Bình Thuận có bờ biển dài 192 km, vùng biển nội thủy rộng 20.288 km², là một trong ba ngư trường trọng điểm của cả nước.

Từ đầu năm 2023 đến nay, chính quyền tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp không báo cáo và không theo quy định (chống khai thác IUU) nhằm ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.

Nỗi lo vi phạm khi nguồn thủy sản cạn kiệt

Cuối tháng 11, tại cảng Phan Thiết, TP Phan Thiết, tàu đậu trên sông Cà Ty thành những hàng dài. Nhiều ngư dân chưa thể ra khơi vì những ngày này biển động.

Trò chuyện với PV báo Pháp Luật TP.HCM, ngư dân Nguyễn Văn Chiến (56 tuổi, ngụ phường Đức Thắng, TP Phan Thiết) chia sẻ ông theo nghề đi biển đã hơn 40 năm nhưng chưa bao giờ thấy thất thu như thời gian gần đây.

Nhà ông Chiến có ba đời theo nghề mành chà. Ngày trước, cha ông Chiến để lại cho ba anh em 3-4 tàu cá, mỗi người quản lý vài tàu nhưng những năm gần đây nguồn thủy sản cạn kiệt, ông phải bán đi gần hết.

Ông Lê Hùng (51 tuổi, ngụ phường Đức Thắng, TP Phan Thiết) kể ngày trước khi chính quyền chưa siết chặt về chống khai thác trái phép, nhiều ngư dân đánh bắt vô tội vạ ở vùng biển trong và ngoài tỉnh, dẫn đến nguồn thủy sản cạn kiệt dần.

Khi chính quyền siết chặt việc quản lý tàu cá, ngăn chặn việc đánh bắt trái phép, ông Hùng và ông Chiến đều bày tỏ sự ủng hộ.

Cách đây một tuần, ông Chiến, ông Hùng và nhiều ngư dân trên địa bàn đã tham gia hội nghị tuyên truyền, phổ biến quy định về IUU do UBND phường Đức Thắng tổ chức.

Tại hội nghị, các ngư dân đã ký cam kết với lực lượng biên phòng và UBND phường sẽ không đánh bắt trái phép trên vùng biển nước ngoài. Đó là một trong nhiều cách mà chính quyền tỉnh Bình Thuận nỗ lực chống khai thác IUU trên địa bàn.

Nhiều biện pháp chống khai thác IUU

Sau gần nửa tháng lênh đênh trên biển, lúc 6 giờ một ngày cuối tháng 11, tàu cá mang số hiệu BTh 85279 TS của ông Hoàng Văn Thành (42 tuổi) cập cảng Phan Thiết. Đây là chuyến đi biển thứ 15 của ông Thành trong năm nay.

1 tiếng trước khi cập cảng, ông Thành gọi báo cáo với Ban quản lý cảng Phan Thiết. Khi tàu vào cảng, ông nhanh chóng giao nộp nhật ký hành trình cho cơ quan chức năng.

“Ngày trước, tôi đi 3-4 chuyến rồi về nộp nhật ký một chuyến cũng được nhưng hiện nay thì đi chuyến nào phải báo chuyến đó. Chưa kể khi đi tàu lúc nào cũng phải bật giám sát hành trình 24/24 giờ để cơ quan chức năng giám sát có vi phạm hay không” - ông Thành kể.

Theo ông Thành, từ ngày Việt Nam bị Ủy ban châu Âu (EC) cảnh báo thẻ vàng, chính quyền tỉnh đã siết chặt các biện pháp chống khai thác trái phép.

“Ban đầu tôi thấy bỡ ngỡ lắm nhưng dần dần tôi hiểu việc này có lợi cho bản thân, nếu khai thác trái phép sẽ bị bắt, bị phạt và ảnh hưởng đến nhiều người khác nữa” - ông Thành nói.

Ngoài việc chấp hành quy định của chính quyền, ông Phan Thanh Hạc (ngụ xã Tân Thuận, huyện Hàm Thuận Nam) còn tham gia Hội Cộng đồng ngư dân xã Tân Thuận nhằm tuyên truyền, đồng hành cùng chính quyền chống khai thác IUU.

Đây là hội nhóm tự quản do các ngư dân trong xã Tân Thuận lập ra, với mục đích là cùng nhau khai thác, bảo vệ và tái tạo nguồn lợi thủy sản tại vùng biển địa phương.

Từ ngày tham gia hội, được tuyên truyền pháp luật về chống khai khai IUU, ông Hạc đã nhìn thấy được sự chuyển biến trong nhận thức của bản thân cũng như của bà con ngư dân xã Tân Thuận.

