Sáng 3-1, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 38 bị cáo trong đại án Việt Á. Dự kiến, phiên tòa sẽ kéo dài khoảng 20 ngày, bao gồm cả ngày nghỉ.
Các bị cáo bị xét xử về các tội đưa hối lộ, nhận hối lộ, vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí, lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi.
Hội đồng xét xử gồm 5 người do thẩm phán Trần Nam Hà làm chủ tọa phiên tòa.
Đại diện VKSND TP Hà Nội tham gia phiên tòa gồm các kiểm sát viên: Đặng Thị Hồng Thủy, Nguyễn Thị Lan, Nguyễn Thị Thúy Hằng, Đỗ Dương Toàn và Trần Thế Linh.
HĐXX đã triệu tập 140 người và bên có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Tuy nhiên, chỉ có 39 cá nhân và đại diện đơn vị có mặt.
Nhiều Trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) các tỉnh được triệu tập đến phiên tòa và đã có mặt như đại diện CDC Hải Dương, CDC Bình Dương, CDC Nghệ An, CDC Yên Bái, CDC Hà Giang…
Trong phần thủ tục phiên tòa, bị cáo Trần Thị Hồng (SN 1995, ở Bình Dương), nhân viên Công ty Việt Á, có đơn xin xét xử vắng mặt với lý do vừa sinh con nhỏ.
Đối với sự vắng mặt của bị cáo Hồng, VKS đề nghị HĐXX xem xét và quyết định, về sự vắng mặt của nhiều cá nhân, tổ chức khác, do phiên tòa kéo dài nhiều ngày, VKS đề nghị HĐXX tiếp tục triệu tập.
Sau khi hội ý, HĐXX cho rằng bị cáo Hồng vắng mặt có lý do chính đáng và không ảnh hưởng đến việc xét xử vụ án. Do đó, HĐXX chấp nhận cho bị cáo Hồng vắng mặt. HĐXX sẽ tiếp tục triệu tập những người vắng mặt.
Kết thúc phần thủ tục phiên tòa, HĐXX chuyển sang phần xét hỏi. Trước khi bắt đầu xét hỏi, đại diện VKS công bố bản cáo trạng.
Theo truy tố, đầu năm 2020, khi dịch COVID-19 bùng phát mạnh, Học viện Quân y được giao triển khai đề tài nghiên cứu kit xét nghiệm COVID-19, nhằm giúp Việt Nam chủ động vật tư y tế chống dịch.
Phan Quốc Việt, Chủ tịch kiêm TGĐ Công ty Việt Á đã thông đồng, câu kết với Trịnh Thanh Hùng (cựu vụ phó Vụ KH&CN các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ KH&CN) để ông Hùng tác động Chu Ngọc Anh (cựu bộ trưởng Bộ KH&CN), Phạm Công Tạc (cựu thứ trưởng Bộ KH&CN) quyết định cho Công ty Việt Á được thực hiện đề tài nghiên cứu chế tạo test xét nghiệm trái pháp luật.
Với động cơ vụ lợi, bị cáo Trịnh Thanh Hùng đã tìm cách đưa Công ty Việt Á tham gia đề tài. Quá trình thực hiện, các bị cáo thông đồng với nhau, tham mưu cấp trên tổ chức nghiệm thu ngay sau khi có kết quả giai đoạn 1 (thay vì nghiệm thu toàn phần).
Để được tham gia nghiên cứu, cấp số đăng ký lưu hành sản phẩm, hiệp thương giá, Phan Quốc Việt đưa hối lộ cho 6 quan chức.
Cụ thể, Phan Quốc Việt đã hai lần đưa hối lộ Trịnh Thanh Hùng với tổng số tiền 350.000 USD (tương đương hơn 8 tỉ đồng); Việt trực tiếp và chỉ đạo cấp dưới đưa hối lộ cho các bị can tại Bộ Y tế là Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh, Nguyễn Minh Tuấn (cựu vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và công trình y tế, Bộ Y tế), Nguyễn Nam Liên (cựu vụ trưởng Vụ KHTC, Bộ Y tế) tổng cộng 2,65 triệu USD (tương đương hơn 60 tỉ đồng) và 4 tỉ đồng.
Trong giai đoạn bán kit xét nghiệm, Việt đưa hối lộ cho giám đốc CDC Hải Dương Phạm Duy Tuyến 27 tỉ đồng.
Kết quả điều tra xác định Công ty Việt Á bỏ ra gần 365 tỉ đồng để mua nguyên vật liệu, cộng với các loại chi phí khác, thuế và lợi nhuận 5%, giá thành 1 kit xét nghiệm là hơn 143.000 đồng.
Tuy nhiên, Công ty Việt Á đã "thổi giá" nâng khống lên gấp nhiều lần và được phía Bộ Y tế chấp thuận khi hiệp thương giá, để bán ra thị trường mức 470.000 đồng/1 kit xét nghiệm.
CQĐT xác định, từ việc nâng khống giá bán kit xét nghiệm, Công ty Việt Á thu lời bất chính 1.235 tỉ đồng.
Ngoài tiền hối lộ, Phan Quốc Việt còn chi số tiền lớn "cảm ơn" nhiều quan chức khác gồm: ông Nguyễn Văn Trịnh (cựu trợ lý của nguyên phó thủ tướng) nhận 200.000 USD; cựu bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh nhận 200.000 USD; cựu thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc nhận 50.000 USD.
