Trong suốt cuộc xung đột, mặc dù không có tàu chiến, Ukraine đã làm thay đổi cán cân quyền lực trong cuộc chiến hải quân. Dù không có tàu chiến khủng nhưng Ukraine đã dùng thuyền không người lái, tên lửa chống hạm tầm xa, cùng với khả năng do thám hiện đại do các đồng minh phương Tây cung cấp để làm suy giảm phần nào sức mạnh của Hải quân Nga, theo tờ The New York Times.
Ukraine cố khắc chế sức mạnh hải quân Nga
Tư Lệnh lực lượng Hải quân Ukraine - Đô đốc Oleksiy Neizhpapa cho biết ở Biển Đen lực lượng Nga vẫn áp đảo Ukraine về mặt vũ khí. Ukraine thiếu các tàu chiến-tuần dương, tàu khu trục và tàu ngầm, trong khi hạm đội Nga lại dồi dào những trang thiết bị này. Máy bay Nga vẫn thống trị bầu trời trên biển và hạm đội Nga vẫn thường phóng tên lửa tầm xa vào các thị trấn và thành phố ven biển của Ukraine, theo The New York Times.
Hải quân Nga cũng thống trị Biển Azov, vùng biển nối với Biển Đen bằng eo biển Kerch. Hiện Nga đang tích cực dùng cảng ven biển Azov tại các thành phố Ukraine hiện do Nga kiểm soát là Mariupol và Berdiansk để vận chuyển hàng hóa nhằm giảm bớt những thách thức hậu cần trên bộ.
Tuy nhiên, Ukraine đã tìm cách làm suy yếu những lợi thế đó của Nga bằng cách chuyển sang thế tấn công. Trong hai tháng qua, Ukraine đã tiến hành nhiều hoạt động bí mật vào ban đêm bằng các đơn vị máy bay chiến đấu cũng như dội tên lửa mạnh vào các mục tiêu Nga.
Chẳng hạn, Ukraine đã tấn công vào trụ sở Hạm đội Biển đen ở TP Sevastopol (Crimea), tàu ngầm Rostov-on-Don lớp Kilo và các nhà máy đóng tàu, bao gồm nhà máy Zalyv ở phía đông Crimea.
Trong khi cuộc chiến trên bộ giữa Nga và Ukraine đang rơi vào thế bế tắc, Ukraine đã biến khoảng 25.000 km vuông ở phía tây Biển Đen thành nơi mà Ukraine gọi là “vùng xám”, tức là nơi không bên nào có thể ra khơi mà không bị đe dọa tấn công.
Gần đây, ông James Heappey, Quốc vụ khanh phụ trách các lực lượng vũ trang thuộc Bộ Quốc phòng Anh, cho rằng việc giành lại các vùng nước ven biển của Ukraine ở Biển Đen cũng quan trọng không kém thành công của cuộc phản công mà Ukraine đã giành được ở Kherson và Kharkiv hồi năm ngoái.
Cuộc chiến thách thức lý thuyết kinh điển
Cuộc chiến trên biển giữa Ukraine và Nga cũng đã chứng minh tác động của các công nghệ mới cũng như thách thức các lý thuyết lâu đời về chiến tranh hải quân.
Đô đốc Neizhpapa nói: “Cách tiếp cận cổ điển mà chúng tôi nghiên cứu tại các học viện quân sự hàng hải hiện không còn hiệu quả. Vì vậy, chúng ta phải linh hoạt nhất có thể và thay đổi càng nhiều càng tốt trong việc lập kế hoạch và thực hiện công việc”.
Ông Neizhpapa nói rằng phải mất nhiều năm để phát triển và đóng tàu chiến cũng như mất nhiều thời gian hơn để cập nhật chúng nhằm đáp ứng những thách thức mới. Tuy nhiên, thuyền không người lái đang phát triển và thay đổi mỗi ngày.
Bất chấp các cuộc tấn công tăng cường gần đây của Ukraine, Crimea vẫn hoạt động như một cứ điểm tàu sân bay khổng lồ của Nga ngoài khơi bờ biển phía nam Ukraine. Đây là trung tâm hậu cần quan trọng cho lực lượng Nga ở miền Nam, là căn cứ cho máy bay chiến đấu và trực thăng tấn công của Nga, đồng thời là nơi tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái trên khắp Ukraine.
Đô đốc Neizhpapa nói: “Những gì chúng tôi đã làm cách đây một năm không còn hiệu quả hoặc hoạt động không hiệu quả nữa. Chúng tôi phải linh hoạt và thay đổi chiến thuật”.
Ông cho biết Ukraine không chỉ phải đổi mới trong cách tiếp cận mà còn phải nhanh chóng triển khai vũ khí mới. Ukraine đã trình làng một số phiên bản tàu nổi không người lái và các quan chức gần Ukraine đây cũng đã hé lộ về một phương tiện dưới nước không người lái đầu tiên của Ukraine.
Đó là tàu Christened Marichka được cho là dài khoảng 6 m từ mũi tới đuôi tàu, có thể di chuyển khoảng 182 m dưới bề mặt của những con sóng. Tuy nhiên, hiện tại kích thước trọng tải của nó chưa được công khai và cũng không có bằng chứng nào cho thấy nó đã được đưa vào sử dụng trong chiến đấu.
Vẫn còn nhiều mục tiêu Ukraine muốn nhắm tới
Đô đốc Neizhpapa cho biết khoảng 20 tàu Nga và một tàu ngầm đã bị hư hại hoặc phá hủy kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Trang phân tích quân sự Oryx đã ghi nhận ít nhất 16 tàu bị hư hỏng hoặc bị phá hủy, chỉ tính những tổn thất đã được xác nhận bằng hình ảnh.
Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều tàu chiến mạnh của Nga mà Ukraine muốn loại bỏ. Hôm 10-11, cơ quan tình báo Ukraine đã công bố một đoạn video về cuộc tấn công bằng thuyền không người lái của Ukraine vào 2 tàu hải quân Nga lớp Serna mà họ cho rằng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phòng không bảo vệ hạm đội Nga. Nga chưa bình luận về thông tin này và chưa rõ mức độ thiệt hại cho hai tàu.
Đô đốc Neizhpapa nói: “Đối phương cũng học hỏi rất nhanh và cũng đưa ra kết luận của riêng mình nhằm chống lại hành động của chúng tôi. Cuộc chiến trên biển chỉ có thể giành chiến thắng khi có những giải pháp mới phải được thực hiện càng nhanh càng tốt”.
Đô đốc Neizhpapa nhận thức được rằng ưu thế trên không của Nga trên Biển Đen là một vấn đề đối với Ukraine, đồng thời nhấn mạnh giá trị mà chiến đấu cơ F-16 sẽ mang lại cho cuộc chiến hải quân Ukraine. Mỹ đã cam kết cung cấp F-16, nhưng các quan chức Ukraine cho biết chúng khó có thể xuất kích trên bầu trời Ukraine trước mùa hè tới.
