Tuy nhiên, theo tôi, ở nước ta hiện nay chưa phải là thời điểm thích hợp để áp dụng hình thức tù này vì những lý do sau:
Thứ nhất, hình thức tù tại gia là phạm nhân bị giam tại nhà, hạn chế tối đa sự đi lại ra bên ngoài, trừ những trường hợp đặc biệt như ốm đau hay phải trình diện cơ quan chức năng. Việc giam giữ dạng này không chỉ dựa vào tinh thần tự giác của phạm nhân, sự quản lý của gia đình mà cơ quan chức năng còn phải quản lý, giám sát chặt chẽ thông qua hỗ trợ của công nghệ. Thông thường phạm nhân được gắn chip điện tử truyền tín hiệu qua định vị GPS về nơi quản lý, có thể là trụ sở cảnh sát hoặc một công ty quản lý dịch vụ giám sát để theo dõi. Hiện nay chúng ta chưa có đủ phương tiện, công nghệ tiên tiến nên chưa thể triển khai được.
Thứ hai, hình thức tù tại gia thường do các công ty tư nhân chuyên về quản lý dịch vụ giam giữ, theo dõi, giám sát phạm nhân thực hiện. Hiện nay pháp luật nước ta chưa có cơ chế, hành lang pháp lý cho việc ra đời các công ty dạng này.
Mặt khác, nếu đưa buồng sắt đến nhà phạm nhân, nhốt phạm nhân vào đó và giao cho cha mẹ, vợ chồng, con cái phạm nhân chăm sóc thì hằng ngày nhìn thấy cảnh người thân bị nhốt như vậy, họ đau lòng thêm, lại càng không có ý nghĩa giáo dục. Thậm chí áp dụng cách thức giam giữ này phạm nhân có cảm giác bị xem như nhốt... vật nuôi, rất phản cảm!
Thứ ba, ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật của nhiều người dân, nhất là những kẻ phạm tội chưa tốt. Do đó, nếu triển khai hình thức tù này rất dễ xảy ra vi phạm như phạm nhân tự ý ra khỏi nơi cư trú, yêu cầu trình diện thì lại không đến…, khi đó rất phức tạp, khó khăn cho cơ quan quản lý.
Ngoài ra, xã hội ta có cách nhìn, quan niệm đối với phạm nhân còn khá nặng nề. Có thể nhiều người rất khó chấp nhận cùng chung sống với phạm nhân đang phải thi hành án trong cùng môi trường. Tâm lý của nhiều người dân thường đòi hỏi người phạm tội phải bị cách ly khỏi đời sống xã hội, phải bị giam giữ đúng nghĩa “đi tù” mới chịu.
Do đó, vào thời điểm hiện tại chưa nên triển khai hình thức tù tại gia. Chỉ khi nào chúng ta đáp ứng được yêu cầu về công nghệ, cho phép công ty tư nhân được tham gia việc quản lý, giám sát giam giữ phạm nhân, đặc biệt ý thức tuân thủ pháp luật của người dân được nâng cao, tốt lên thì hãy triển khai. Như vậy sẽ hạn chế, phòng ngừa được những rủi ro, phức tạp có thể xảy ra khi áp dụng hình thức tù tại gia.
ThS-luật gia PHẠM VĂN CHUNG, Sở Tư pháp tỉnh Kon Tum
