VKSND Bắc Giang phải xin lỗi ông Hàn Đức Long!

Trước hết, cần xác định lại rằng ông Hàn Đức Long bị cáo buộc hai vụ án độc lập, không liên quan nhau nhưng cơ quan tố tụng tỉnh Bắc Giang lại nhập vào cùng một vụ án để truy tố, xét xử ông Long là không chuẩn về tố tụng.

Vụ án giết người và hiếp dâm trẻ em coi như đã xong, TAND Cấp cao tại Hà Nội đã xin lỗi, bồi thường oan cho ông Hàn Đức Long. Còn vụ án ông Hàn Đức Long bị cáo buộc hiếp dâm mẹ con bà Kh., VKSND tỉnh Bắc Giang đã truy tố cùng với vụ án ông Long bị cáo buộc giết người và hiếp dâm trẻ em thì hiện chưa có cơ quan nào đứng ra xin lỗi, bồi thường.

Từ những sơ suất của các cấp tòa

Tôi xin điểm lại vài “cột mốc” tố tụng liên quan đến vụ án oan này để dễ bề phân định trách nhiệm. Tháng 3-2007, TAND tỉnh Bắc Giang mở phiên sơ thẩm (lần 1) xét xử hai vụ án nhập làm một. Lần này, TAND tỉnh Bắc Giang tuyên ông Long không phạm tội hiếp dâm (vụ thứ nhất), còn vụ án giết người và hiếp dâm trẻ em thì tòa tuyên ông Long có tội và phạt ông mức án tử hình.

Sau đó, VKSND tỉnh Bắc Giang kháng nghị phúc thẩm theo hướng buộc ông Long phải chịu cả ba tội, còn ông Long kháng cáo kêu oan vụ giết người và hiếp dâm trẻ em. Đúng ra khi xét xử phúc thẩm lần 1, do VKSND Tối cao rút toàn bộ kháng nghị thì phần xét xử phúc thẩm tội hiếp dâm mẹ con bà Kh. được đình chỉ; Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội chỉ xét kháng cáo của ông Long đối với tội giết người và hiếp dâm trẻ em mà thôi. Nhưng tòa này lại xét xử luôn cả hai vụ án là chưa chính xác.

Tuy nhiên, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội vẫn tuyên ông Long không phạm tội hiếp dâm đối với mẹ con bà Kh. và y án sơ thẩm. Tức là y án đối với ông Long về tội giết người và hiếp dâm trẻ em, đồng thời cũng y án sơ thẩm, tuyên bố ông Long không phạm tội hiếp dâm mẹ con bà Kh.

Sau đó, ông Long kêu oan; chánh án TAND Tối cao ra kháng nghị và Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao có quyết định giám đốc thẩm hủy toàn bộ hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm trên để điều tra lại.

Ông Hàn Đức Long (giữa)cùng luật sư Vũ Thị Nga làm việc với VKSND tỉnh Bắc Giang về việc yêu cầu xin lỗi, bồi thường. Ảnh: THU HÂN

Lẽ ra sau khi điều tra lại, năm 2011, VKSND tỉnh Bắc Giang chỉ được ra cáo trạng (lần 2) tiếp tục truy tố ông Long với hai tội danh giết người và hiếp dâm trẻ em nhưng Viện lại truy tố ông Long ba tội là vi phạm. Vì tội hiếp dâm mẹ con bà Kh. đã có bản án có hiệu lực pháp luật của tòa án cấp phúc thẩm lần 1.

Khi xét xử sơ thẩm lần 2, lẽ ra TAND tỉnh Bắc Giang phải trả hồ sơ cho VKS để truy tố lại, vì VKS đã truy tố cả hành vi hiếp dâm mẹ con bà Kh. Nhưng tòa lại ra bản án tuyên ông Long không phạm tội hiếp dâm mẹ con bà Kh. và tuyên tử hình đối với hai tội danh giết người và hiếp dâm trẻ em là vi phạm tố tụng. Ông Long tiếp tục kêu oan mà thực chất kêu oan tội giết người và hiếp dâm trẻ em, vì tội hiếp dâm đã được tuyên vô tội.

Khi xét xử phúc thẩm lần 2, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại Hà Nội đã tuyên y án sơ thẩm đối với tội giết người và hiếp dâm trẻ em.

Ông Long tiếp tục kêu oan đến Chủ tịch nước. Năm 2014, ông Hàn Đức Long được Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao ra quyết định giám đốc thẩm, tuyên hủy cả hai bản án sơ thẩm (lần 2) và phúc thẩm (lần 2) để điều tra lại.

Lẽ ra quyết định giám đốc thẩm chỉ tuyên hủy bản án phúc thẩm lần 2 và một phần bản án sơ thẩm (lần 2) liên quan đến tội giết người và hiếp dâm trẻ em, còn phần tuyên không phạm tội hiếp dâm vẫn giữ nguyên thì mới chính xác, vì tội này ông Long không kêu oan.

Sau cùng, VKSND tỉnh Bắc Giang ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối với ông Long cả ba tội danh như ta đã biết.

VKSND Bắc Giang xin lỗi là hợp lý, hợp tình

Như vậy, sau khi có bản án phúc thẩm lần 2, cho dù cả VKS cũng như tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm có thiếu sót nhưng vụ hiếp dâm mẹ con bà Kh. đã có hiệu lực pháp luật.

Giả thiết, sau khi xét xử phúc thẩm lần 2, ông Hàn Đức Long yêu cầu bồi thường oan đối với vụ án bị truy tố về tội hiếp dâm mẹ con bà Kh. thì vào thời điểm này, đúng là ông Long không thuộc trường hợp được bồi thường oan theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Vì theo các điều 26, 27, 31 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước thì ông Long không phải bị oan hoàn toàn.

Khi kháng nghị giám đốc thẩm và quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đối với ông Long cũng chỉ hủy để điều tra lại về hành vi giết người, hiếp dâm trẻ em chứ không hủy vụ hiếp dâm mẹ con bà Kh. Do đó, hành vi hiếp dâm mẹ con bà Kh. được tòa án cấp sơ thẩm và tòa án cấp phúc thẩm tuyên bố không phạm tội.

Sau khi VKSND tỉnh Bắc Giang điều tra lại, cơ quan này cũng chỉ điều tra về hành vi giết người và hiếp dâm trẻ em chứ không được điều tra về hành vi hiếp dâm mẹ con bà Kh. vì hành vi này đã có bản án có hiệu lực pháp luật (bản án phúc thẩm lần 2). Việc VKSND tỉnh Bắc Giang ra quyết định đình chỉ đối với ông Long cả hành vi hiếp dâm mẹ con bà Kh. là không đúng pháp luật.

Do đó, để xin lỗi và giải quyết bồi thường cho ông Long thì VKSND tỉnh Bắc Giang thu hồi quyết định đình chỉ và ra quyết định đình chỉ điều tra khác hoặc VKSND Tối cao hủy quyết định đình chỉ điều tra của VKSND tỉnh Bắc Giang và yêu cầu VKSND tỉnh Bắc Giang ra quyết định đình chỉ khác thay thế. Cho dù làm cách nào thì mục tiêu cuối cùng vẫn là: VKSND tỉnh Bắc Giang phải xin lỗi, bồi thường oan ông Hàn Đức Long. Bởi làm oan một người vô tội đã là sai, không minh oan, rửa sạch nỗi oan do mình gây ra vì sai sót trong thi hành công vụ thì còn sai gấp nhiều lần.