Nhiều án hình sự chờ hướng dẫn

Hình sự hay dân sự?

Khi bị khởi tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 139 BLHS), tại giai đoạn điều tra, các cá nhân trên thừa nhận khi vay tiền có nêu lý do để đầu tư, kinh doanh... Nhưng sau đó, họ phản cung, không nhận và cơ quan tố tụng cũng không chứng minh được họ đã dùng tiền vay vào mục đích gì (hợp đồng vay không nói rõ mục đích vay).

Có quan điểm cho rằng các cá nhân trên không phạm tội vì đây chỉ là quan hệ dân sự. Nhưng cũng có quan điểm đây có hành vi gian dối, nói vay tiền kinh doanh rồi không thực hiện đúng, tuy có tài sản nhiều lại không chịu trả là cố tình chiếm đoạt tài sản, cần phải chịu trách nhiệm về tội lừa đảo.

 
Tội cướp tài sản (Điều 133 BLHS) trong thực tế vẫn gặp trường hợp vướng khi xác định tội danh. Ảnh minh họa: HTD

Bên cạnh đó, trong tội tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có (Điều 250 BLHS), hiện có hai trường hợp mà tòa chưa thống nhất được là có tội hay không:

Trường hợp thứ nhất, bị cáo trộm cắp tài sản dưới 2 triệu đồng nhưng trước đó đã bị phạt hành chính về hành vi trộm cắp nên bị kết án về tội trộm cắp tài sản. Vậy người tiêu thụ tài sản bị cáo phạm tội mà có (giá trị dưới 2 triệu đồng) có phạm tội hay không?

Trường hợp thứ hai, người dưới 14 tuổi trộm cắp tài sản không phải chịu trách nhiệm hình sự. Vậy người tiêu thụ tài sản của người dưới 14 tuổi này có phạm tội hay không?

Đánh xong lấy tài sản, tội gì?

Theo TAND tỉnh Tuyên Quang, tội cướp tài sản (Điều 133 BLHS) trong thực tế vẫn gặp trường hợp vướng khi xác định tội danh.

Tòa này dẫn chứng bằng một vụ án cụ thể: A và B không quen biết, vô tình gặp rồi cãi chửi nhau. Bực tức, A đã đấm đá B, rồi vác gậy vụt đối phương. Trong lúc bị A đánh, ví tiền và điện thoại di động của B bị rớt xuống đất. B hoảng sợ quá bỏ chạy, không dám chống cự. Thấy ví tiền và điện thoại của B rơi, A lấy đút túi rồi đi về.

Các cơ quan tố tụng địa phương có những quan điểm khác nhau về tội danh của A: Có quan điểm cho rằng hành vi của A không cấu thành tội cướp. Bởi lẽ việc A dùng vũ lực đánh B là do bực tức, cãi nhau chứ không có mục đích nhằm chiếm đoạt tiền và điện thoại của B, không thỏa mãn dấu hiệu dùng vũ lực chiếm đoạt tài sản trong tội cướp. Quan điểm khác thì bảo lưu đây là tội cướp. Tuy việc A dùng vũ lực ban đầu không phải nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản nhưng sau đó, tài sản của B rơi xuống đất, thấy B lâm vào tình trạng không thể chống cự, A đã lấy tài sản của B với ý thức chiếm đoạt.

Vụ việc trên tương tự một trường hợp mà Pháp Luật TP.HCM từng phản ánh: Tối 24-7-2013, tại một quận ở TP.HCM, anh Phạm Hữu Hòa và bạn bè đang ngồi trước cửa nhà thì bị nhóm Trần Tiến Đạt cầm dao, cây… xông đến đánh. Nhóm anh Hòa bỏ chạy, để lại hai xe máy. Nhóm của Đạt đuổi theo không kịp nên quay lại. Thấy xe máy của anh Hòa đang cắm sẵn chìa khóa, nhóm của Đạt lấy luôn, đem bán được 2 triệu đồng (theo kết quả định giá, xe trị giá 2,5 triệu đồng).

Sau khi bị bắt, tại cơ quan điều tra, nhóm của Đạt khai rằng khi đang ngồi trước nhà thì nhóm anh Hòa đi xe máy chạy ngang rồ ga lớn. Cho rằng bị khiêu khích nên Đạt mới rủ cả bọn đi đánh nhóm của anh Hòa.

VKS quận đã truy tố nhóm của Đạt về tội cướp tài sản theo khoản 1 Điều 133 BLHS nhưng TAND quận lại có quan điểm khác. Theo tòa, hành vi của Đạt và đồng phạm không phù hợp các yếu tố cấu thành của tội cướp tài sản, nếu áp dụng nguyên tắc có lợi cho họ thì có thể truy tố họ về tội công nhiên chiếm đoạt tài sản theo khoản 1 Điều 137 BLHS. Sau đó VKS quận vẫn bảo lưu quan điểm nên TAND quận đã phải xin ý kiến của TAND TP.HCM...

Nạn nhân không rõ sống chết, xử sao?

Ngoài ra, theo TAND tỉnh Tuyên Quang, các cơ quan tố tụng của tỉnh này còn đang tranh cãi về một vụ án khá lạ: Một người chạy ô tô trên cầu bắc qua sông đâm vào hai người chạy xe máy đi ngược chiều. Một người đi xe máy chết tại chỗ, người còn lại rơi xuống sông mất tích, đến nay đã hơn hai năm cũng không rõ tung tích.

Tài xế ô tô bị xử lý về tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ. Khi giải quyết án, VKS và tòa có quan điểm khác nhau về khung hình phạt. Theo VKS, tài xế phải bị truy tố theo điểm đ khoản 2 Điều 202 BLHS vì gây tai nạn làm chết nhiều người. Ngược lại, tòa cho rằng chỉ có thể xét xử tài xế theo khoản 1 Điều 202 BLHS vì chưa có căn cứ để xác định tài xế gây tai nạn làm chết nhiều người. Ở đây chưa thể xác định người rơi xuống sông còn sống hay đã chết. Tuy đã quá hai năm không thấy về nhưng không có căn cứ tuyên bố người đó mất tích hay đã chết nên cần áp dụng khung hình phạt theo hướng có lợi cho bị cáo...

Từ khó khăn trong việc xác định có tội hay không, tội gì, khung hình phạt nào... ở các trường hợp trên, TAND tỉnh Tuyên Quang đã đề nghị TAND Tối cao cần sớm có hướng dẫn để tháo gỡ.

HOÀNG YẾN