Trả lời báo chí ngày 19-11, ông Đỗ Quang Vinh, Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương), khẳng định “thủy điện không có khả năng tăng lũ” hoặc “chưa có thủy điện nào xả không đúng quy trình”... Tôi xin có vài ý kiến trao đổi lại.
Ông Vinh nói các thủy điện đã làm đúng quy trình. Nhưng ai làm ra quy trình đó? Các anh ấy chứ ai! Quy trình đó là gì? Một là đủ nước để phát điện và thứ hai là an toàn công trình. Các anh ấy không hề nói trong quy trình đó các hồ chứa phải tham gia cắt lũ và điều tiết lũ ở hạ du. Có nghĩa là các anh ấy cứ đua nhau trữ nước cho đầy hồ cái đã, sau đó nước về bao nhiêu thì xả bấy nhiêu. Nếu vậy thì các anh làm ra quy trình đó để làm gì? Chỉ để phát điện thôi à!
Ông Vinh nói “thủy điện xả nhưng không làm tăng lũ”. Tôi xin trả lời, các hồ chứa thủy điện và cả thủy lợi đang tạo thành những “túi nước” trên thượng nguồn. Thủy điện đã làm thay đổi cả quy luật dòng chảy, gây ra những hậu quả khôn lường. Đáng lý hậu quả đó phải được xem xét trước khi cho làm các dự án thủy điện. Chứ bây giờ khi công trình đã ra đời rồi thì có vận hành liên hồ cũng chẳng qua là gỡ gạc những cái sai đã rồi.
“Thủy điện không có khả năng tăng lũ” nhưng người dân miền Trung vẫn phải gánh chịu những hậu quả như thế này. Ảnh: LÊ PHI
Tuy nhiên, nếu có một sự điều tiết quản lý tốt thì sẽ không có việc nước dồn dập với tốc độ truyền lũ quá nhanh như thế. Tôi không thể hình dung được từ Nông Sơn tới Giao Thủy bây giờ chỉ có bảy tiếng là lũ đã về tới nơi, trong khi trước đây là 14-15 tiếng. Không thể cứ nói theo kiểu “nước về, chúng tôi không xả thì sẽ vỡ đập” hoặc “tôi đầy tôi xả, anh ni đầy anh ni xả” như vậy được. Từng hồ riêng lẻ xả phải khác biệt so với việc các hồ cùng xả một lúc chứ!
Điều kiện tiên quyết của mọi công trình ngăn sông, tạo hồ chứa là phải đảm bảo môi sinh, môi trường xã hội. Đã làm hồ chứa là phải làm cho môi trường tốt hơn. Nhưng hiện nay nhiều thủy điện mùa khô lại chuyển dòng từ nơi này sang nơi khác làm cho dòng sông bị cùng kiệt. Như vậy đã thấy rõ vấn đề rồi, còn gì phải nói thêm nữa.
Những người phát biểu thay mặt cho một bộ, ngành thì phải hết sức cẩn trọng. Anh phải thấy được những sự tàn phá do lũ lụt mà người dân đang gánh chịu, trong đó có sự tác động của các công trình thủy điện. Anh cũng phải thông cảm với người dân, phải hiểu được nỗi khổ của dân. Dân rất cần anh chỉ ra được chỗ nào cần phải khắc phục, chỗ nào cần rút kinh nghiệm và sắp tới sẽ làm thế nào chứ không chỉ đổ lỗi cho ông trời hay cho địa phương.
Khi trả lời trước QH, tôi thấy ông Vũ Huy Hoàng, Bộ trưởng Bộ Công Thương, dùng tới sáu chữ “chúng ta” trong một đoạn rất ngắn và kết luận: “Khuyết điểm, trách nhiệm là tại chúng ta”. Chữ “chúng ta” đó là chả có ai chịu trách nhiệm cả. Đó là điều không chấp nhận được.
LÊ TRÍ TẬP, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam
LÊ PHI lược ghi