“Lúc trước, không biết gì thì muốn đi biển là đi thôi, thấy hải sản ở đây ít thì đi xa hơn một chút để đánh bắt mà không biết việc đó có vi phạm hay không. Nay biết rồi thì không làm như thế nữa, khi đi biển cũng quan sát xem có tàu nào vi phạm để báo cáo lại, như thế là cũng góp phần bảo vệ vùng biển của mình” - ông Hạc hào hứng.

***********

***********

Tạo thêm sinh kế, cùng ngư dân gỡ thẻ vàng

. Tỉnh Bình Thuận xác định nhiệm vụ chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu.

Với quyết tâm vì lợi ích của người dân, doanh nghiệp và hướng đến phát triển nghề cá theo hướng bền vững, việc chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh Bình Thuận đã có những chuyển biến tích cực.

Giải pháp căn cơ để chống khai thác IUU

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Thuận Nguyễn Văn Chiến cho biết do đặc điểm của tỉnh có bờ biển dài, vùng biển rộng lớn nên gặp nhiều khó khăn trong việc chống khai thác IUU.

Ông Chiến cho biết nhiều ngư dân đang hoạt động ở bãi ngang và đa số ngư dân có điều kiện kinh tế khó khăn, nhận thức pháp luật còn thấp. “Áp lực sinh kế dễ dẫn đến việc ngư dân vi phạm khai thác IUU, đây là điều tỉnh rất trăn trở” - ông Chiến tâm tư.

Ông Chiến cũng nhìn nhận hệ thống cảng cá, khu tránh bão còn thiếu. Hiện tỉnh chỉ mới đầu tư được 5/12 cảng cá, khu tránh bão theo quy hoạch nên ảnh hưởng đến việc giám sát tàu ra vào cảng, kiểm soát sản lượng, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.

Bên cạnh đó, công tác kiểm soát tàu cá hoạt động ngoài tỉnh vẫn chưa chặt chẽ. Vì vậy, nhiều năm qua có nhiều tàu cá xuất bến từ ngoài tỉnh Bình Thuận và vi phạm vùng biển nước ngoài.

Cũng theo ông Chiến, việc kiểm soát tàu cá tại địa phương còn khó khăn do đội ngũ làm công tác quản lý nghề cá tại địa phương hạn chế, số lượng ít nên công tác giám sát chưa hiệu quả.

Một trong những giải pháp căn cơ để chống khai thác IUU được tỉnh Bình Thuận hướng đến là tăng nguồn lợi thủy sản và có thêm sinh kế cho người dân.

“Thời gian dài, do ngư dân khai thác không đúng cách, thiếu kiểm soát nên nguồn lợi thủy sản ở tỉnh dần cạn kiệt. Hệ lụy là người dân sẽ đến những ngư trường mới để khai thác, đánh bắt trái phép và có thể vi phạm vùng biển của nước khác” - ông Chiến nói.

Thời gian tới tỉnh sẽ đẩy mạnh phát triển nuôi biển, chuyển đổi nghề cho ngư dân làm nghề cá ven bờ, đặc biệt là triển khai các mô hình bảo vệ, tái tạo và phát triển nguồn lợi thủy sản gắn với phát triển du lịch sinh thái, nghề cá giải trí...; đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới ven biển, đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội xây dựng làng cá văn minh.

Từng bước nâng cao nhận thức của ngư dân

Trong bối cảnh cả nước tập trung tháo gỡ thẻ vàng của EC, ông Nguyễn Văn Chiến cho biết lực lượng chức năng đã nỗ lực triển khai nhiều giải pháp hạn chế tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài.

“Tỉnh xác định nhiệm vụ chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu” - ông Chiến nhấn mạnh.

Theo ông Chiến, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, quán triệt các sở, ngành chức năng và địa phương thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU; đặc biệt là thành lập Ban chỉ đạo chống khai thác IUU, lực lượng kiểm ngư, kiện toàn tổ chức quản lý cảng cá.

Ngoài ra, tỉnh cũng thành lập bốn văn phòng đại diện kiểm soát nghề cá tại các cảng cá Phan Thiết, Phú Hải, La Gi, Phan Rí Cửa; thành lập Trung tâm giám sát tàu cá và tổ chức trực ban 24/7 để giám sát tàu cá hoạt động trên biển.

“Hoạt động chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đã đạt nhiều kết quả khả quan. Các hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài từng bước được ngăn chặn và giảm thiểu so với các năm trước đây” - ông Chiến nhận định.

Từ đầu năm 2023 đến nay, Chi cục Thủy sản tỉnh đã xử phạt 360 vụ, thu phạt khoảng 3,4 tỉ đồng. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của người dân và nâng cao hiệu quả trong việc chống khai thác IUU.

**********