Trong tháng 4-2024, có ít nhất 16 ngân hàng thương mại (chủ yếu các ngân hàng thương mại tư nhân) nâng lãi suất huy động. Nhưng lãi suất huy động tăng đến mức độ nào và kéo theo lãi suất cho vay ra tăng ra sao sẽ còn tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố.
Lãi suất tiết kiệm có thể còn tiếp tục tăng
Theo chuyên gia kinh tế - tài chính Nguyễn Trí Hiếu, có hai nguyên nhân khiến lãi suất tiết kiệm tăng trong những ngày gần đây. Thứ nhất, có thể khách hàng không hài lòng với các mức lãi suất tiết kiệm thấp như thời gian qua, trong khi đó những kênh đầu tư như vàng đang trở nên hấp dẫn hơn. Và để giữ chân khách hàng, các ngân hàng buộc phải nâng lãi suất tiết kiệm để lôi kéo và giữ chân khách hàng.
Thứ hai, tại một số ngân hàng, có thể hoạt động tín dụng được khơi thông trở lại. Trong 4 tháng đầu năm 2024, tăng trưởng tín dụng rất thấp, thậm chí âm trong tháng đầu. Nhưng cuối tháng 4-2024 và sang đến đầu tháng 5-2024, có thể ngân hàng nhận thấy đầu ra của tín dụng đã trở nên khả quan hơn, vì vậy các ngân hàng cho vay nhiều hơn. Với việc cho vay nhiều hơn này, họ phải huy động vốn nhiều hơn để cho vay.
Cũng theo ông Hiếu, nhìn chung, từ khi lãi suất huy động tăng cho đến khi kéo theo lãi suất cho vay tăng cần có độ trễ. Thông thường với các ngân hàng huy động vốn để cho vay ngay ra, thì ảnh hưởng lên lãi suất cho vay đầu ra sẽ diễn tức thời, không cần độ trễ. Nhưng nhìn chung, từ huy động vốn đến việc đẩy ra nền kinh tế sẽ có độ trễ khoảng từ 2 cho đến 3 tháng sau khi ngân hàng tính toán đến các loại chi phí.
Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu dự báo trong nửa năm sau của năm 2024, hoạt động tín dụng có thể sẽ tăng trưởng rầm rộ hơn. Chính vì vậy ngân hàng có sự chuẩn bị từ trước về vốn để cho vay ra. Đó cũng là nguyên nhân chính đẩy lãi suất cho vay cũng như huy động lên trong những tháng còn lại của năm.
Tuy nhiên, ông Hiếu cho rằng, áp lực nâng lãi suất với các ngân hàng Việt Nam trong nửa sau của năm 2024 sẽ giảm đi so với nửa năm đầu. Với khoảng thời gian còn lại của năm 2024, dự báo lãi suất huy động sẽ tăng tối đa 1% tùy kỳ hạn.
Trong nhận định mới đây, một đại diện của ngân hàng UOB Việt Nam nhận xét mặt bằng lãi suất tiết kiệm đang ở mức thấp kỷ lục và có thể đã chạm đáy. Dựa trên các thông tin được công bố chính thức, doanh nghiệp và nhà đầu tư sẽ có thể tự tin hơn trong tiếp cận tín dụng, mở rộng đầu tư sản xuất và tiêu dùng.
Cũng theo chuyên gia của UOB, dựa trên các dữ liệu lịch sử, tín dụng trong nước thường có xu hướng tăng rất chậm trong quý I hàng năm và chỉ bắt đầu hồi phục vào quý II hằng năm. Trên cơ sở đó, chuyên gia UOB cho rằng lãi suất tiết kiệm sẽ có thể tăng 0,5 - 1% trên các kỳ hạn khác nhau từ nửa sau năm 2024.
Gây áp lực lên lãi suất cho vay
Khi lãi suất huy động đầu vào của ngân hàng tăng, thông thường lãi suất tín dụng (đầu ra) sau một khoảng thời gian cũng sẽ có mức tăng tương ứng. Trong bối cảnh lãi suất tiền gửi đã tăng lên, xuất hiện không ít lo ngại về khả năng lãi suất tín dụng thời gian tới sẽ tăng theo, đặc biệt với những ngân hàng không có tiềm lực tài chính tốt. Tuy nhiên, việc nâng lãi suất tín dụng trong có thể không sớm diễn ra.
Đại diện một ngân hàng thương mại trên địa bàn Hà Nội cho biết, trong thời gian vưa qua, ngân hàng đã điều chỉnh lãi suất huy động tiền gửi. Tuy nhiên biên độ tăng lãi suất không nhiều, hơn nữa cũng không tăng với tất cả các kỳ hạn mà chỉ tăng chủ yếu với một số kỳ hạn ngắn vốn được người tiêu dùng lựa chọn gửi nhiều.
