Luật Đất đai 2013 quy định hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp thì không được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa. Tuy nhiên, Luật Đất đai 2024 có hiệu lực ngày 1-8 tới đây đã có quy định cụ thể liên quan vấn đề này.
Điểm mới liên quan chuyển nhượng đất trồng lúa
Theo ThS Ngô Gia Hoàng, Giảng viên Khoa Luật thương mại, Trường ĐH Luật TP.HCM, quy định "trực tiếp sản xuất nông nghiệp" liên quan đến nhiều vấn đề như: căn cứ để Nhà nước giao đất nông nghiệp không thu tiền sử dụng đất (trong hạn mức giao đất nông nghiệp); điều kiện để nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho đất trồng lúa; điều kiện được bồi thường về đất, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp; xác định thời hạn sử dụng đất và gia hạn sử dụng đất....
Theo Luật Đất đai năm 2024, quy định này có một số điểm mới đáng chú ý.
Cụ thể, để đồng bộ với cách tiếp cận mới về hộ gia đình sử dụng đất, Luật Đất đai năm 2024 không còn khái niệm về hộ gia đình trực tiếp sản xuất nông nghiệp mà chỉ còn khái niệm về cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp.
Sửa đổi cách xác định "trực tiếp sản xuất nông nghiệp" như sau: Cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp là cá nhân đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp; nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp mà có thu nhập từ sản xuất nông nghiệp trên đất đó theo quy định của Chính phủ (khoản 6 Điều 3 Luật Đất đai 2024).
"Luật Đất đai 2024 chỉ yêu cầu hai căn cứ là đang có đất nông nghiệp và có thu nhập từ sản xuất nông nghiệp trên đất đó, chứ không yêu cầu phải có "thu nhập ổn định" như Luật Đất đai 2013. Còn thế nào là có thu nhập, do ai xác nhận, thủ tục xác nhận... phải chờ hướng dẫn"- ThS Ngô Gia Hoàng nói.
Không còn trường hợp phải mua "giấy xác nhận"
Cũng theo ThS Ngô Gia Hoàng, quy định mới cho phép cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp vẫn được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa. Trước đây, Luật Đất đai 2013 không cho phép được nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa khi không trực tiếp sản xuất đất nông nghiệp.
Chính vì vậy khi muốn nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho đất nông nghiệp người dân phải xin xác nhận là "hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp". Điều này dẫn đến người có nhu cầu sử dụng đất lúa mà không đủ điều kiện "trực tiếp sản xuất nông nghiệp" thì không mua được.
Trên thực tế có trường hợp phải tốn chi phí để mua giấy xác nhận này, dẫn đến tiêu cực, hoặc có trường hợp tranh chấp khi nhận chuyển nhượng đất lúa (mất cọc do không xin được xác nhận).
Nay Luật Đất đai 2024 mở điều kiện này, chỉ quy định cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trồng lúa quá hạn mức quy định tại Điều 176 của Luật này thì phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa bao gồm các nội dung theo quy định tại khoản 6 Điều 176 và được UBND cấp huyện phê duyệt, trừ trường hợp người nhận tặng cho là người thuộc hàng thừa kế.
