Bị cáo Nguyễn Đức Kiên và các bị cáo đang đứng nghe tuyên án. Ảnh: Thu Nguyệt
Tại phiên phúc thẩm lần này, bị cáo Nguyễn Đức Kiên, Lê Vũ Kỳ, Lý Xuân Hải giữ nguyên nội dung kháng cáo. Công ty Thiên Nam, công ty cổ phần B&B rút kháng cáo.
Bị cáo Kiên khi nghe tuyên án
Tại tòa, đại diện Công ty Thiên Nam rút kháng cáo nên HĐXX đã đình chỉ việc xét kháng cáo của Thiên Nam.
Các bị cáo Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang (cùng nguyên là các phó chủ tịch HĐQT ngân hàng ACB) và Huỳnh Quang Tuấn (nguyên thành viên HĐQT ngân hàng ACB) kháng cáo xin giảm án và xin được hưởng án treo.
Tòa nhận định:
Vào thời điểm xảy ra vụ án, chính sách kinh tế của nhà nước luôn khuyến khích các DN tham gia các ngành sản xuất kinh doanh những lĩnh vực pháp luật không cấm. Tuy nhiên, các DN chỉ được kinh doanh những ngành nghề đã đăng ký theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Nếu muốn kinh doanh thêm ngành nghề mới thì phải đăng ký bổ sung. Mọi hoạt động kinh doanh ngoài ngành quy định trên giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh đều là kinh doanh trái phép.
Nguyễn Đức Kiên cho rằng 5 DN của mình đều hoạt động theo đúng quy định của Luật DN, luật Đầu tư, Luật Chứng khoán.
HĐXX cho rằng các công ty của bầu Kiên đều được thành lập hợp pháp. Tuy nhiên, các công ty này đều thực hiện một số hoạt động kinh doanh mà không đăng ký mã ngành.
HĐXX khẳng định, căn cứ vào các chứng cứ, tài liệu đã được thẩm tra phiên tòa, có đủ cơ sở khẳng định các công ty của Nguyễn Đức Kiên kinh doanh trái phép.
Hành vi kinh doanh trên tài khoản ở nước ngoài của Công ty Thiên Nam: Công ty Thiên Nam được thành lập từ năm 1995, đã nhiều lần thay đổi người đại diện, từ Nguyễn Đức Kiên sang ông Lê Quang Trung và sau này là ông Trần Vũ Tiến Anh. Pháp luật quy định trường hợp thay đổi người đại diện theo pháp luật thì phải làm thủ tục đăng ký thay đổi. Từ đó HĐXX khẳng định, việc Công ty Thiên Nam thay đổi người đại diện nhưng không làm thủ tục đăng ký thay đổi là vi phạm.
HĐXX cũng khẳng định, Công ty Thiên Nam đã kinh doanh vàng trên tài khoản ở nước ngoài qua NH ACB.
Nguyễn Đức Kiên là Chủ tịch HĐQT/ Chủ tịch HĐTV đồng thời là người đại diện theo pháp luật của 6 công ty. HĐXX xác định, Nguyễn Đức Kiên đã phạm tội kinh doanh trái phép như tòa án cấp sơ thẩm quy kết là có căn cứ, đúng pháp luật. Việc tuyên phạt Nguyễn Đức Kiên 20 tháng tù giam đối với tội kinh doanh trái phép là có sở sở.
Về tội trốn thuế, tòa nhận định:
Lời khai của bị cáo và những người có liên quan đều thừa nhận ngày 25-12-2008 đã ký ba hợp đồng giữa B&B với bà Nguyễn Thúy Hương về kinh doanh vàng ghi sổ, phụ lục hợp đồng cho phép B&B ủy thác lại cho người thứ ba, hợp đồng giữa B&B và ACB.
Bị cáo Kiên cho rằng việc các hợp đồng của B&B và bà Hương là hợp pháp. Tuy nhiên, HĐXX cho rằng hợp đồng này chỉ hợp pháp nếu các bên không ký phụ lục hợp đồng, theo đó bà Nguyễn Thúy Hương ủy quyền cho Nguyễn Đức Kiên làm đại diện cho bà Hương.
Dù bà Lan ký hợp đồng 019 với bà Hương hay ký hợp đồng 01 với ACB thì bị cáo Kiên vẫn phải chịu trách nhiệm về những hợp đồng này. Rõ ràng việc bị cáo Kiên vừa là đại diện đương nhiên theo pháp luật của B&B lại vừa nhận ủy quyền của bà Hương là trái pháp luật.
Hợp đồng của B&B và bà Nguyễn Thúy Hương vô hiệu do có thỏa thuận vi phạm điều cấm của pháp luật.