Ngoài ra, mức tăng của lãi suất huy động cũng vẫn còn thấp, chính vì vậy, ngân hàng cũng chưa vội có kế hoạch điều chỉnh lãi suất tín dụng ít nhất trong khoảng 1-2 tháng tới.
Trên thực tế, dự báo về khả năng lãi suất huy động tăng tiếp là có thật bởi tại một số ngân hàng thương mại, có những nhân viên ngân hàng tư vấn khách gửi tiền kỳ hạn ngắn trước sau đó chờ tình hình rồi mới gửi các kỳ hạn dài để có thể được hưởng lãi suất cao nhất.
Phía các chuyên gia tài chính cũng đã đưa ra những nhận định đầu tiên về hướng diễn biến của lãi suất cho vay trong thời gian tới.
Ông Nguyễn Anh Khoa, Giám đốc Phân tích, Công ty Chứng khoán Agribank cho rằng, trong bối cảnh cầu tín dụng còn yếu như hiện tại, lực hấp thụ vốn của nền kinh tế còn thấp, nên dù có tăng lãi suất huy động, phần đông các ngân hàng thương mại sẽ không tăng lãi suất cho vay trong suốt khoảng thời gian còn lại của năm 2024. Việc tìm đầu ra cho khoản vay đã khó, lãi suất cho vay nếu tăng sẽ khó cho vay, hoặc ngân hàng sẽ mất khách.
Cũng theo ông Khoa, khi tăng lãi suất huy động mà không tăng lãi suất cho vay, chắc chắn lợi nhuận của nhiều ngân hàng sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực, tuy nhiên họ sẽ buộc phải chấp nhận trong bối cảnh như hiện nay.
"Thời điểm nâng lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại sớm nhất cũng sẽ từ đầu năm 2025", theo nhận định của ông Khoa.
Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho thấy tính đến giữa tháng 4-2024, tín dụng trong nền kinh tế tăng trưởng khoảng 1%, tuy còn thấp nhưng so với mức tăng trưởng âm của 2 tháng đầu năm thì nhu cầu vốn trong nền kinh tế đang dần phục hồi.
Dù vậy có lý do để tin tăng trưởng tín dụng thời gian tới sẽ cải thiện hơn khi mà cơ quan quản lý đã có động thái hỗ trợ. Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết, Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực thi hành từ 1-7 sẽ tháo gỡ, tạo sự chủ động hơn nữa cho các tổ chức tín dụng, gồm cả tổ chức tín dụng có vốn nhà nước cũng như tư nhân trong vấn đề tự quyết quyền cho vay của mình đối với nền kinh tế.
Lãi suất cho vay mua nhà đang hấp dẫn
Khảo sát của phóng viên PLO trong ngày 3-5 cho thấy, lãi suất cho vay mua nhà tại một số ngân hàng thương mại hiện phổ biến ở mức khoảng 6% cho năm đầu và tăng dần với những năm tiếp theo.
Trong nhóm ngân hàng thương mại lớn nhất thị trường (Big4), Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) áp dụng lãi suất cho vay mua nhà 6,5% cho hai năm đầu, từ năm thứ 3, lãi suất thả nổi 8-9%/năm. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), lãi suất cho vay mua nhà ở mức 5%/năm áp dụng với 6 tháng đầu tiên, thời hạn vay tối thiểu 36 tháng.
Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (Vietinbank), lãi suất năm đầu 5,8%/năm, áp dụng với vay dài hạn. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), lãi suất vay mua nhà áp dụng 6,4%/năm.
Với nhóm NHTM khác, lãi suất mua nhà áp dụng năm đầu phổ biến ở mức từ 5,79%/năm cho đến 6,5%/năm, sau đó lãi suất thả nổi theo thị trường.
Với nhóm ngân hàng nước ngoài, lãi suất cho vay mua nhà áp dụng năm đầu tại HSBC hay WorriBank ước tính khoảng từ 5,3% đến 5,9%/năm; ShinhanBank dao động lãi suất 5,8%-6,5% tùy gói vay (Mức này cao hơn 0,5% so với tháng 4).
Tuy nhiên, với các loại hình vay tiêu dùng, lãi suất vẫn ở ngưỡng khá cao. Khảo sát của phóng viên PLO tại Ngân hàng Quốc tế (VIB) cho thấy, lãi suất với khoản vay tiêu dùng tín dụng hiện ở mức khoảng 18%/năm, thời hạn vay tối thiểu 2 năm.
