Dự án Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 (Trà Vinh)
. Tại đối thoại Việt Nam - Nhật Bản mới đây, các chuyên gia Bộ Công Thương Nhật Bản (METI) cũng thừa nhận thực tế khó tránh khỏi việc phát triển nhiệt điện than. Kinh nghiệm ở đây là gì, thưa ông?
+ Ông Phương Hoàng Kim: Hiện nay Nhật Bản vẫn phải phát triển và xây dựng các nhà máy nhiệt điện than. Họ xây dựng các nhà máy nhiệt điện than đặt tại vịnh Tokyo, nhà máy phải đảm bảo các yêu cầu cao về môi trường, sử dụng công nghệ trên siêu tới hạn (USC) có hiệu suất cao, ít phát thải.
Tại Việt Nam thời gian gần đây có nổi lên câu chuyện môi trường của nhiệt điện than như báo chí phản ánh. Thực ra các nhà máy nhiệt điện than mới xây dựng của Việt Nam đều đã sử dụng công nghệ tiên tiến tại thời điểm xây dựng như siêu tới hạn và sắp tới là công nghệ trên siêu tới hạn, có những hệ thống lọc bụi, giảm phát thải NOx và SOx hiện đại, đáp ứng được yêu cầu môi trường theo tiêu chuẩn của Việt Nam.
Sự phàn nàn của người dân thời gian qua tại một số dự án cũng có nhiều nguyên nhân như đang trong quá trình xây dựng nên gây ra bụi, chưa thực hiện đúng quy trình vận hành.
Sau khi được phản ánh và giám sát của cơ quan chức năng, chủ đầu tư các nguồn điện này đã thực hiện đầy đủ các quy định và có cải tiến, trang bị thêm một số thiết bị để tiếp tục giảm phát thải ra môi trường. Các nhà máy nhiệt điện than cũng đã mở cửa cho người dân tại khu vực vào giám sát vấn đề môi trường và hiểu rõ hơn thực tế nhà máy.
.Nhiều thông tin hiện nay có nói về việc Trung Quốc đóng cửa hàng loạt nhà máy nhiệt điện than, Bộ Công Thương có tìm hiểu cụ thể câu chuyện này là gì không, thưa ông?
+ Việc đóng cửa nhà máy nhiệt điện than của Trung Quốc, có thể khẳng định đây là nhà máy cũ đã hết niên hạn sử dụng và cũng là các nhà máy có công suất nhỏ. Theo một số nguồn tin, Trung Quốc đóng cửa nhà máy điện than không hoàn toàn là lý do giảm phát thải khí nhà kính và giảm ô nhiễm mà do thay đổi chính sách quản lý khai thác tài nguyên thiên nhiên (than) so với ồ ạt tận thu như giai đoạn trước đây.
Tại Việt Nam, những nhà máy nhiệt điện than cũ như Nhà máy nhiệt điện Uông Bí 1 đã dừng phát điện và dự kiến sẽ được tháo dỡ trong cuối năm 2017. Nhiệt điện Ninh Bình công suất huy động cũng rất thấp. Nhà máy nhiệt điện than Phả Lại 1 cũng đang được tính toán nâng cấp, cải tạo để nâng cao hiệu quả và đảm bảo môi trường. Nghĩa là ở Việt Nam cũng có dừng và tháo tháo dỡ nhiệt điện than chứ không phải chỉ có tại Trung Quốc.
. Xu hướng đầu tư vào các công nghệ sạch hơn cũng là tất yếu. Điều đó được triển khai thế nào trong các dự án nhiệt điện than tại Việt Nam, thưa ông?
+ Nhiệt điện than hiệu suất cao, ít phát thải đòi hỏi phải áp dụng công nghệ tiên tiến, tăng cường các yêu cầu đối với các thiết bị đảm bảo môi trường nên giá thành sẽ đắt hơn các công nghệ thông thường. Trong bối cảnh thu nhập của người dân còn thấp, giá điện Việt Nam còn thấp so với thế giới, giá điện bán lẻ bình quân của Việt Nam hiện nay là 1.630 đồng/kwh (tương đương 7,3 cent/kWh) thì có những cái khó nhất định.
Theo tính toán để đảm bảo nhu cầu phát triển của hệ thống điện đến năm 2030, dự kiến vốn đầu tư mỗi năm cần khoảng 7 - 8 tỉ USD, trong đó đầu tư cho nguồn điện từ 5 - 6 tỉ USD. Đây là thách thức lớn đối với ngành điện.
.Nhiều ý kiến cũng đặt vấn đề cần phải phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời để tăng thêm nguồn cung điện lại sạch môi trường?
+ Hiện giá bán lẻ điện bình quân cho tiêu thụ đang áp dụng là 7,3 cent/kWh. Trong khi đó, điện mặt trời với giá bán tại nguồn vừa được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tương đương với 9,35 cent/kWh, tức là bù lỗ 2 cent/kWh. Điện gió có giá mua trên bờ là 7,8 cent/kWh (dự án thí điểm ở ngoài biển là 9,8 cent/kWh).
Cũng cần phải nói thêm rằng các nguồn năng lượng tái tạo như gió và mặt trời có số giờ vận hành và tính ổn định không cao. Khi đầu tư các nguồn điện gió, điện mặt trời sẽ phải đầu tư đồng thời các nguồn dự phòng để khi không có mặt trời vào ban đêm hay không có gió mà vẫn phải dùng điện thì có nguồn thay thế.
