Ông Võ Kim Cự trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội ngày 25-7.
Hai lý do để Formosa vào Hà Tĩnh
. Phóng viên: Từng là người đứng đầu tỉnh Hà Tĩnh, để xảy ra sự việc như Formosa, cá nhân ông nghĩ gì?
+ Ông Võ Kim Cự: Có thể nói vụ việc xảy ra là rất đáng tiếc. Tôi cũng rất trăn trở và đây cũng là sự cố xảy ra quá đột ngột, ngoài ý muốn. Tuy nhiên, nó đã mang lại hậu quả là khiến cho đời sống bà con nhân dân rất khó khăn.
Ý định ban đầu là muốn đưa Formosa - vốn là một tập đoàn lớn vào Hà Tĩnh, hy vọng DN này sẽ làm nghiêm túc, đúng như cam kết. Qua đó có thể làm thay đổi được vùng đất hoang hóa bạc màu, dân thoát khỏi nghèo khổ.
Thứ hai nữa là cũng muốn thông qua đây có một động lực để thúc đẩy phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, thoát nghèo. Mà để Hà Tĩnh thoát nghèo thì cần phải có một cú hích, một công nghiệp để trụ cột làm nền tảng, chứ cứ sản xuất manh mún thì không thể nào thoát nghèo được.
Mình cứ nghĩ khi Formosa vào đầu tư thì kết quả sẽ hiện ra theo chiều hướng tích cực, không ngờ nó xảy ra những cái như thế, rất đáng tiếc. Tôi trăn trở và cả những người không phải trong cuộc cũng trăn trở vì đây là đồng bào, anh em của chúng ta cả. Động cơ của tất cả cá nhân, tổ chức liên quan trong đó có tôi là tích cực chứ không phải là tiêu cực.
Tập đoàn Formosa đã vi phạm cam kết, vi phạm luật môi trường để xảy ra vụ việc đáng tiếc, họ cũng chính là nguyên nhân, là thủ phạm. Còn về phía ta thì đã làm các thủ tục cấp giấy chứng nhận (GCN) đầu tư và trình tự rất nghiêm túc, đúng theo Luật Đầu tư, Luật Đất đai cũng như Nghị định 108/2006 và Quyết định 72 của Thủ tướng Chính phủ. (Vũng Áng là khu kinh tế nằm trong vùng kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn, nên thủ tướng có Quyết định số 72 thành lập khu kinh tế Vũng Áng nhưng vừa ban hành chính sách ưu đãi cho khu kinh tế này).
. Ông nói đúng quy trình, tại sao khi Thanh tra Chính phủ vào cuộc vẫn phát hiện ra 53 sai phạm của Formosa?
+ 53 sai phạm đấy là về mặt công nghệ môi trường chứ không phải trong giấy phép đầu tư. Hai cái này khác nhau hoàn toàn. Trình tự để làm thủ tục cấp GCN đầu tư là mình làm đúng theo Nghị định 108 và đúng Quyết định 72 của Chính phủ cũng như Điều 34 của Luật Đầu tư, Điều 67 của Luật đất đai.
Quy trình cấp phép đều có chữ ký của các bộ, ngành
. Vậy quy trình cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Formosa như thế nào?
+ Trong Nghị định 108 quy định tiêu chí nhà đầu tư được ưu đãi gồm: thứ nhất, đầu tư vào lĩnh vực ngành mà chúng ta đang khuyến khích đầu tư, ví dụ như thép. Thời điểm 2007-2008 chúng ta đang rất cần thiết phải sản xuất thép. Thứ hai là sản xuất điện, thứ ba là cảng biển. Chúng ta chưa có một cảng biển nào hoành tráng để có tàu hàng vạn tấn vào.
Đặc biệt có một tiêu chí mà họ cũng đã đạt được đó là những dự án có 5.000 lao động trở lên. Riêng dự án của Formosa có hàng vạn lao động.
