“Tổng tỉ suất sinh của TP.HCM năm 2018 là 1,33 con, hiện ở mức rất thấp so với mức sinh thay thế của cả nước là 2,10 con. Quan sát số liệu từ năm 2004 đến 2018 cho thấy tổng tỉ suất sinh của TP.HCM liên tục giảm (năm 2004 là 1,59 so với năm 2018 là 1,33)” - bà Phạm Thị Mỹ Lệ, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP.HCM, nói.
Nguy cơ một con nuôi sáu người lớn tuổi
. Phóng viên: Người dân TP.HCM chưa nhận thấy những hệ lụy của tỉ suất sinh thấp, thưa bà?
+ Bà Phạm Thị Mỹ Lệ: Kinh nghiệm tại một số quốc gia có mức sinh thay thế thấp chỉ ra rằng: Một khi mức sinh đã xuống rất thấp thì các chính sách khuyến sinh mặc dù có chi phí đầu tư rất lớn nhưng hầu như không có tác động làm mức sinh tăng trở lại. Điều này sẽ gây bất lợi cho cơ cấu nhân khẩu học và sự phát triển kinh tế-xã hội trong tương lai.
Tỉ suất sinh thấp dẫn đến hiện tượng già hóa dân số diễn ra rất nhanh. Điều này tạo áp lực ngày càng tăng đối với hệ thống an sinh xã hội dành cho người cao tuổi như lương hưu, bảo hiểm y tế, chế độ trợ cấp xã hội, chế độ chăm sóc sức khỏe, vui chơi, giải trí…
Tỉ suất sinh thấp còn gây ra tình trạng suy giảm về nguồn nhân lực, đặc biệt là lao động trẻ. Điều này làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, xã hội của TP.HCM.
Nếu hôm nay “mỗi gia đình chỉ sinh một con” sẽ dẫn tới công thức 4-2-1 (một đứa trẻ được chăm sóc bởi hai cha mẹ và bốn ông bà nội, ngoại) thì trong tương lai phải đối mặt với thảm họa theo công thức ngược lại 1-2-4 (một đứa trẻ sẽ phải cùng lúc chăm sóc hai cha mẹ và bốn ông bà nội, ngoại). Những đứa trẻ hôm nay do được chăm sóc rất kỹ lưỡng bởi sáu người lớn sẽ thiếu khả năng và kỹ năng chăm sóc lại sáu người cao tuổi trong tương lai.
Sinh đẻ phù hợp, đảm bảo mức sinh hợp lý sẽ kéo dài thời kỳ cơ cấu dân số vàng, làm chậm quá trình già hóa dân số. Ảnh: TRẦN NGỌC
Mỗi gia đình nên sinh đủ hai con
. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tỉ suất sinh ở TP.HCM thấp, thưa bà?
+ Áp lực cuộc sống và công việc đã làm xuất hiện xu hướng kết hôn muộn, sinh con muộn, sinh ít con và không muốn sinh con là một trong những nguyên nhân làm mức sinh sẽ tiếp tục giảm trên địa bàn TP.HCM. Điều đáng nói là hiện tượng trên ngày càng gia tăng.
Nguyên nhân tiếp theo là việc nuôi dạy và chăm sóc con cái hiện nay đòi hỏi nhiều chi phí như ăn uống, học hành, chăm sóc sức khỏe, vui chơi giải trí… Do tâm lý sợ tốn kém nên nhu cầu sinh con của các gia đình đang có xu hướng giảm nhanh. Bên cạnh đó, tốc độ đô thị hóa tăng nhanh và phát triển kinh tế cũng dẫn đến áp lực cho các gia đình trong tìm kiếm việc làm, nhà ở, chi phí sinh hoạt…
| Mức sinh thay thế là mức sinh mà một nhóm phụ nữ (hay một phụ nữ) có vừa đủ số con gái để thay thế mình trong dân số. Nghĩa là mỗi một bà mẹ sẽ sinh ra một người con gái đạt đến tuổi sinh đẻ để thay thế mình. Khi đạt mức sinh thay thế, tổng tỉ suất sinh tương đương khoảng 2,1 con. |
Nguyên nhân khác là trình độ học vấn và điều kiện sống được cải thiện. Lối sống theo trào lưu và tâm lý thích hưởng thụ cũng có tác động nhất định đến mức sinh thấp. Tình trạng phá thai, tỉ lệ vô sinh nguyên phát, thứ phát có xu hướng gia tăng cũng là những yếu tố tác động khiến nhiều gia đình không thể sinh con.
. Liệu có biện pháp khả dĩ cho việc nâng tỉ suất sinh ở TP.HCM trong thời gian tới?
+ Dân số có ý nghĩa và tác động quan trọng trong sự phát triển mọi mặt của TP.HCM. Việc xây dựng các chính sách về dân số thật sự phù hợp luôn đi kèm với kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục và hệ thống cơ sở hạ tầng nhằm đảm bảo sự phát triển giống nòi và tận dụng tối đa nguồn nhân lực.
Để giải quyết thực trạng này, thời gian tới ngành y tế và dân số TP.HCM tham mưu UBND trình HĐND TP ban hành nghị quyết về chính sách dân số và phát triển tại TP.HCM giai đoạn 2021-2025. Nội dung bao gồm những quy định một số chính sách cụ thể áp dụng đối với người dân. Trong đó, ưu tiên giải quyết tình trạng mức sinh thấp, nâng cao chất lượng dân số và thích ứng với quá trình già hóa dân số tại TP.HCM.
Bên cạnh đó, TP.HCM tăng cường công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng và vận động người dân thực hiện thông điệp “Mỗi gia đình nên sinh đủ hai con” nhằm duy trì mức sinh hợp lý, mang lại lợi ích cho gia đình và xã hội.
. Xin cám ơn bà.
| Tổng tỉ suất sinh (TFR - Total Fertility Rate) là chỉ tiêu tổng hợp của mức độ sinh, không phụ thuộc vào cơ cấu tuổi của dân số, dùng để phân tích chế độ tái sinh sản dân số hữu hiệu và dự báo dân số. Tổng tỉ suất sinh là số con sinh ra sống tính bình quân trên một phụ nữ (hoặc một nhóm phụ nữ) trong suốt thời kỳ sinh đẻ nếu người phụ nữ (hoặc nhóm phụ nữ) đó tuân theo các tỉ suất sinh đặc trưng của một năm đã cho trong suốt thời kỳ sinh đẻ (nói cách khác nếu người phụ nữ (nhóm phụ nữ) đó trải qua các tỉ suất sinh đặc trưng của những phụ nữ 15, 16, 17… cho đến 49 tuổi). Tổng tỉ suất sinh được xem là một trong những thước đo phản ánh mức sinh của một quốc gia, một vùng lãnh thổ, một tỉnh, thành phố… Bà PHẠM THỊ MỸ LỆ, Phó Chi cục trưởng |
