Chính quyền cùng ngư dân Bến Tre quyết tâm gỡ 'thẻ vàng' IUU

Tỉnh Bến Tre có đường bờ biển dài 65 km với bốn cửa sông lớn của sông Cửu Long là điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghề cá phát triển. Toàn tỉnh có khoảng 3.700 phương tiện đánh bắt, trong đó có hơn 2.000 phương tiện đánh bắt xa bờ chủ yếu tập trung ở ba huyện Bình Đại, Ba Tri và Thạnh Phú, số lao động khai thác thủy sản trên biển là 17.742 người.

Với tiềm năng, lợi thế đó cộng với lượng phương tiện nhiều đã góp phần đưa thủy sản là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, tốc độ tăng trưởng hằng năm luôn ở mức cao, là động lực thúc đẩy tăng trưởng khu vực nông, lâm, thủy sản.

Gắn đảng viên với từng tàu đánh bắt trên biển

Do quy mô tàu cá hoạt động khai thác xa bờ khá lớn, có nguy cơ vi phạm vùng biển nước ngoài khá cao nên việc triển khai các biện pháp cùng với cả nước tháo gỡ thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC) luôn được tỉnh chú trọng.

Ông Huỳnh Văn Cung, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh, cho biết ngay từ năm 2018, tỉnh đã xây dựng chương trình truyền thông chống khai thác thủy sản bất hợp pháp. Nội dung tập trung chủ yếu phát thanh tuyên truyền qua hệ thống truyền thanh 10 địa bàn trọng điểm nghề cá.

Theo đó, tại các xã trọng điểm về tàu vi phạm vùng biển nước ngoài đã thực hiện sàng lọc các chủ tàu có nguy cơ cao khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài, thực hiện mô hình phân công cán bộ, đảng viên thuộc các đoàn thể ở địa phương phụ trách trực tiếp (một cán bộ, đảng viên/một chủ tàu) hỗ trợ chủ tàu thực hiện kiểm soát, quản lý tàu hoạt động khai thác trên biển. Hiện có 27 xã thực hiện phân công 199 cán bộ, đảng viên phụ trách trực tiếp 304 chủ tàu (386 tàu) thuộc diện nguy cơ cao trên địa bàn.

Tận dụng tối đa công nghệ số vào tuyên truyền

Bên cạnh đó, tỉnh Bến Tre còn triển khai tuyên truyền, nhắc nhở qua các hệ thống mạng xã hội group Zalo. Khi phát hiện tàu mất tín hiệu thì lực lượng chức năng sẽ liên hệ với nhà mạng, địa phương để nắm lý do và khắc phục ngay, nếu ai cố tình vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm. Kết quả cho thấy tình trạng tàu mất kết nối tín hiệu giám sát trên biển đã giảm rõ rệt.

Đại tá Nguyễn Văn Lùng, Phó Chính ủy Bộ đội biên phòng tỉnh, chia sẻ lực lượng bộ đội biên phòng xây dựng trang fanpage; thành lập hai nhóm Zalo để tuyên truyền chống khai thác IUU. Lực lượng xây dựng và thực hiện có hiệu quả năm mô hình dân vận khéo như mô hình “Đội tàu thuyền xung kích tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn”, “Đội tàu thuyền xung kích phòng, chống vi phạm pháp luật trên biển”…

Tăng cường tuần tra, kiểm soát

Trước đây, đa số trường hợp tàu của tỉnh Bến Tre vi phạm vùng biển nước ngoài đều hoạt động ở khu vực biển ngoài tỉnh, đặc biệt là khu vực biển Tây Nam (600 tàu), do đó công tác quản lý, xử lý, tuyên truyền vô cùng khó khăn.

Bến Tre tiếp tục triển khai quyết liệt các giải pháp chống khai thác IUU, giữ vững kết quả về chấm dứt tàu khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài.

Trước tình hình này, Sở NN&PTNT tỉnh với tư cách là cơ quan thường trực ban chỉ đạo đã tham mưu UBND tỉnh ký kết Quy chế phối hợp tám tỉnh khu vực phía Nam thực hiện quản lý tàu cá hoạt động khai thác thủy sản trên biển.

“Từ khi thực hiện công tác phối hợp, Bến Tre đã trao đổi thông tin với Bộ Tư lệnh các Vùng Cảnh sát biển 3 và 4, xác minh 14 trường hợp tàu khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài, đã làm rõ năm tàu vi phạm, năm chủ tàu đều đã bị xử phạt theo quy định; tiếp nhận 11 tàu vi phạm khai thác IUU do các vùng Cảnh sát biển bắt giữ bàn giao, tất cả chủ tàu đều bị xử phạt theo quy định” - ông Nguyễn Văn Buội, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh, đánh giá.

