Cùng chung tay hợp lực thúc đẩy phát triển kinh tế xanh

Một khảo sát của Công ty nghiên cứu thị trường Intage Việt Nam với người tiêu dùng tại hai thành phố lớn gồm Hà Nội và TP.HCM cho thấy, có tới 95% có ý thức về bảo vệ môi trường, từ sử dụng thực phẩm hữu cơ, thuần tự nhiên cho tới hạn chế sử dụng túi nhựa. Đáng chú ý, có gần 90% ủng hộ những doanh nghiệp đạo đức và có trách nhiệm xã hội.

Điều này cho thấy xu hướng tiêu dùng xanh đang định hình các hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp.

Sản xuất, tiêu dùng... theo mục tiêu xanh

Tháng 6-2024, ông lớn trong ngành hàng tiêu dùng nhanh là Acecook Việt Nam công bố đã chuyển đổi toàn bộ bao bì ly nhựa của sản phẩm mì ly Modern sang ly giấy, nhưng vẫn giữ nguyên giá bán, bất chấp những chi phí độn lên trong quá trình thay thế này.

Theo đơn vị này, dòng mì ly Modern chiếm hơn 50% sản lượng mì ly của công ty. Với việc chuyển đổi này đã giúp đơn vị tiết kiệm hơn 80% lượng nhựa sử dụng. Ngoài ra, công ty cũng đang thử nghiệm việc ngừng cấp nĩa nhựa cho một số sản phẩm và dự kiến sẽ mở rộng chính sách này cho tất cả các sản phẩm trong tương lai.

Trước Modern, Acecook Việt Nam cũng đã hoàn thành việc chuyển đổi bao bì cho các dòng sản phẩm khác như mì tô Nhớ, mì ly Caykay, mì ly Zeppin và sắp tới là sản phẩm mì ly Handy Hảo Hảo.

Theo đánh giá từ giới chuyên gia, với tổng sản lượng phục vụ người dùng mỗi năm lên đến hơn 3,4 tỉ sản phẩm, sự thay đổi của ông lớn ngành tiêu dùng nhanh không chỉ góp phần làm giảm đáng kể lượng nhựa sử dụng trong sản xuất mà còn giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường.

Ngoài ra, ông lớn ngành sản xuất tiêu dùng còn tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo. Với hệ thống năng lượng mặt trời áp mái tại tòa nhà văn phòng và nhà máy tại TP.HCM, hiện nay Acecook Việt Nam có thể sản xuất khoảng 900.000 kWh/năm, tương đương với lượng điện cần thiết để sản xuất 3,6 triệu gói mì Hảo Hảo.

Không chỉ ngành sản xuất, ngành bán lẻ cũng tích cực giảm rác thải nhựa. Đơn cử Saigon Co.op tiên phong sử dụng 100% túi ni lông tự hủy sinh học, khuyến khích khách hàng tái sử dụng túi nhiều lần, thay thế các sản phẩm nhựa trên quầy kệ như ống hút, muỗng... bằng các sản phẩm có nguồn gốc thân thiện với môi trường từ bã mía, giấy hoặc gạo...

Hay như Công ty cổ phần dịch vụ hàng không sân bay Tân Sơn Nhất (Sasco) thực hiện các chiến dịch trồng cây xanh tại Bến Tre, Đà Lạt nhằm hướng tới mục tiêu chống lại biến đổi khí hậu. Cùng đó là các dự án giảm thiểu rác thải nhựa, thúc đẩy tiêu dùng bền vững, ưu tiên cung ứng các sản phẩm, dịch vụ xanh tiết kiệm năng lượng trên toàn hệ sinh thái dịch vụ.

Theo đơn vị này, việc kiên định với chiến lược phát triển bền vững đã giúp đơn vị 9 năm liên tiếp nằm trong top 10 doanh nghiệp phát triển bền vững Việt Nam, đánh dấu hành trình tiên phong và nỗ lực không ngừng thực thi các giá trị bền vững.

Ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam nhìn nhận, hiện tại “xanh hóa” không còn là sự đánh đổi về chi phí mà là tấm khiên bảo vệ sức cạnh tranh và là tấm "hộ chiếu" để bước ra thị trường quốc tế.

Các ngân hàng cũng nỗ lực xanh hóa dòng vốn

Ngay cả các ngân hàng cũng nỗ lực “xanh hóa” dòng vốn đầu tư, gắn mục tiêu tăng trưởng xanh vào Chiến lược phát triển Ngành đến năm 2025, định hướng 2030. Trong 8 năm qua (2017 - 2024), dư nợ cấp tín dụng của hệ thống đối với các lĩnh vực kinh tế xanh có mức tăng trưởng bình quân đạt hơn 20%/năm.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cũng thông tin, năm 2017 mới chỉ có 5 tổ chức tín dụng tham gia tín dụng xanh, đến nay đã có 50 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh.

Đơn cử với Agribank, từ năm 2016, ngân hàng này đã triển khai gói tín dụng ưu đãi quy mô tối thiểu 50.000 tỉ đồng nhằm cung ứng vốn cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, chủ trang trại... tham gia các khâu trong chuỗi sản xuất sản phẩm nông nghiệp an toàn, quy mô lớn. Lãi suất cho vay của gói này thấp hơn từ 0,5% - 1,5%/năm so với lãi suất cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Sau 7 năm thực hiện, đến nay, doanh số cho vay nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của Agribank đạt trên 25.000 tỉ đồng, chiếm 50% tổng nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực này. Ngoài ra, Agribank cũng đẩy mạnh dòng vốn ưu đãi cho lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng sạch với giá trị cho vay 15.330 tỉ đồng...

Hay như HD Bank, ngân hàng duy nhất tại Việt Nam nhận giải thưởng Best Green Financing in Vietnam (Tổ chức tài chính xanh tốt nhất Việt Nam) từ The Asian Banker vào tháng 8 vừa qua. Giải thưởng dựa trên bộ tiêu chí về phát triển bền vững.

Trên trang The Asian Banker, ban tổ chức đánh giá cao việc HDBank đã giải ngân hơn 473 triệu USD cho các sáng kiến sản xuất, kinh doanh xanh và 31,5 triệu USD hỗ trợ doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ. Cách tiếp cận tài chính xanh thể hiện vai trò của nhà băng trong thúc đẩy phát triển kinh tế có trách nhiệm với môi trường, xã hội.

Xu thế xanh là điều tất yếu

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp, Học viện Tài chính cũng nhìn nhận, “xanh hóa” không thể chậm trễ nữa. Tuy nhiên, hiện nay xanh hóa tại Việt Nam đang được hiểu theo một cách “đao to búa lớn”, tức phải thay đổi, áp dụng các thiết bị công nghệ hiện đại để giảm phát thải nhà kính, chống biến đổi môi trường...

“Điều này với tôi, quá đao to búa lớn, gây tốn nhiều chi phí đối với các doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ (SMEs) - bộ phận mà chiếm tới hơn 96% trong tổng cơ cấu doanh nghiệp tại Việt Nam. Tôi cho rằng để xanh hóa và tiến tới NET ZERO thì trước mắt phải truyền thông cách làm xanh dễ hiểu nhất” - ông Thịnh nói.

Lý giải rõ hơn, ông Thịnh cho rằng, các doanh nghiệp SMEs cần phải làm mọi cách để bớt hao tổn nguyên liệu, nhiên liệu trong quá trình sản xuất, khi đó theo lẽ tự nhiên sẽ giảm được lượng khí phát thải ra môi trường.

Cùng đó, các cơ quan nhà nước cần xem xét và đưa ra một hạn mức về xả thải CO2 cụ thể cho từng loại sản phẩm, từng ngành nghề, lĩnh vực. Từ đó, các doanh nghiệp có căn cứ xác định mức độ xanh của đơn vị. Hoạt động này cần thực hiện song song với việc thúc đẩy việc công nhận nhãn xanh sản phẩm.

