Tại phiên khai mạc kỳ họp 7 Quốc hội khóa XV sáng nay 20-5, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã trình bày báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) và ngân sách nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2024.
Tăng trưởng GDP quý I-2024 cao nhất giai đoạn 2020 - 2023
Theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, dù trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có nhiều biến động nhanh, phức tạp và khó lường nhưng KT-XH năm 2023 cũng như những tháng đầu năm 2024 vẫn đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhiều chỉ tiêu đạt và vượt mức đề ra. Tháng sau cao hơn tháng trước, quý sau cao hơn quý trước...
Cụ thể, năm 2023, tốc độ tăng GDP đạt 5,05%, tuy thấp hơn mục tiêu đề ra nhưng là mức cao trên thế giới và khu vực.
Quy mô nền kinh tế đạt 430 tỉ USD, bước vào nhóm các nước trung bình cao. Lạm phát được kiểm soát, chỉ số giá tiêu dùng bình quân (CPI) tăng 3,25% (đã báo cáo tăng khoảng 3,5%); thị trường tiền tệ, ngoại hối cơ bản ổn định, mặt bằng lãi suất giảm… Thu ngân sách Nhà nước đạt trên 1,75 triệu tỉ đồng, vượt 8,2% và tăng 133,4 nghìn tỉ đồng so với dự toán…
Đáng chú ý, theo Chính phủ, tính đến hết năm 2023, đã dành được khoảng 680.000 tỉ đồng để thực hiện chính sách tiền lương mới (trước đó, con số này là 560.000 tỉ đồng).
Trong những tháng đầu năm 2024, kinh tế vĩ mô vẫn cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm. Tăng trưởng GDP quý I-2024 đạt 5,66% , cao nhất trong giai đoạn 2020 - 2023; đây là nỗ lực lớn trong bối cảnh nền kinh tế gặp rất nhiều khó khăn.
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân bốn tháng tăng 3,93% so với cùng kỳ. Điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ, giảm mặt bằng lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Trong bốn tháng đầu năm 2024, thu NSNN đạt 43,1% dự toán, tăng 10,1%; kim ngạch xuất khẩu tăng 15%; xuất siêu 8,4 tỉ USD. Giải ngân vốn đầu tư công đạt 17,46% kế hoạch, cao nhất trong bốn năm trở lại đây.
Dù vậy, theo Phó Thủ tướng, tình hình KT-XH nước ta vẫn còn những hạn chế, khó khăn như tăng trưởng kinh tế chưa đạt mục tiêu đề ra.
Hoạt động sản xuất kinh doanh, tiếp cận tín dụng còn nhiều khó khăn. Thủ tục đầu tư kinh doanh còn rườm rà. Đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao chưa chuyển biến rõ nét. Chấp hành kỷ luật, kỷ cương của một bộ phận cán bộ, công chức còn chưa nghiêm…
Từ đầu năm 2024 đến nay, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều khó khăn, thách thức hơn (bất ổn chính trị, xung đột, thiên tai…). Cạnh đó, tỉ giá đồng USD và giá vàng tăng mạnh.
Tuy nhiên, theo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, triển vọng kinh tế, thương mại toàn cầu có dấu hiệu khả quan hơn, là cơ hội thuận lợi cho phát triển. Trong nước, tăng trưởng kinh tế tiếp tục phục hồi, các hoạt động KT-XH diễn ra sôi động hơn. Các tổ chức quốc tế tiếp tục đánh giá cao triển vọng tăng trưởng của Việt Nam năm 2024.
5 quan điểm, 11 giải pháp
Trước những tình hình đó, Phó Thủ tướng cho hay Chính phủ đã đề ra năm quan điểm trong chỉ đạo, điều hành thời gian tới nhằm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển KT-XH năm 2024 và Kế hoạch năm năm 2021-2025.
Một là, quán triệt và thực hiện nghiêm Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII và các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả chiến lược, kế hoạch về phát triển KT-XH.
Hai là, phát huy tinh thần chủ động, tích cực, đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; bảo đảm linh hoạt, kịp thời, hiệu quả trong chỉ đạo điều hành cũng như phản ứng chính sách kịp thời.
Ba là, kiên quyết không lùi bước trước khó khăn, kiên định mục tiêu đề ra. Tranh thủ tối đa thuận lợi, thời cơ cho phát triển. Lấy nội lực là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định; ngoại lực là quan trọng, đột phá…
Bốn là, tăng cường đoàn kết, thống nhất; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát; giữ gìn kỷ luật, kỷ cương hành chính. Tháo gỡ ngay những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc; chủ động giải quyết theo thẩm quyền, không trông chờ ỷ lại.
