Giới thiệu ít nhất 10% người ngoài Đảng ứng cử đại biểu HĐND​

Chiều 10-12, tiếp tục phiên họp thứ 51, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) đã cho ý kiến về dự thảo nghị quyết hướng dẫn việc xác định dự kiến cơ cấu, thành phần và phân bổ số lượng người được giới thiệu ứng cử đại biểu (ĐB) HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

Ít nhất 35% tổng số người ứng cử là nữ

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết tiêu chuẩn ĐB HĐND có tầm quan trọng không chỉ quyết định chất lượng hoạt động của ĐB dân cử ở địa phương mà còn là yếu tố nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND các cấp.

“Trên cơ sở tiêu chuẩn, cần phải có cơ cấu hợp lý để đảm bảo tính đại diện trong cơ quan dân cử, tiêu biểu cho trí tuệ và sự đoàn kết của toàn dân tộc, phù hợp với sự phân bố dân cư, dân tộc, giới tính, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội ở từng địa phương” - ông Tân nhấn mạnh.

Vị này cũng lưu ý công tác chuẩn bị nhân sự ứng cử phải bảo đảm việc giới thiệu, lựa chọn bầu được những ĐB thật sự tiêu biểu, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân.

Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, nêu quan điểm
tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: Quochoi.vn

Tờ trình của Chính phủ cũng khẳng định việc dự kiến cơ cấu, thành phần, phân bổ số lượng người được giới thiệu để ứng cử ĐB ở mỗi đơn vị hành chính “phải bảo đảm dân chủ, công tâm, khách quan, minh bạch”. Ngoài ra, phải coi trọng chất lượng, lựa chọn ĐB là những người tiêu biểu về trí tuệ, phẩm chất, đạo đức, uy tín, thật sự trong sạch, vững mạnh. Cạnh đó, cần bảo đảm cơ cấu hợp lý trong các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân…

Theo dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ QH, có ít nhất 35% tổng số người trong danh sách chính thức những người ứng cử ĐB là nữ. Phấn đấu tỉ lệ người ứng cử là nữ trúng cử khoảng 30% tổng số ĐB HĐND.

Tỉ lệ người được giới thiệu ứng cử ĐB HĐND là người ngoài Đảng không dưới 10% tổng số người được giới thiệu ứng cử.

Nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho hay Thường trực Ủy ban thấy việc người ứng cử ĐB trúng cử phụ thuộc vào sự tín nhiệm của cử tri. Nếu dự thảo quy định mục tiêu phấn đấu để đạt tỉ lệ người ứng cử là nữ trúng cử khoảng 30% tổng số ĐB HĐND, số lượng ĐB HĐND là người dân tộc thiểu số đạt tỉ lệ trúng cử sẽ “không bảo đảm tính dân chủ, khách quan, minh bạch trong công tác bầu cử”.

Đối với việc triển khai các nghị quyết của QH về tổ chức chính quyền đô thị tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, dự thảo nghị quyết quy định tại TP.HCM và Đà Nẵng không tổ chức bầu cử ĐB HĐND quận, phường nhiệm kỳ 2021-2026; TP Hà Nội không tổ chức bầu cử ĐB HĐND phường nhiệm kỳ 2021-2026.

Việc thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương tại quận, phường của TP.HCM, Đà Nẵng và việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương tại phường của Hà Nội trong nhiệm kỳ 2021-2026 được thực hiện theo các nghị quyết của QH.

Liên quan đến số lượng ĐB HĐND hoạt động chuyên trách, dự thảo nghị quyết do Chính phủ trình quy định số lượng ĐB HĐND hoạt động chuyên trách ở mỗi ban của HĐND TP.HCM là không quá ba người.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Pháp luật cho rằng theo Nghị quyết 131 của QH (về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM), nếu bố trí đủ thì mỗi ban của HĐND có tối đa bốn người hoạt động chuyên trách. Do vậy, Thường trực Ủy ban đề nghị chỉnh lý lại để bảo đảm tính thống nhất với nghị quyết của QH.

Về số lượng ĐB HĐND hoạt động chuyên trách tại Hà Nội, có ý kiến cho rằng trong bối cảnh QH đã cho phép tăng số lượng ĐB hoạt động chuyên trách ở mỗi ban của HĐND TP Đà Nẵng lên tối đa là ba người, TP.HCM tối đa bốn người thì cũng nên cho phép Hà Nội được tăng số lượng ĐB HĐND hoạt động chuyên trách ở các ban của HĐND TP và các ban của HĐND quận, thị xã trong tổng số biên chế được giao cho Hà Nội.

Nêu quan điểm của Thường trực Ủy ban Pháp luật, ông Hoàng Thanh Tùng cho rằng mô hình chính quyền đô thị tại Hà Nội được QH cho thực hiện thí điểm khác với mô hình tại Đà Nẵng và TP.HCM. Cụ thể, Hà Nội không tổ chức HĐND ở phường; đối với quận, huyện, thị xã và TP vẫn tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND.

Do vậy, trước mắt chưa nên tăng ĐB HĐND hoạt động chuyên trách ở cấp TP. Nếu có, chỉ nên tăng ở các quận, thị xã thuộc Hà Nội và phải bảo đảm việc tăng ĐB HĐND hoạt động chuyên trách nhưng không làm tăng số lượng biên chế được giao của địa phương. Quy định như vậy sẽ góp phần tạo điều kiện và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND quận, thị xã trong điều kiện không tổ chức HĐND phường.

Tuy nhiên, theo ông Tùng, nếu vận dụng theo cách này thì chưa thật sự bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và việc tăng ĐB hoạt động chuyên trách ở HĐND quận, thị xã cũng chưa được Chính phủ xem xét, xác định rõ tăng ở vị trí nào.

“Đề nghị Chính phủ bổ sung nội dung này trong tờ trình và dự thảo nghị quyết để Ủy ban Thường vụ QH có cơ sở xem xét, quyết định” - ông Tùng nói.