Họ lại đạt được tiêu chí nữa rất quan trọng nữa là nằm trong vùng kinh tế đặc biệt khó khăn. Các bạn đi khắp đất nước biết rồi, vùng khu 4 nói chung, vùng Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, đặc biệt là vùng giữa eo Hà Tĩnh và Quảng Bình là thường xuyên bão lũ, nên việc cấp phép chứng nhận đầu tư là đúng đắn, đúng trình tự.
Xin nói thêm là trước đó khi nhà đầu tư xin đăng ký đầu tư thì đã có Văn bản số 323 của Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương và giao cho Hà Tĩnh chỉ đạo khu kinh tế phối hợp với các bộ, ngành hướng dẫn kiểm tra và thẩm định hồ sơ sau khi có ý kiến của tất cả bộ, ngành. Chữ ký của các bộ hiện nay chúng tôi đều lưu giữ hết. Sau đó, hội đồng thẩm định xong lại báo cáo trở lại với Thủ tướng, Thủ tướng lại có Văn bản 869 đồng ý chấp thuận cấp GCN đầu tư cho Formosa.
Theo Nghị định 108 thì Chính phủ ủy quyền toàn bộ nhóm A, B, C về cho các địa phương hết. Nơi nào có khu kinh tế thì khu kinh tế cấp, nơi nào không có khu kinh tế thì tỉnh cấp. Cho nên chúng tôi đã báo cáo lại rất nghiêm túc, còn việc mà họ vi phạm là chuyện môi trường.
Về mặt quản lý nhà nước thì việc cấp GCN đầu tư là đúng đắn theo luật, không có gì sai nhưng thực thi của ông chủ Formosa là vi phạm. Hai cái này khác nhau. Cho nên chúng tôi cũng đang đang đề nghị xử lý Formosa nghiêm túc, giám sát chặt chẽ, nếu Formosa mà không thực hiện nghiêm như ta yêu cầu thì có thể kiến nghị là phải thực hiện nghiêm túc hơn, thậm chí phải dừng, thu hồi GCN đầu tư hoặc còn phạt để bồi thường toàn bộ, trả lại mặt bằng bình thường như trước đây.
Tôi cho rằng thẩm quyền hoàn toàn là ở chúng ta. Vì đất của chúng ta, luật của chúng ta và mọi điều kiện trong tầm kiểm soát của chúng ta.
Chỉ có một điều đáng tiếc là hậu quả đã diễn ra gây tâm tư cho bà con. Cái này Chính phủ cũng như các địa phương cũng đã rất tích cực, chủ động làm trước khi Formosa đền bù. Bên cạnh đó ta yêu cầu và kiên quyết buộc họ phải đền bù, trước hết là ưu tiên cho bà con ổn định đời sống, trở lại sản xuất bình thường, đồng thời đảm bảo khu vực phát triển ổn định lâu dài.
Không biết trước "tiền sử" gây ô nhiễm môi trường của Formosa
. Có ý kiến cho rằng trong quá trình xảy ra vi phạm là do thiếu thanh tra, kiểm tra của chính quyền địa phương?
+ Sở TN&MT tỉnh Hà Tĩnh đã kiểm tra mấy lần và đã báo cáo với Tổng cục Môi trường, là cơ quan vừa thẩm định, vừa cấp phép và vừa phải có trách nhiệm hậu kiểm. Với địa phương thì có trách nhiệm trên địa bàn. Tôi có hỏi lại anh em thì anh em có trao đổi lại là có mấy lần kiểm tra và chưa phát hiện được.
. Trước đó cũng có nhà đầu tư của Ấn Độ cũng vào nhưng vì sao không chọn?
+ Hôm qua tôi đã trả lời khá nhiều báo chí rồi. Thực ra có đến hai nhà đầu tư đã cân nhắc rất kỹ lưỡng theo hình thức chấm điểm nhà đầu tư nào cao điểm hơn, đạt cả về tiềm lực kinh tế, về cả quy mô thì lựa chọn.
