Bà Liz Truss đã được bầu làm thủ tướng tiếp theo của Anh vào tối 5-9, cũng như giành chiến thắng trong cuộc đua giành vị trí cầm quyền London cho đảng bảo thủ. Theo hãng tin Reuters, chiến thắng của bà Truss diễn ra vào thời điểm đất nước phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, nguy cơ suy thoái nghiêm trọng.
 |
Thủ tướng đắc cử Anh Liz Truss. Ảnh: REUTERS |
Cuộc đời, sự nghiệp
Theo tờ Sky News, bà Liz Truss sinh năm 1975 trong một gia đình trung lưu ở TP Oxford. Cha của bà là giảng viên toán học, mẹ là y tá, đều thuộc cánh tả, ủng hộ việc nước Anh giải trừ vũ khí hạt nhân thời Chiến tranh lạnh.
Bà trở thành chủ tịch đảng Dân chủ Tự do khi theo học tại ĐH Oxford và thậm chí từng có bài phát biểu gay gắt tại hội nghị của đảng này hồi năm 1994 ủng hộ phong trào kêu gọi bãi bỏ chế độ quân chủ. Tuy nhiên, sau khi tốt nghiệp ĐH, bà Liz Truss gia nhập đảng bảo thủ.
Bà Truss đã dành 10 năm làm việc trong lĩnh vực viễn thông trước khi bước chân vào chính trường Anh. Bà được bầu lần đầu tiên vào năm 2006 với tư cách là ủy viên Hội đồng quận Greenwich (London) và trở thành nghị sĩ Bảo thủ đại diện vùng nông thôn tây nam Norfolk vào năm 2010. Kể từ đó, bà Truss đã nhanh chóng đảm nhận các vị trí quan trọng trong nội các dưới thời các thủ tướng như ông David Cameron, bà Theresa May và ông Boris Johnson. Bà Truss đã kinh qua nhiều vị trí khác nhau, từ quốc vụ khanh Bộ Giáo dục, bộ trưởng Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn và gần đây nhất là ngoại trưởng Anh - được bổ nhiệm hồi tháng 9-2020 trong cuộc cải tổ nội các của ông Johnson, thay thế ngoại trưởng Anh khi đó là ông Dominic Raab.
Theo tờ The Washington Post, bà Truss từng ủng hộ lập trường của cựu Thủ tướng David Cameron về việc Anh ở lại Liên minh châu Âu (EU) trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2016, song giờ đây đã đồng tình với “Brexit”. Khi bà May tiếp quản vị trí lãnh đạo của ông Cameron, bà Truss được chọn làm bộ trưởng Tư pháp và sau đó là người phụ nữ đầu tiên trong 1.000 năm giữ chức đại chưởng ấn Anh. Vào năm 2019, với tư cách là bộ trưởng Thương mại Quốc tế, bà Truss đã đạt được các thỏa thuận với New Zealand, Úc và Nhật trong nỗ lực đưa nước Anh đi lên trong thời kỳ hậu Brexit.
Chiến dịch tranh cử của bà Truss cũng thường đưa ra so sánh với người phụ nữ được nhiều đảng viên bảo thủ coi là một trong những nhân vật vĩ đại nhất của thế kỷ 20 - bà đầm thép Margaret Thatcher.
“Bà Liz Truss muốn được xem như bà Margaret Thatcher. Bà Thatcher dù đúng hay sai, đều được những người trung thành với đảng bảo thủ tôn kính. Bà Truss muốn đưa vai trò của Anh trên thế giới và vai trò của đảng bảo thủ Anh trở lại. Quay lại thời kỳ đó là điều rất hấp dẫn đối với nhiều thành viên đảng bảo thủ” - ông Joe Twyman, người đứng đầu công ty thăm dò dư luận Anh Deltapoll, cho biết theo tờ CBC News.
Nhà lập pháp kỳ cựu của đảng bảo thủ David Davis mô tả những thách thức mà bà Truss sẽ đối mặt trên cương vị thủ tướng Anh sẽ vô cùng khó khăn, chỉ xếp sau những thách thức bủa vây bà Margaret Thatcher hồi năm 1979, theo Reuters.
