Nhận định về cách đánh vần lạ theo 'công nghệ giáo dục'

LTS: Những ngày gần đây, mạng xã hội liên tục lan truyền clip một giáo viên hướng dẫn cách phát âm tiếng Việt rất lạ theo tài liệu Tiếng Việt lớp 1 – Công nghệ giáo dục. Theo đó, chữ “k”, “qu”, “c” đều đọc là “cờ” và thay đổi cách đánh vần của các từ “iên”, “uôn”…

Về vấn đề này, Pháp Luật TP.HCMxin giới thiệu ý kiến của PGS-TS NGUYỄN THỊ PHƯƠNG TRANG, giảng viên Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG TP.HCM như sau:

Mấy hôm nay bạn bè và cả học trò tôi liên tục nhắn tin cho tôi hỏi về cách đánh vần mới mà họ vừa xem trên clip được chia sẻ nhiều trên mạng. Tất cả đều chung một cảm giác hoang mang, lo lắng nếu cách đánh vần mới này được áp dụng cho lớp 1 bậc tiểu học trong năm học sắp tới.

Từ góc nhìn của phụ huynh, những người có con em sắp bước vào lớp 1, tôi có thể hiểu được những hoang mang lo lắng đó, khi “bỗng nhiên” lại “nảy ra” một kiểu đánh vần khác với những gì quen thuộc trước đây đối với nhiều thế hệ học sinh. 

Quan sát cách đánh vần được hướng dẫn ở clip nói trên, tôi cũng phần nào hiểu được lý do lựa chọn của tác giả cách đánh vần này. Đây là câu chuyện liên quan đến mối quan hệ giữa âm và chữ. Các chữ cái “c”, “k”, “q” trong tiếng Việt là ba cách ghi khác nhau của âm /k/ (phát âm là “cờ “), do đó mặc dù chữ viết là khác nhau nhưng âm đọc là một. Nếu đã là một thì khi đánh vần đều phải là /k/ - (cờ). (Với cách này, thì “d” và “gi” hẳn sẽ phải được phát âm là “dờ” khi đánh vần cho nhất quán).

Tuy nhiên, theo chúng tôi, cách làm này bắt người học, người dạy và cả phụ huynh phải đối mặt với những khái niệm ngữ âm học, âm vị học tiếng Việt xa lạ và khó hiểu. Theo đó, “ua” trong “cua”, và “ua” trong “qua” sẽ được đánh vần khác nhau vì một “ua” là âm chính, còn một “ua” thì gồm âm đệm và âm chính!

Những khái niệm âm vị học như âm đầu, âm đệm, âm chính, âm cuối (thuộc cấu trúc âm tiết tiếng Việt) có nhất thiết phải bắt học sinh lớp 1 phải hiểu phải nhớ không? Theo chúng tôi là không cần thiết, là làm phức tạp hóa nhiệm vụ nhớ mặt chữ và đánh vần thành tiếng của bậc học có tính chất “vỡ lòng” này.

Những khái niệm chuyên sâu kể trên có thể được tìm hiểu ở bậc cao hơn (thậm chí là đợi đến bậc đại học), hà tất làm nặng nề bài tập đánh vần của học trò lớp 1.

Cách đánh vần quen thuộc như xưa nay, dẫu có một vài chỗ chưa nhất quán, song vẫn tỏ ra là một phương cách hiệu quả và cũng không phương hại gì đến nhận thức của các cháu, khi học tập là một quá trình dài lâu, trải qua nhiều bước, nhiều bậc học mà theo đó kiến thức sẽ được bổ sung và bồi đắp vào lúc thích hợp.