Đặc phái viên Trung Quốc (TQ) về các vấn đề châu Âu - châu Á Lý Huy vừa kết thúc chuyến công du tới các nước Ukraine, Nga, Ba Lan, Đức và Pháp nhằm hòa giải xung đột Nga - Ukraine, theo hãng thông tấn Tân Hoa Xã.
Giới quan sát nhận định chuyến đi của ông Lý Huy đã không thuyết phục được các nước châu Âu có đủ niềm tin về sự trung lập của TQ cũng như khả năng làm trung gian hòa giải của nước này.
TQ chưa thuyết phục được châu Âu
Theo thông tin từ Bộ Ngoại giao TQ, ông Lý Huy đã kêu gọi hình thành sự “đồng thuận” với các cuộc đàm phán hòa bình và củng cố “kiến trúc an ninh” của riêng châu Âu. Điều này ám chỉ quan điểm của TQ không muốn châu Âu sử dụng các tổ chức an ninh như Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trong khi đó, các nước châu Âu không thống nhất với lập trường của TQ về cách thức chấm dứt xung đột, cũng như lo ngại mối quan hệ thân thiết của nước này với Nga. Thái độ này được thể hiện một cách kín đáo trong các bản tóm tắt nội dung các cuộc gặp giữa ông Lý Huy với quan chức các nước mà đặc phái viên này ghé thăm.
Tiếp ông Lý Huy, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Ba Lan Wojciech Gerwel nói thẳng rằng “bất kỳ nỗ lực nào nhằm cân bằng vị thế của Nga đều không thể chấp nhận được”, theo đài CNN.
Phó Tổng thư ký Liên minh châu Âu (EU) phụ trách các vấn đề chính trị Enrique Mora cũng nêu quan điểm trong buổi tiếp đặc phái viên TQ rằng “bất kỳ cách thức có ý nghĩa nào để chấm dứt xung đột Nga phải hoàn toàn phù hợp với Hiến chương Liên Hợp Quốc”.
 |
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov (trái) tiếp đặc phái viên Trung Quốc về các vấn đề châu Âu - châu Á Lý Huy (phải) ở thủ đô Moscow vào ngày 26-5. Ảnh: BỘ NGOẠI GIAO NGA |
Quan chức phụ trách các vấn đề chính trị - an ninh Bộ Ngoại giao Pháp Frederic Mondoloni cho biết Pháp “hoàn toàn tin tưởng TQ có thể đóng một vai trò tích cực” nhưng chỉ đối với một “nền hòa bình công bằng và lâu dài” - đặc biệt là về “chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ” của Ukraine.
Theo CNN, hầu hết các nước châu Âu hiện nay đồng ý rằng một thỏa thuận hòa bình hiện tại nhiều khả năng chỉ xảy ra khi Nga rút quân khỏi Ukraine và lãnh thổ của Ukraine được khôi phục.
Tuy nhiên, theo chuyên gia Steve Tsang thuộc ĐH London (Anh), “vấn đề cơ bản là TQ không muốn Nga hay Tổng thống Vladimir Putin ở thế bất lợi và bất kỳ giải pháp nào yêu cầu Nga rút quân khỏi Ukraine sẽ là một thất bại đối với Moscow”.
Bản đề xuất hòa bình 12 điểm của TQ không có nội dung yêu cầu Nga rút quân để chấm dứt chiến sự, thay vào đó chỉ ủng hộ một lệnh ngừng bắn giữa hai bên. Nhiều chính quyền phương Tây đã lên tiếng chỉ trích nếu chỉ yêu cầu Nga ngừng bắn là chưa đủ để đảm bảo quyền lợi công bằng cho Ukraine.
Vẫn còn kỳ vọng vào sự đóng góp của TQ
Dù nỗ lực hiện tại của TQ còn hạn chế để có thể hóa giải xung đột, một số ý kiến nhận định vẫn còn hy vọng rằng TQ có thể sử dụng mối quan hệ với điện Kremlin để thúc đẩy Tổng thống Putin hướng tới hòa bình - một quan điểm gần đây nhất đã được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron công bố trong chuyến thăm Bắc Kinh vào tháng trước.
“Chuyến thăm của ông Lý Huy có giá trị đối với người châu Âu vì thông qua ông Lý, họ sẽ gửi thông điệp trực tiếp tới giới lãnh đạo ở Bắc Kinh và có khả năng là tới Moscow. Là đặc phái viên ngoại giao, ông ấy nhiều khả năng sẽ có tác động trực tiếp tới các lãnh đạo cấp cao như ông Tập hay ông Putin, hơn là các đại sứ TQ tại các đại sứ quán” - chuyên gia Moritz Rudolf thuộc ĐH Yale (Mỹ) đánh giá.
Bên cạnh đó, nhiều nhà quan sát cho rằng có những lĩnh vực liên quan xung đột Nga - Ukraine mà châu Âu sẽ hoan nghênh việc tăng cường trao đổi thông tin với TQ gồm an ninh lương thực, cứu trợ nhân đạo và chống lại các mối đe dọa hạt nhân.
Trước mắt, ngày 29-5, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao TQ Mao Ninh khẳng định Bắc Kinh mong muốn tiếp tục góp phần thúc đẩy giải pháp hòa bình nhằm giải quyết xung đột Nga - Ukraine. Bà Mao đánh giá rằng chính quyền các nước mà ông Lý Huy đến đều thừa nhận vai trò của TQ trong nỗ lực thúc đẩy hòa đàm. Bắc Kinh sẽ tiếp tục tăng cường đối thoại và trao đổi với tất cả các bên để xây dựng sự đồng thuận và tin tưởng lẫn nhau, góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng.•
Trung Quốc - Nga tiếp tục thúc đẩy quan hệ
Theo đài DW, TQ và Nga đã tăng cường “quan hệ đối tác không giới hạn” trong những tuần gần đây, với việc các quan chức cấp cao của cả hai bên tổ chức các cuộc gặp ở Bắc Kinh và Moscow để tăng cường quan hệ trong một số lĩnh vực.Trong chuyến thăm của ông Lý Huy tới Moscow, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đánh giá cao lập trường “cân bằng” của Bắc Kinh đối với cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine.
Ngày 24-5, Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin trở thành lãnh đạo cấp cao nhất của Nga đến thăm TQ kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra và tiến hành ký một số thỏa thuận song phương nhằm tăng cường hơn nữa hợp tác đầu tư và thương mại, tạo thuận lợi cho xuất khẩu nông sản của Nga sang TQ.
Trong cuộc gặp với Thủ tướng TQ Lý Cường, ông Mishustin cho biết quan hệ giữa Moscow và Bắc Kinh đang ở “tầm cao chưa từng thấy” và mong muốn cùng nhau ứng phó với những thách thức do phương Tây đặt ra. Ông Lý Cường cho biết TQ sẵn sàng hợp tác với Nga để thực hiện các dự án chung và tạo sự hợp tác thực chất trong nhiều lĩnh vực.
Ngoài chuyến đi của ông Mishustin tới TQ, Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev cũng đã có cuộc hội đàm với Bí thư Ủy ban Chính pháp Trung ương TQ Trần Văn Thanh tại Moscow.
Các cuộc gặp như vậy diễn ra hằng năm, tuy nhiên các chuyên gia cho rằng thời điểm được tổ chức nhằm phản ứng trước căng thẳng gia tăng trong quan hệ giữa Nga, TQ với phương Tây.