Chính sách phía trước và những thách thức đi kèm
Theo hãng tin Reuters, bà Truss được bầu làm thủ tướng trong bối cảnh đất nước liên tục rơi vào khủng hoảng và hiện đang phải đối mặt với nguy cơ suy thoái kéo dài do lạm phát tăng vọt lên tới 10,1% vào tháng 7.
Trong chiến dịch tranh cử, bà đã cam kết sẽ hành động nhanh chóng để giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt của Anh. Bà cho biết trong vòng một tuần bà sẽ đưa ra kế hoạch giải quyết các hóa đơn năng lượng đang tăng cao và đảm bảo nguồn cung cấp nhiên liệu trong tương lai. Tuy nhiên, bà từ chối đưa ra chi tiết về các biện pháp mà nói sẽ trấn an hàng triệu người, những người lo sợ họ sẽ không thể trả hóa đơn nhiên liệu khi mùa đông đến gần.
Theo tờ National World, bà Truss lên án việc “lấy tiền của người dân thông qua thu thuế và trả lại họ bằng các tiện ích” và lập luận rằng việc tăng thuế sẽ ngăn cản tăng trưởng kinh tế khiến đất nước rơi vào cảnh túng thiếu. Khi đó bà nêu kế hoạch rằng sẽ cắt giảm thuế, song nhiều nhà phê bình cho rằng nó không có lợi cho những người nghèo nhất.
Ngoài ra, bà cũng cam kết sẽ làm cho các dịch vụ bác sĩ gia đình trở nên dễ tiếp cận hơn và sẵn có hơn để giảm áp lực cho các dịch vụ bệnh viện. Bên cạnh đó, dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tinh thần tại trường học cũng là ưu tiên của bà Truss.
Về quốc phòng, bà Truss cho biết khi với tư cách là thủ tướng, bà sẽ nâng chi tiêu quốc phòng lên mức 3% GDP vào cuối thập niên này - cao hơn mục tiêu 2% của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hiện tại. Mục tiêu của bà là chi thêm hàng chục tỉ bảng Anh để củng cố năng lực phòng thủ của London, điều mà bà nói là hợp lý trong bối cảnh chiến sự Nga - Ukraine vẫn đang leo thang.
Về đối ngoại, trước đó bà Truss cho biết nếu đắc cử, bà sẽ tuyên bố Trung Quốc là một “mối đe dọa chính thức” đối với Anh. Bà cũng có lập trường cứng rắn với Nga, liên quan đến chiến sự đang tiếp diễn tại Ukraine. Theo The Washington Post, bà cũng từng tán thành ý tưởng Anh sẽ tham chiến ở Ukraine, điều mà Bộ Quốc phòng Anh kịch liệt bác bỏ.•
Đức chúc mừng, Nga quan ngại
Theo tờ The Telegraph, Thủ tướng Đức Olaf Scholz là người đầu tiên chúc mừng bà Liz Truss trên Twitter. “Xin chúc mừng bà Liz Truss với vai trò mới! Tôi rất mong đợi sự hợp tác của chúng ta trong những thời điểm đầy thử thách này. Anh và Đức sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với nhau với tư cách là đối tác và bạn bè” - ông nói.
Trong khi đó, trước thời điểm công bố thủ tướng mới của Anh, phát ngôn điện Kremlin Dmitry Peskov cảnh báo quan hệ với London có thể xấu đi, do các ứng viên đều mang quan điểm chống Nga.
“Tôi không muốn nói rằng mọi thứ có thể thay đổi theo chiều hướng xấu đi, bởi khó mà tưởng tượng còn điều gì tồi tệ hơn nữa. Thật không may, viễn cảnh này không thể loại trừ, vì các ứng cử viên thủ tướng Anh đã cạnh tranh với nhau bằng những luận điệu bài Nga, đe dọa thực hiện các bước đi nhắm vào Moscow. Thế nên tôi không nghĩ chúng ta có thể hy vọng vào bất cứ điều gì tích cực” - ông nói.