HĐXX xác định Kiên và Công ty B&B đã sử dụng chứng từ không hợp pháp để xác định sai số thuế phải nộp. Tại phiên tòa phúc thẩm, giám định viên tư pháp đã giải thích rõ, Công ty B&B không đươc miễn giảm thuế, không thuộc đối tượng được trích lập dự phòng theo như quy định tại Thông tư 228… HĐXX kết luận B&B đã có hành vi trốn thuế.
HĐXX kết luận có đủ cơ sở xác định B&B phạm tội trốn thuế như tòa cấp sơ thẩm quy kết. Bị cáo bị xử phạt 6 năm 6 tháng tù là tương xứng với tính chất, mức độ của hành vi phạm tội. Tuy nhiên, cần điều chỉnh số thuế B&B phải nộp.
Tội lừa đảo:
HĐXX cho rằng, việc cấp sơ thẩm quy kết bị cáo Nguyễn Đức Kiên phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản là đúng người, đúng tội và không oan. Bị cáo Kiên kháng cáo cho rằng không có ý thức chiếm đoạt, đã kịp thời chỉ đạo ACBI không sử dụng số tiền 53 tỷ đồng còn lại… HĐXX cho rằng, ACBI đã bán cổ phần cho Công ty TNHH MTV Thép Hòa Phát trong khi biết rõ số cổ phần này chưa được giải chấp và có kế hoạch sử dụng ngay số tiền 264 tỷ đồng khi được chuyển vào tài khoản. Số tiền này chỉ được ACBI nộp lại khi đã khởi tố vụ án.
Kiên cho rằng đây là cổ phần bút toán ghi sổ, thực tế 20 triệu cổ phần vẫn thuộc quản lý của Công ty cổ phần Thép hòa Phát. Ngày 21-5, Công ty cổ phần Thép hòa Phát đã chuyển sổ cổ đông cho công ty TNHH MTV Thép Hòa Phát và đăng ký với Sở KHĐT Hải Dương. HĐXX cho rằng, việc Công ty Cổ phần Thép Hòa Phát đã chuyển sổ cổ đông càng chứng tỏ Công ty cổ phần Thép Hòa Phát không biết việc 20 triệu cổ phần trên đã bị thế chấp.
Mức hình phạt 20 năm tù áp dụng với bị cáo là tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội của bị cáo.
Tội cố ý làm trái:
Các bị cáo đều cho rằng việc ban hành chủ trương ủy thác cho nhân viên đi gửi tiền là không trái pháp luật, Ngân hàng ACB có quyền ủy thác và không gây hậu quả vì số tiền 718 tỷ đồng vẫn do VietinBank quản lý. ACB không yêu cầu các bị cáo bồi thường số tiền này.
Theo quy định của pháp luật, các ngân hàng chỉ được thực hiện kinh doanh các hoạt động ngân hàng và hoạt động kinh doanh khác được quy định trong luật. Quy định về hoạt động kinh doanh khác của ngân hàng không có hoạt động ủy thác.
HĐXX thấy ngân hàng thương mại không có chức năng gửi tiền vào các tổ chức tín dụng khác, do đó việc ra chủ trương ủy thác cho nhân viên gửi tiền dù trực tiếp hay gián tiếp là vi phạm pháp luật. Mọi giao dịch phát sinh từ Nghị quyết nói trên là hoạt động trái phép.
Các bị cáo cho rằng mình không phải là chủ thể của tội cố ý làm trái là không có cơ sở. Tuy các bị cáo không phải là cán bộ công nhân viên chức nhà nước nhưng được đại hội cổ đông ACB bầu làm thành viên HĐQT, Hội đồng đầu tư… thay Đại hội cổ đông điều hành quản lý ACB nên phải chịu trách nhiệm cá nhân trước cổ đông và trước pháp luật.
Bị cáo Kiên cho rằng mình là Phó chủ tịch HĐ sáng lập, không tham gia ký vào NQ trên. HĐXX cho rằng lời khai này không có cơ sở.
HĐXX sau đó trích lời khai của ông Trần Xuân Giá: từ năm 2008, ông Trần Mộng Hùng và Nguyễn Đức Kiên rút khỏi HĐQT, tham gia Hội đồng sáng lập. Bản chất ngân hàng ACB được quản trị và điều hành theo kiểu gia đình của hai người là Trần Mộng Hùng và Nguyễn Đức Kiên, hai người này có ảnh hưởng lớn nhất trong lĩnh vực đầu tư kinh doanh.
Lời khai của Lý Xuân Hải, Trịnh Kim Quang… cho thấy, những chủ trương lớn của ACB đều do Nguyễn Đức Kiên khởi xướng, thông qua HĐQT để chuẩn y… Ý kiến của Nguyễn Đức Kiên tại cuộc họp HĐQT: “Không được làm giảm tổng tài sản của ACB…” có tính chi phối và định hướng để các thành viên Thường trực HĐQT ra Nghị quyết.