. Formosa có tiền sử gây ô nhiễm môi trường, ông có biết trước khi đặt bút ký cấp phép đầu tư?
+ Cái đó thì hôm nay mình mới phát hiện còn trước đó thì chưa, kể cả các bộ, chưa có bộ nào là không đồng ý Formosa cả, cũng chẳng có bộ nào nói Formosa có vấn đề ô nhiễm môi trường ở nước A, nước B mà dừng lại cả. Hồ sơ văn bản chúng tôi còn giữ nguyên đấy cả.
. Quy trình cấp phép đầu tư phải qua nhiều bước, nhiều cơ quan, tại sao chỉ trong một thời gian ngắn đã hoàn thành việc cấp phép cho Formosa nhanh như thế?
+ Không thể có một cái gì gọi là đặc biệt ở đây cả. Quy trình cấp phép được thực hiện đúng luật, đúng trình tự và đúng với từng bước đi của luật pháp chứ chúng tôi không bỏ qua bất kỳ giai đoạn nào cả. Các trình tự vẫn đủ, ý kiến của tất cả các bộ, ngành liên quan cũng đầy đủ, không thiếu của bộ nào như tôi đã nêu ở trên.
. Hiện nay lại phát hiện ra việc Formosa chôn lấp nhiều chất thải trái pháp luật và phát hiện ra cũng không phải là cơ quan nhà nước. Vấn đề đặt ra là chính quyền địa đã phương đã không theo sát, không làm tròn trách nhiệm?
+ Cái đó trước hết là có phần của Formosa vì theo quy định là có một khu vực xử lý nước thải riêng. Ngoài ra trong vụ này có trách nhiệm của cả phía chúng ta nữa. Theo tôi, đây cũng là hành vi vi phạm, cũng có phần trách nhiệm trên địa bàn ngay chính là của xã đấy, của chính quyền cấp huyện ấy và tất nhiên có cả cấp tỉnh.
Khi nghe tin, nói thật là tôi cũng rất bức xúc. Không thể chấp nhận những hành vi như vậy được, dù số lượng ít hay nhiều nhưng tính chất của nó là rất không chấp nhận được. Tôi rất phản đối cái này. Tôi đang đề nghị là phải xử lý nghiêm những hành vi này và tiếp tục kiểm tra tiếp xem là có còn ở đâu nữa không.
Trách nhiệm của ai - không thể phát biểu cảm tính
. Theo ông, liệu có cần phải xử lý trách nhiệm hình sự với cá nhân có liên quan cũng như với Formosa?
+ Chính phủ đã chỉ đạo rồi và đang làm quyết liệt chứ không phải hôm nay ta mới bình luận đâu. Trung ương đã có chủ trương, Chính phủ cũng đang làm quyết liệt và thực sự các bộ, ngành đang vào cuộc hết sức nghiêm túc, khách quan, quyết liệt và làm dứt điểm sớm, để càng kéo dài thì nó càng không hay cho nhiều vấn đề.
Theo tôi, bất kỳ ai vi phạm thì phải xử lý theo pháp luật chứ không kể bất kỳ cá nhân tổ chức nào.
. Theo ông thì có trách nhiệm của những ai và ai là người có trách nhiệm cao nhất?
+ Điều này phải qua kiểm tra cụ thể của cơ quan chức năng chứ mình không thể phát biểu một cách cảm tính được.
. Trước giờ ông vẫn im lặng dù báo chí hỏi nhiều, có phải sau chỉ đạo của bà Nguyễn Thị Kim Ngân thì ông mới trả lời?
+ Không, không, trước đó tôi đã gặp rồi, ngay cả hôm qua hôm kia đây các anh em đến kể cả ngày nghỉ tôi cũng sẵn sàng. Tôi lại còn muốn gặp báo chí để chia sẻ thông tin chính thống và nói đầy đủ chứ không thể né tránh.
