Vai trò tự quản và sự lớn mạnh của đội ngũ luật sư Việt Nam sau 15 năm

Ngày 26-12, Bộ Tư pháp tổ chức hội nghị tổng kết 15 năm thi hành Luật Luật sư (LS).

Giao nhiều nhiệm vụ để phát huy vai trò tự quản

Báo cáo trước hội nghị, Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) Lê Xuân Hồng cho hay để phát huy vai trò tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của LS, Luật LS đã giao cho Liên đoàn LS Việt Nam nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước như: đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ của LS, kiểm tra kết quả hành nghề LS, giải quyết khiếu nại, tố cáo…

Ghi nhận những kết quả đạt được, tuy nhiên, Bộ Tư pháp đánh giá “vai trò tự quản” này dù đã có nỗ lực nhưng vẫn có điểm chưa phù hợp với sự phát triển của hoạt động LS.

“Một số nhiệm vụ hiện nay pháp luật giao cho các tổ chức xã hội - nghề nghiệp của LS nhưng trên thực tế chưa được triển khai thực hiện, hoặc đã triển khai nhưng chưa hiệu quả” - dự thảo báo cáo của Bộ Tư pháp đánh giá.

Cạnh đó, việc giám sát tập sự hành nghề LS, giám sát việc tuân thủ pháp luật, tuân theo quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp của LS còn thiếu chủ động, hiệu quả chưa cao.

“Vai trò tự quản được tăng cường nhưng chưa có biện pháp hữu hiệu để chấn chỉnh, uốn nắn những LS có biểu hiện giảm sút về đạo đức, sai về nhận thức chính trị” - Bộ Tư pháp cho rằng công tác chỉ đạo giải quyết các trường hợp LS vi phạm đạo đức nghề nghiệp còn chậm, chưa quyết liệt, dứt điểm so với yêu cầu quản lý LS theo chế độ tự quản.

Ngoài ra, Bộ Tư pháp cũng đánh giá hoạt động quản lý, điều hành của ban chủ nhiệm một số đoàn LS còn hạn chế, thậm chí có việc không điều hành được hoạt động của đoàn LS…

Cứ khư khư quản chặt thì cũng không ai quản được

Nêu ý kiến, LS Huỳnh Tho, Chủ nhiệm Đoàn LS tỉnh Lâm Đồng, lại cho rằng quy định của Luật LS “hết sức mờ nhạt” khi phân định trách nhiệm của Đoàn LS trong phát huy vai trò tự quản.

LS Đỗ Ngọc Thịnh, Chủ tịch Liên đoàn LS Việt Nam, nói kinh nghiệm quốc tế (kể cả ở các nước như Mỹ, Nhật Bản…) giai đoạn đầu nhà nước bao giờ cũng quản lý LS, đưa hoạt động này vào nề nếp và tạo điều kiện cho đội ngũ LS, nghề LS phát triển.

Tuy nhiên, khi tổ chức xã hội - nghề nghiệp của LS đã “trưởng thành”, Nhà nước cần “giãn việc”. “Cơ quan nhà nước cần tạo điều kiện cho Liên đoàn LS, Đoàn LS, làm được cái gì thì giao cho người ta làm, kể cả đào tạo, bồi dưỡng… và Nhà nước tiếp tục hỗ trợ. Nhà nước chỉ can thiệp khi có vi phạm hoặc phát hiện có dấu hiệu vi phạm” - ông Thịnh nói.

“Tôi nói vui với anh Hạnh (Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM - PV) là hơn 10 người ở phòng bổ trợ các anh sao quản lý được 7.000 LS. Chỗ anh Hồng (Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp - PV) cũng vậy. Không thể quản lý nổi.

LS là phải tự quản, mỗi LS, mỗi tổ chức hành nghề LS, đoàn LS, liên đoàn LS phải tự quản” - vẫn lời ông Thịnh.

Chủ tịch Liên đoàn LS Việt Nam thẳng thắn cho rằng: “Anh nào không tự quản được cho ra khỏi nghề, cho ra khỏi đội ngũ. Phải xử lý nghiêm túc, tinh thần là như thế. Vậy nên chúng tôi đề nghị khi sửa Luật LS thì tổ chức hành nghề phải là một thành viên của Liên đoàn LS Việt Nam, đó là một hệ thống không thể cắt khúc được”.

Ông Thịnh cũng đặt vấn đề vì sao các tổ chức hành nghề LS hiện nay không báo cáo hoạt động cho các Đoàn LS. Lý do, theo ông, bởi luật quy định tổ chức hành nghề LS thuộc Sở Tư pháp quản lý.

Chốt lại, Chủ tịch Liên đoàn LS đồng tình với nguyên tắc “kết hợp giữa quản lý nhà nước về nghề LS với chế độ tự quản” nhưng đề nghị khi sửa luật cần bàn kỹ cái gì Nhà nước quản, cái gì tổ chức xã hội - nghề nghiệp phải tự quản và cái gì phải kết hợp. Có như vậy mới mở đường cho sự phát triển của LS về số lượng và nâng cao chất lượng.

“Nếu cứ khư khư quản chặt thì cũng không ai quản được” - ông Thịnh kết luận.

Xác định địa vị pháp lý của LS

Trao đổi bên hành lang hội nghị, Phó Chủ tịch Liên đoàn LS Việt Nam Phan Trung Hoài cho rằng khi sửa đổi Luật LS cần gắn trong tổng thể mối liên thông với việc sửa đổi các luật về tố tụng, gắn với mô hình tố tụng Việt Nam.

Ông Phan Trung Hoài cũng đặc biệt lưu ý việc xác định địa vị pháp lý của LS trong xã hội và trong tố tụng, để bảo đảm nâng cao vai trò của LS trong đóng góp cho bảo vệ công lý, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong xã hội.

Liên quan đến mô hình quản lý LS, Phó Chủ tịch Liên đoàn LS Việt Nam cho rằng “nguyên tắc song trùng” tăng cường quản lý về mặt Nhà nước và nâng cao tính tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp của LS được quy định trong Luật LS. Nguyên tắc này phù hợp với mô hình, đặc điểm của Việt Nam.

Để giải quyết hài hòa “bài toán” này, ông Hoài cho rằng Nhà nước vẫn quản lý, cho chủ trương hoàn thiện về mặt luật pháp, đây là việc rất quan trọng. Còn phần thuộc về tự quản, liên đoàn hay các đoàn LS địa phương phải xây dựng được quy chế vận hành, bộ quy tắc đạo đức… coi đây là yếu tố để thể hiện năng lực về mặt tự quản…•