Xét hậu quả của vụ án: Các bị cáo và luật sư cho rằng ACB không bị thiệt hại 718 tỷ đồng vì số tiền này do VietinBank đang quản lý là không có cơ sở. Số tiền này ACB chưa thu hồi được. Đây không phải là thiệt hại riêng của những người có trách nhiệm trong ACB và là thiệt hại chung của cổ đông.
ACB đem 718 tỷ đồng vào VietinBank để lấy lãi suất chênh lệch làm thay đổi lưu thông bình thường của tiền gửi, làm ảnh hưởng không nhỏ đến chính sách tiền tệ của nhà nước.
Về hành vi mua cổ phiếu ACB:
Lời khai của những người liên quan cho thấy ACB đã đổ tiền để Công ty chứng khoán ACBS mua cổ phiếu ACB thông qua Công ty ACI, Công ty ACI - HN. Khi có ý kiến phản ánh việc ACBS mua cổ phiếu ACB là trái pháp luật, vi phạm quy định thì Nguyễn Đức Kiên nói đây là lệnh phải làm, ACBS không mua mà đứng tên Công ty ACI mua. Sau đó ACBS đã chuyển tiền cho ACI để mua cổ phần ACB dưới hình thức ký hợp đồng hợp tác đầu tư.
2 ngân hàng KienLongBank và VietBank chỉ là trung gian để chuyển tiền cho ACB, nguồn vốn và lãi suất đều do Kiên và Hải chỉ đạo. Bản chất đây là đầu tư cổ phiếu ACB. Việc chuyển tiền được thực hiện định kỳ, Kiên còn nhắc chuyển tiền để mua nhanh hơn, nhiều hơn. Hành vi của các bị cáo là đặc biệt nghiêm trọng, diễn ra trong một thời gian dài. Việc chuyển tiền qua các NH KienLongBank, VietBank là các NH bị cáo Kiên thao túng.
Với tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ án, việc xét xử nghiêm minh là cần thiết để vừa giáo dục các bị cáo, vừa bảo đảm tính răn đe chung.
Xét kháng cáo của Nguyễn Đức Kiên không oan, cần giữ nguyên tội danh và hình phạt. Riêng tội trốn thuế điều chỉnh số thuế.
Bị cáo Lý Xuân Hải không oan, cũng không có tình tiết đặc biệt để chứng minh nên không có căn cứ chấp nhận kháng cáo.
Có cơ sở để chấp nhận kháng cáo của bị cáo Lê Vũ Kỳ.
Các bị cáo bị truy tố và xét xử về tội cố ý làm trái có mức hình phạt từ 10 năm đến 20 năm tù, Tòa sơ thẩm chỉ phạt các bị cáo Trịnh Kim Quang 4 năm, Phạm Trung Cang 3 năm, Huỳnh Quang Tuấn 2 năm… là đã xem xét chiếu cố cho các bị cáo. HĐXX cho rằng không có căn cứ để chấp nhận kháng cáo xin giảm hình phạt và hưởng án treo của các bị cáo khác.
HĐXX quyết định:
Đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với kháng cáo của công ty Thiên Nam.
Chấp nhận một phần kháng cáo của bị cáo Lê Vũ Kỳ, một phần kháng cáo của B&B.
Không chấp nhận kháng cáo về hình phạt của các bị cáo
Tuyên bố Nguyễn Đức Kiên phạm các tội kinh doanh trái phép, trốn thuế, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Các bị cáo Lý Xuân Hải, Lê Vũ Kỳ, Trịnh Kim Quang, Phạm Trung Cang, Huỳnh Quang Tuấn phạm tội cố ý làm trái
Nguyễn Đức Kiên: Kinh doanh trái phép: 20 tháng tù; Trốn thuế: 6 năm 6 tháng, phạt tiền 75 tỷ 034 tỷ; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản: 20 năm tù, phạt tiền 100 triệu đồng. Tổng hợp hình phạt: 30 năm tù. Hình phạt bổ sung là cấm đảm nhiệm các chức vụ liên quan đến hoạt động NH trong thời hạn 5 năm sau khi mãn hạn tù
Nhóm bị cáo phạm tội cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng
Lý Xuân Hải: 8 năm tù (y án)
Lê Vũ Kỳ: 4 năm tù (sơ thẩm là 5 năm)
Trịnh Kim Quang: 4 năm tù (y án)
Phạm Trung Cang: 3 năm (y án)
Huỳnh Quang Tuấn: 2 năm (y án)
Hình phạt bổ sung là cấm đảm nhiệm các chức vụ liên quan đến hoạt động NH trong thời hạn 5 năm sau khi mãn hạn tù.