Đại diện tiếng nói cho các doanh nghiệp, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh Nghiệp TP.HCM (HUBA) cũng nhìn nhận, xanh hóa doanh nghiệp là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa vốn, công nghệ, con người và các yếu tố khác.

"Dù khó nhưng không thể không làm, nếu muốn hội nhập quốc tế. Doanh nghiệp cần xây dựng một hệ thống quản lý toàn diện để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra trơn tru và hiệu quả. Trong đó, chú trọng yếu tố chất lượng nhân sự, bởi đây là nguồn lực quyết định thành công của quá trình chuyển đổi xanh" - ông Hòa nói.

Còn còn nhiều khó khăn, thách thức

Dù đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn vì đây là yêu cầu bắt buộc nhưng theo các doanh nghiệp, con đường này chưa bao giờ là dễ dàng.

Nói với PLO, đại diện Acecook Việt Nam cho biết, mặc dù việc chuyển đổi mô hình kinh tế giúp doanh nghiệp hưởng lợi ở nhiều khía cạnh và mang lại lợi ích cho xã hội, tuy nhiên quá trình chuyển đổi xanh không thiếu thách thức.

"Chi phí đầu tư ban đầu cho việc chuyển đổi cơ sở vật chất, đặc biệt là bao bì từ nhựa sang giấy, và đầu tư vào năng lượng tái tạo khá cao. Bên cạnh đó, nguồn cung các dịch vụ và nguyên vật liệu bền vững còn hạn chế, dẫn đến chi phí cao và khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác phù hợp.

Một khó khăn khác là việc thiếu kiến thức chuyên sâu về chuyển đổi xanh, khiến công ty phải tự mày mò học hỏi và cập nhật liên tục từ nhiều nguồn để nâng cao năng lực và triển khai hiệu quả" - đại diện Acecook Việt Nam nói.

Dù vậy, theo vị này, để vượt qua các khó khăn này, Acecook Việt Nam đang tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và áp dụng công nghệ mới để tiết kiệm chi phí mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Doanh nghiệp triển khai chuyển đổi xanh như một chiến lược dài hạn, không làm tăng giá thành sản phẩm, đặc biệt trong việc chuyển đổi bao bì từ nhựa sang giấy mà vẫn giữ nguyên giá bán, cam kết mang lại lợi ích cho người tiêu dùng.

Đồng thời, công ty cũng thúc đẩy hợp tác với các đối tác cung cấp nguyên liệu và dịch vụ bền vững, nhằm tạo ra chuỗi cung ứng ổn định và chi phí hợp lý hơn trong tương lai.

Đối với tài chính, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng nhìn nhận hiện vẫn còn nhiều khó khăn khi đẩy vốn vào lĩnh vực này. Thống đốc cho biết, ngành ngân hàng đã ban hành nhiều văn bản khuyến khích các nhà băng tập trung nguồn lực cấp tín dụng xanh, hoàn thiện cơ chế chính sách để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng xanh. Tuy nhiên, ngành vẫn đang chờ quy định về phân loại danh mục xanh từ Chính phủ, từ đó kỳ vọng có thể đẩy mạnh vốn hơn vào lĩnh vực này.

Lãnh đạo một số ngân hàng cũng cho hay ngày càng tập trung vào chiến lược tăng thị phần tín dụng xanh, nhưng hiện chưa có quy chuẩn đồng bộ về thế nào là tín dụng xanh. Bên cạnh đó, họ gặp vấn đề khó khăn khi đầu tư xanh như năng lượng tái tạo cần nguồn vốn lớn, kỳ hạn dài trong khi phần lớn huy động của ngành ngân hàng là kỳ hạn ngắn hạn.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) cũng nhìn nhận, các doanh nghiệp TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung đã nhận thức khá đầy đủ về chuyển đổi xanh. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn đang rất sốt ruột trong triển khai tài chính xanh.