Bài 2: Ðương sự dùng... “chiêu”

Pháp luật đã có quy định tòa được quyền xử vắng mặt nếu triệu tập hợp lệ hai lần mà bị đơn không đến. Tuy nhiên, thực tế không phải lúc nào mọi chuyện cũng suôn sẻ như vậy. Có những vụ việc tòa đã phải bó tay vì các “chiêu” trì hoãn án của đương sự…

Thay nhau “trốn” tòa

Trước đây TAND TP thụ lý một vụ đòi nợ khá hi hữu giữa bà K. và ông C. Vụ án ban đầu tưởng đơn giản khi bà K. trưng ra tòa tờ giấy vay nợ của ông C., đồng thời được nhiều nhân chứng xác nhận là sự thật đúng như lời bà K. trình bày.

Biết vậy, ông C. đã trì hoãn bằng cách cố tình vắng mặt khi tòa triệu tập đến làm việc, hoặc chỉ cho người đến nghe ngóng tình hình. Sau đó, dù đã ký biên bản hòa giải thành nhưng ông lại đổi ý. Ông bắt đầu phản công, nộp cho tòa nhiều chứng cứ mới liên quan tới nhiều cơ quan, tổ chức khác. Lúc này, đến lượt bà K. chùng lại. Tòa mời thì bà không đến. Ông C. tuyên bố đang giữ nhiều bằng chứng khác và “sẽ chỉ tung ra khi nào bên kia tung ra trước”. Rồi hai bên cứ nắn gân cù cưa nhau mãi khiến việc giải quyết án kéo dài đến gần ba năm!

Một “chiêu” khác của các đương sự là thay nhau xin hoãn xử, hoặc cố tình cung cấp chứng cứ theo kiểu nhỏ giọt để kéo dài thời gian khi thấy bất lợi. Một thẩm phán ở TAND TP kể ông đang giải quyết một vụ án đòi tài sản mà phía bị đơn có tới tám người. Vụ này nguyên đơn cung cấp chứng cứ khá đầy đủ và phần lý nghiêng về bên họ nên khả năng thắng kiện rất cao nhưng ngay từ quá trình thu thập chứng cứ và hòa giải, tòa đã phát mệt vì các bị đơn thay nhau vắng mặt.

Nếu các đương sự đều có mặt đầy đủ khi được triệu tập thì quá trình giải quyết án sẽ nhanh, gọn hơn. Ảnh minh họa: HTD

Mãi đến gần đây (sau hơn hai năm thụ lý), vụ án mới tiến đến được giai đoạn lên lịch xử. Lúc này tòa còn thấy mệt hơn bởi cứ trước ngày xử vài hôm lại nhận được đơn xin hoãn xử của một bị đơn (theo quy định mỗi đương sự được quyền xin hoãn xử hai lần). Họ cứ lần lượt thay nhau nghĩ ra đủ mọi lý do để xin hoãn, có người còn làm đơn có xác nhận của bệnh viện xin hoãn vài tháng vì bệnh tật, sinh nở. Tòa thụ động trong kế hoạch, thẩm phán và nguyên đơn đều bị ức chế. Đến nay, vụ tranh chấp vẫn chưa thể giải quyết xong.

Luật còn “hở”, thẩm phán chưa quyết đoán

Pháp luật dân sự quy định các bên có quyền và nghĩa vụ cung cấp, bổ sung tài liệu, nhân chứng... trong quá trình giải quyết án nhưng lại không quy định thời hạn “khóa sổ”. Mặt khác, các bên đương sự có nghĩa vụ đến tòa theo giấy triệu tập của tòa nhưng chế tài quá “mềm” (chỉ phạt 50.000 đồng) nên nhiều người chẳng ngán. Nhiều đương sự đến đôi lần rồi “lặn” luôn sau khi được ai đó tư vấn “cứ ở nhà đi, án càng kéo dài càng lợi”. Kết quả là án đã quá hạn lại càng quá hạn hơn!

Ở một góc nhìn khác, một kiểm sát viên cao cấp VKSND Tối cao cho rằng sở dĩ các đương sự “làm mưa làm gió” được là do tòa chưa vận dụng các thủ tục rút gọn, thẩm phán chưa quyết đoán khi xử án. Tranh chấp dân sự là chuyện của các đương sự, họ có quyền tự định đoạt nhưng thẩm phán lại chưa thấm nhuần thói quen xử theo chứng cứ. Khi bị đơn không có đủ lý lẽ, thay vì xử ngay, tòa lại sợ họ bị “oan” nên tự đi điều tra, xác minh thêm, mất nhiều thời gian.

Nhiều chuyên gia cho rằng thủ tục hòa giải áp dụng một cách cứng nhắc là bắt buộc phải hai lần cũng tạo điều kiện cho các đương sự kéo dài thời gian bởi rất nhiều vụ án các bên không thể và không cần hòa giải. Thay vào đó, nên chăng chỉ xem hòa giải là một thủ tục tự nguyện của đương sự. Nếu các bên đương sự yêu cầu thì tòa tiến hành, không thì thôi.

THANH TÙNG