Năm là, trong mọi trường hợp phải bảo đảm ổn định chính trị - xã hội; củng cố quốc phòng, an ninh; tăng cường đối ngoại, hội nhập quốc tế.
Chính phủ cũng đề ra 11 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu. Trong đó, ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, hài hòa các chính sách điều hành kinh tế vĩ mô. Tiếp tục thực hiện chính sách miễn, giảm lãi suất, giãn, hoãn, cơ cấu lại nợ và miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất…
"Quyết liệt triển khai ngay các giải pháp ổn định thị trường vàng theo quy định, chú trọng thanh tra, kiểm tra; áp dụng hóa đơn điện tử... " - Phó thủ tướng nhấn mạnh và chỉ đạo phải triển khai ngay các giải pháp thu hẹp chênh lệch giá vàng miếng trong nước và quốc tế.
Chính phủ cũng yêu cầu quyết liệt đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, lấy đầu tư công kích hoạt và dẫn dắt đầu tư tư, tăng cường hợp tác công tư; phấn đấu giải ngân trên 95% kế hoạch được giao. Cùng với đó là tập trung tháo gỡ những vướng mắc, bất cập kéo dài; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; chấn chỉnh và hướng tới chấm dứt tình trạng sợ sai, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm. Tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; thực hiện có hiệu quả việc đổi mới cơ chế một cửa, một cửa liên thông.
Một giải pháp khác là tiếp tục cơ cấu lại các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu, tập trung chuyển giao bắt buộc các ngân hàng yếu kém. Triển khai hiệu quả Quy hoạch điện VIII. Phát triển mạnh nông nghiệp sinh thái, xanh, hữu cơ, công nghệ cao, thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo đảm an ninh lương thực trong nước và thúc đẩy xuất khẩu nông sản.
Đặc biệt là các bộ, ngành, địa phương cần đẩy nhanh tiến độ các công trình hạ tầng giao thông quan trọng quốc gia, liên vùng, nhất là thi công 1.000 km đường bộ cao tốc để phấn đấu đến năm 2025 đưa vào khai thác khoảng 3.000 km, mở ra không gian, động lực phát triển mới, làm tăng giá trị gia tăng quỹ đất, giảm chi phí logistics. Đưa vào vận hành khai thác đường sắt đô thị trên cao Nhổn - Ga Hà Nội, đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên và Dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối .
Chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ. Phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội. Tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu , bảo đảm an ninh nguồn nước...
Chính phủ cũng yêu cầu cần tiếp tục hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước trong sạch, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đổi mới quản lý công vụ, công chức, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực, liêm chính. Triển khai chính sách tiền lương mới từ ngày 01-7-2024; hoàn thành sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 trong tháng 9-2024 .
Hoàn thiện các chế độ, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài; khuyến khích cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung; khắc phục tình trạng đùn đẩy, sợ sai, sợ trách nhiệm.
Tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. Công khai, minh bạch trong thanh tra, kiểm toán; đẩy mạnh thi hành án dân sự, hành chính, thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế…
Phản ứng chính sách có lúc chưa kịp thời
Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh những kết quả đạt được là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, sâu sát, kịp thời của Trung ương, mà trực tiếp, thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Cùng với đó là sự đồng hành và giám sát của Quốc hội; sự vào cuộc, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan trong hệ thống chính trị; sự chỉ đạo, điều hành đúng hướng, quyết liệt, kịp thời, bài bản, khoa học, sát thực tiễn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các cấp, các ngành, các địa phương...
Nói về nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế, Phó Thủ tướng đánh giá chủ yếu là do tình hình kinh tế, chính trị thế giới biến động nhanh, phức tạp, khó lường, nhiều diễn biến chưa có tiền lệ, vượt dự báo, tạo áp lực lớn lên công tác chỉ đạo điều hành. Nền kinh tế đang chuyển đổi, quy mô còn khiêm tốn, xuất phát điểm thấp, năng lực nội tại còn hạn chế, sức chống chịu và tính cạnh tranh chưa cao, trong khi có độ mở lớn nên chịu nhiều tác động, ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài.
“Những tồn tại, yếu kém nội tại của nền kinh tế kéo dài từ lâu, bộc lộ rõ hơn trong điều kiện khó khăn, trong đó có các thị trường bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, ngân hàng yếu kém. Công tác phân tích, dự báo và phản ứng chính sách trong một số trường hợp còn chưa kịp thời, hiệu quả. Một số cán bộ, công chức còn chưa chủ động, quyết liệt, còn tâm lý né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm...” – ông nói thêm.
