Ngày 30-9, TAND huyện Bình Chánh, TP.HCM tuyên án sơ thẩm vụ án gây ô nhiễm môi trường đầu tiên bị xử lý hình sự tại TP.HCM.
HĐXX tuyên phạt bị cáo Vũ Anh Vũ bốn năm sáu tháng tù, phạt bổ sung 50 triệu đồng; hai bị cáo Bùi Chí Công, Tống Viết Mười ba năm tù, cùng về tội gây ô nhiễm môi trường.
HĐXX ghi nhận việc bị cáo Vũ tự nguyện khắc phục hậu quả và đã nộp cho tòa án hợp đồng đã kí với đơn vị xử lý chất thải.
Về việc ông T và bà S (chủ đất) yêu cầu Nguyễn Văn Cơ (người ký hợp đồng san lấp mặt bằng) và bị cáo Vũ liên đới bồi thường 945 triệu đồng vì đã làm sai thỏa thuận trong hợp đồng san lấp hai khu đất, HĐXX giành quyền các bên khởi kiện trong vụ án dân sự khác. Đồng thời, phía UBND xã Phong Phú, huyện Bình Chánh (địa điểm các bị cáo chôn rác thải) được quyền khởi kiện nếu sau này xác định được thiệt hại từ việc chôn lấp rác thải trên hai khu đất.
Theo cáo trạng, ông T và và S kí hợp đồng san lấp mặt bằng hai thửa đất tại ấp 2, xã Phong Phú, huyện Bình Chánh với ông Nguyễn Văn Cơ. Cách thức san lấp bằng xà bần, đất, cát. Cơ chuyển nhượng hợp đồng san lấp hai khu đất cho Vũ.
Quá trình san lấp hai khu đất, Vũ đã thuê Công và Mười đến chở rác tại bãi tập kết về san lấp khu đất trên. Các vật liệu dùng để san lấp hai khu đất là chất thải rắn, tổng khối lượng gần 4.400 tấn. San lấp xong, chủ đất trả cho Cơ 950 triệu đồng; Cơ đưa Vũ 750 triệu đồng.
Theo cơ quan điều tra, Cơ không nhìn thấy xe tải chở rác san lấp và nhìn bằng mắt thường không biết Vũ dùng chất gì để san lấp nên không đồng phạm trong vụ án.
Quá trình giải quyết vụ án, HĐXX từng trả hồ sơ để làm rõ hành vi của Nguyễn Văn Cơ. Đến tháng 5-2023, VKSND huyện Bình Chánh giữ nguyên quan điểm truy tố. Cơ quan điều tra xác định Cơ không cư trú ở địa phương, đi đâu không rõ nên không ghi được lời khai với Cơ.
Do đó, trong phiên xử hôm nay, trong giới hạn xét xử, dù đã tuyên án như trên nhưng HĐXX cho rằng hành vi phạm tội của các bị cáo xuất phát từ hợp đồng san lấp giữa ông Nguyễn Văn Cơ và chủ đất. Theo hợp đồng, ông Cơ cam kết vật liệu san lấp là xà bần, đất, cát và không đổ rác thải công nghiệp.
Thông qua lời khai của Vũ, có căn cứ xác định sau khi chuyển giao hợp đồng, ông Cơ biết rõ Vũ đã sử dụng chất thải công nghiệp để san lấp khu đất nhưng không phản đối. Ông Cơ đã sử dụng khối lượng chất thải đã đổ xuống khu đất để xác định khối lượng và thanh toán tiền san lấp hai khu đất với chủ đất.
Từ căn cứ trên, HĐXX cho rằng có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm đối với ông Cơ. Tòa án đã nhiều lần trả hồ sơ để điều tra bổ sung nhưng VKS vẫn giữ nguyên quan điểm. Hiện nay, ông Cơ đã đi đâu không rõ nên HĐXX kiến nghị VKS và tòa án có thẩm quyền kháng nghị bản án theo trình tự phúc thẩm, giám đốc thẩm để xem xét trách nhiệm của ông Cơ.
Từ tháng 12-2017 đến tháng 8-2018, nhóm phóng viên tại TP.HCM đã thâm nhập, điều tra và công bố hàng ngàn tấn rác thải từ một nhà máy ở Hậu Giang thay vì vận chuyển đến nơi xử lý theo quy định thì bị đem đi san lấp mặt bằng.
Sau khi báo chí công bố những tư liệu điều tra, hình ảnh, video clip rõ nét về những hành vi gian lận gây ô nhiễm môi trường trên, Bộ Công an, Công an TP.HCM, Công an huyện Bình Chánh, Công an huyện Nhà Bè, Bộ TN&MT, UBND TP.HCM, Sở TN&MT TP.HCM và các đơn vị liên quan của tỉnh Hậu Giang đã nhanh chóng vào cuộc xác minh. Sau đó, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Vũ, Công và Mười.
