Xã hội hóa để… tận thu!

Một số bệnh viện (BV) có xu hướng chỉ quan tâm đến các khoa phòng, lĩnh vực có thu, lạm dụng dịch vụ y tế để thu hồi vốn nhanh và kiếm lợi nhuận; hậu quả là làm tăng chi phí cho người bệnh và quỹ BHYT. Các chuyên gia nhận định như trên tại buổi tọa đàm về xã hội hóa (XHH) y tế do Bộ Y tế tổ chức mới đây.

Hai kẽ hở của xã hội hóa

TS Trần Mai Oanh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế), đã chỉ ra những kẽ hở trong việc liên doanh, liên kết đầu tư trang thiết bị y tế ở các BV.

Theo đó, có hai hình thức đầu tư dễ có nguy cơ lạm dụng trang thiết bị để tăng thu. Thứ nhất là đầu tư trang thiết bị thông qua góp vốn (bao gồm cả hình thức góp vốn gián tiếp, không bằng tiền mặt của BV trong các dự án liên doanh, liên kết đặt máy phân chia lợi nhuận và hình thức góp vốn trực tiếp của cán bộ, viên chức BV). Thứ hai là đầu tư thông qua việc nhà đầu tư đặt máy và độc quyền cung cấp hóa chất cho máy hoạt động.

TS Oanh cho rằng các hình thức đầu tư trên sẽ dẫn đến nguy cơ các dịch vụ y tế có mức thu cao sẽ được chỉ định nhiều hơn.

TS Nguyễn Văn Tiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, nhấn mạnh tình trạng lạm dụng dịch vụ y tế XHH để thu hồi vốn nhanh và kiếm lợi nhuận không chỉ làm tăng chi phí cho người bệnh mà còn bội chi quỹ BHYT. Ngoài ra, một số nơi còn xảy ra tình trạng lạm dụng tài sản công, thời gian làm việc công, thương hiệu BV công… dẫn đến những sai phạm về quản lý tài sản, tài chính tại BV công. “Nhiều tiêu cực trong việc liên kết, liên doanh trang thiết bị y tế diễn ra cho thấy sự yếu kém và thiếu minh bạch trong quản lý. Nói cách khác do chính sách XHH chưa rõ ràng nên dẫn đến tình trạng dịch vụ y tế công-tư lẫn lộn” - ông Tiên chỉ rõ.

Xã hội hóa khám chữa bệnh: Biến công thành tư

TS Đoàn Ngọc Xuân, Chánh Văn phòng Ban Kinh tế Trung ương, chỉ ra thêm một số bất cập trong tình trạng đầu tư trang thiết bị ngoài danh mục thiếu minh bạch; lúng túng trong tính giá dịch vụ, chia tỉ lệ phần trăm, khấu hao thiết bị… giữa BV và chủ đầu tư khiến cho giá dịch vụ tăng cao. “Việc thu phí sử dụng các trang thiết bị y tế XHH đều được tính theo giá dịch vụ, cao hơn rất nhiều so với viện phí Nhà nước quy định. Tất cả giá này đổ lên vai người bệnh” - ông Xuân nhấn mạnh.

Ông Xuân cũng cho rằng nhiều BV công cũng XHH cả việc khám, chữa bệnh dưới dạng “theo yêu cầu”. Nhiều BV, dù quá tải nhưng vẫn dành diện tích đáng kể tại các buồng bệnh (được đầu tư bằng ngân sách nhà nước) để kê giường điều trị theo yêu cầu. Người bệnh nằm ở khu vực dịch vụ này phải trả thêm từ 100.000 đến 500.000 đồng/giường/ngày. “Hệ lụy là làm tăng tình trạng quá tải tại các BV, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người bệnh nghèo, các đối tượng chính sách và cả người khám, chữa bệnh dịch vụ khi họ phải nằm xen kẽ trong phòng điều trị công nhưng phải trả thêm phí dịch vụ” - ông Xuân nêu bất cập.

Phải xóa cơ chế hai giá bất công

PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM, cho rằng:  “Nếu chúng ta có một cơ chế tài chính đúng thì sẽ giảm được tỉ lệ chi trả từ tiền túi của người dân”.

Tôi vẫn hy vọng chúng ta xóa bỏ được vấn đề tồn tại song song hai giá, vừa giá BHYT vừa giá dịch vụ ở một đơn vị công lập. Nó hết sức phản cảm và tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Rồi chúng ta sẽ mất cán bộ, mất con người, nguy cơ tiêu cực rất là lớn”.

Theo bà Lan, trên thực tế  đã có sự phân biệt đối xử giữa khám, chữa bệnh BHYT với khám, chữa bệnh dịch vụ. “Nó rất không hay. Nếu được thì công phải ra công, tư phải ra tư”. Cơ chế phân chia lợi nhuận trong hợp tác công-tư hiện chưa rõ ràng, phải tính toán một tỉ lệ thích hợp giữa Nhà nước và nhà đầu tư. “Hiện giờ rất tiếc là chúng ta chưa có hướng dẫn về vấn đề này” - bà Lan phân tích.

TS Nguyễn Văn Tiên đề nghị trước hết phải tách bạch các dịch vụ công với dịch vụ XHH ra các địa điểm riêng, đồng thời kiểm soát chặt tài sản, thời gian làm việc. Ngoài ra, phải chấn chỉnh kỷ cương BV, bởi vì khi XHH nhưng thiếu kỷ luật thì sự lạm dụng dịch vụ để tăng lợi nhuận một cách tinh vi là khó tránh khỏi.

HUY HÀ