Theo Đại tá Nguyễn Văn Lùng, các chốt chặn kiểm soát 1.704 phương tiện thường xuyên hoạt động ra vào, kiên quyết không cho phương tiện không đảm bảo các giấy tờ theo quy định, nhất là giám sát hành trình ra khơi. Qua đó, nhận thức của người dân, ngư dân chuyển biến rất tích cực, từ đầu năm đến nay không có phương tiện vi phạm vùng biển nước ngoài.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Minh Cảnh đánh giá trong thời gian qua, các đơn vị liên quan trên địa bàn triển khai thực hiện nhiệm vụ phòng, chống khai thác IUU đạt hiệu quả và có chuyển biến rõ nét, tất cả vi phạm đều bị xử lý nghiêm.

Trong thời gian tới, tỉnh Bến Tre tiếp tục củng cố công tác giám sát tàu cá, theo dõi, kiểm soát 100% tàu khai thác ở vùng giáp ranh, phối hợp với các lực lượng chức năng trên biển xử lý kịp thời các trường hợp tàu khai thác có nguy cơ vượt ranh, không để xảy ra trường hợp khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài.

.....................................................................

Tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm IUU

Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm việc gỡ thẻ vàng nên chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương và người dân nâng cao ý thức bảo vệ nguồn lợi hải sản, đánh bắt hiệu quả, bền vững.

Trong chuỗi hoạt động của chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” tại tỉnh Bến Tre, chương trình trò chuyện biển, đảo với chủ đề “Từ bảo vệ chủ quyền đến chống đánh bắt cá trái phép, hướng tới gỡ thẻ vàng châu Âu cho hải sản Việt Nam” sẽ diễn ra với phần trình bày, trao đổi của ThS Hoàng Việt (chuyên gia Luật Biển quốc tế, Trường ĐH Luật TP.HCM).

Theo thuật ngữ quốc tế, IUU (Illegal, Unrepoted and Unregulated Fishing) nghĩa là hoạt động đánh bắt cá không hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.

Hậu quả khi nhận thẻ vàng IUU

Theo số liệu của Tổ chức Nông lương Quốc tế (FAO), hoạt động đánh bắt cá trái phép khiến thế giới thiệt hại khoảng 23 tỉ USD/năm.

Đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với việc khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản, gây nguy hiểm cho nền tảng của Chính sách Thủy sản chung (CFP) và các nỗ lực quốc tế của EC nhằm thúc đẩy quản trị đại dương tốt hơn. Chống đánh bắt bất hợp pháp là một trụ cột quan trọng trong tham vọng của EC nhằm thiết lập sự quản trị quốc tế tốt hơn cho các đại dương của chúng ta.

Ngày 23-10-2017, EC chính thức cảnh báo thẻ vàng đối với hải sản Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này vì những nỗ lực chưa đủ đáp ứng quy định chống khai thác IUU và đưa ra chín khuyến nghị mà cần phải khắc phục để được rút lại thẻ vàng.

Theo thống kê, ngành hải sản của 24 quốc gia đã bị EC phạt thẻ, trong đó 13 nước đã được dỡ bỏ thẻ do cải thiện được hệ thống quản lý đánh bắt, còn 8 nước đang bị thẻ vàng bao gồm Việt Nam, 3 nước bị thẻ đỏ.

Việc nhận thẻ vàng của EC gây ra nhiều tác động tiêu cực trực tiếp đến việc xuất khẩu hải sản sang EU, sau đó có thể ảnh hưởng đến các thị trường tiềm năng khác.

Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm việc gỡ thẻ vàng

Vì vậy, quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đảng, Nhà nước về công tác này đó là các cấp, ngành, địa phương và người dân phải nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường, nguồn lợi thủy sản trên biển, khai thác, đánh bắt hiệu quả nhưng bền vững; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế biển với bảo vệ chủ quyền biển, đảo của đất nước, tôn trọng luật pháp quốc tế; chống khai thác IUU chính là vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của người dân chúng ta; tuyên truyền, vận động, chăm lo đời sống ngư dân, tạo sinh kế cho người dân theo hướng tăng cường nuôi trồng, chế biến và giảm thiểu đánh bắt xa bờ…

Các cấp chính quyền cần thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết ngăn chặn từ nay trở đi không để xảy ra tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu, đặc biệt là nhập khẩu bằng tàu container…

ThS HOÀNG VIỆT

...............................