảo trì, xây dựng cảng, luồng tuyến, nạo vét…
Ông An thông tin mới đây HĐND TP.HCM đã thông qua việc nâng tĩnh không cầu Bình Phước 1 trên Quốc lộ 1 và cầu Bình Triệu 1 trên Quốc lộ 13 do chưa đáp ứng tĩnh không thông thuyền theo quy hoạch. Cả hai cây cầu này sẽ được nâng tĩnh không cầu lên 7 m, thực hiện trong giai đoạn 2023-2025. Theo đó, dự án nâng tĩnh không cầu Bình Phước 1 có tổng vốn gần 111 tỉ đồng và dự án nâng tĩnh không cầu Bình Triệu 1 có tổng vốn hơn 133 tỉ đồng.
Ngoài ra, tại khu vực huyện Nhà Bè, dự kiến ngày 2-9 tới, cầu Long Kiểng được khánh thành sẽ xóa bỏ tĩnh không cầu thấp, tạo điều kiện cho tuyến vận tải đường thủy ở khu vực này. Cầu Rạch Đỉa nối quận 7 với huyện Nhà Bè cũng đã được khởi công, dự kiến cũng xóa bỏ tĩnh không cầu thấp trên trục đường này vào năm 2024.
Do còn hạn chế nên Sở GTVT sẽ căn cứ vào quy hoạch luồng tuyến, đánh giá thực trạng các cây cầu và tĩnh không cầu theo quy hoạch để ưu tiên đề xuất nâng cấp tĩnh không cầu đối với các cây cầu cụ thể.•
Cần sớm nâng cấp, khơi thông tĩnh không cầu
Hạ tầng giao thông đường thủy vốn do thiên nhiên ban tặng, tạo điều kiện lưu thông hàng hóa từ phía Nam đến miền Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ. Tuy nhiên, nhiều tuyến đường thủy đang bị hạn chế bởi tĩnh không cầu thấp, “làm khó” các doanh nghiệp vận tải đường thủy. Hiện TP có những cây cầu đã xây dựng hàng chục năm hoặc lâu hơn có tĩnh không cầu rất thấp. Vì vậy, cần sớm nâng cấp, khơi thông tĩnh không cầu.
Để đảm bảo lưu thông và phát triển hiệu quả, TP.HCM và Bộ GTVT cần chú trọng phát triển cảng và xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông kết nối các cảng. Trong đó, hàng hóa phải được kết nối lưu thông thông suốt từ nơi sản xuất đến phương tiện thủy nội địa. Đồng thời, TP cũng cần thường xuyên nạo vét các tuyến luồng, đảm bảo giao thông vận tải thủy thông suốt.
Ông NGUYỄN ĐỨC THẮNG, Hiệu phó Trường CĐ GTVT Đường thủy II
