VỤ “CÔNG AN LẬP LỜ ĐỂ NÉ BỒI THƯỜNG OAN”

Không chứng minh được tội phạm thì đừng 'ăn gian'

Trên số báo hôm qua, chúng tôi đã phản ánh trường hợp của ông Bùi Nguyên Tùng (ngụ 133/8 đường số 8, phường 11, quận Gò Vấp, TP.HCM) bị cáo buộc có hành vi sản xuất rượu giả. Ông bị tạm giam hơn 14 tháng thì được tại ngoại. Tòa ba lần trả hồ sơ yêu cầu bổ sung chứng cứ để làm rõ hành vi của ông có phải là sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm hay không nhưng cả ba lần VKSND quận Gò Vấp đều không chứng minh được. Đến ngày 28-1 thì CQĐT ra quyết định đình chỉ điều tra đối với ông Tùng. Lý do đình chỉ là: Sau khi tiến hành điều tra xác định hành vi của bị can Bùi Nguyên Tùng “tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội”, không đủ yếu tố cấu thành tội sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm. Cơ sở pháp lý là Điều 19 BLHS, Điều 34 và Điều 164 BLTTHS.

Dưới đây là ý kiến của các chuyên gia về nghi án oan này.

Ông Bùi Nguyên Tùng, người bị CQĐT đình chỉ kiểu lập lờ để né bồi thường oan. Ảnh: PHƯƠNG LOAN.

Phải minh oan cho ông Tùng!

Có lẽ từ trước tới nay chưa có trường hợp nào cơ quan tiến hành tố tụng “né” bồi thường oan như trường hợp ông Bùi Nguyên Tùng ở quận Gò Vấp, TP.HCM. Phương ngôn có câu “vụng chèo, khéo chống” nhưng xem ra cách “né” bồi thường oan của Công an quận Gò Vấp vừa “vụng chèo” vừa “vụng chống”, vô lý đến buồn cười.

Ở đây không còn là vấn đề quan điểm hay ý kiến khác nhau nữa mà dư luận thấy bức xúc khi CQĐT không chứng minh được tội phạm lại bảo rằng “tự ý nửa chừng chấm dứt”.

Về lý luận cũng như thực tiễn áp dụng, tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội chỉ xảy ra trong trường hợp tội phạm được thực hiện ở giai đoạn chưa hoàn thành và chuẩn bị phạm tội. Còn ở những giai đoạn khác không thể có tự nguyện nửa chừng chấm dứt việc phạm tội mà chỉ có thể tự ý chấm dứt tội phạm.

Tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội chỉ được miễn trách nhiệm hình sự chứ không phải là không có sự việc phạm tội. Miễn tức là có trách nhiệm hình sự nhưng được Nhà nước miễn.

Về ý nghĩa xã hội, miễn trách nhiệm hình sự cũng giống như loại trừ trách nhiệm hình sự (không còn trách nhiệm hình sự). Nhưng về mặt pháp lý họ vẫn có thể bị xử lý bằng biện pháp khác. Do đó, miễn trách nhiệm hình sự trong trường hợp này thực chất là miễn truy cứu trách nhiệm hình sự về tội họ định phạm, còn hành vi của họ trên thực tế cấu thành tội gì thì họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội ấy. Nếu hành vi của họ không cấu thành tội nào được quy định trong BLHS thì họ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp này tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội được coi là một trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự. Tức là cơ quan tố tụng phải xác định một người đã thực hiện một hành vi phạm tội nhưng họ đã tự ý không thực hiện nữa mặc dù không có gì ngăn cản họ.

Trong vụ án của ông Bùi Nguyên Tùng, CQĐT đã không chứng minh được hành vi của ông Tùng là hành vi phạm tội và cũng xác định rằng: “Không đủ yếu tố cấu thành tội phạm” nhưng lại nèo thêm nội dung ông Tùng đã tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội?! Một quyết định tự bản thân nó đã chứa đựng mâu thuẫn. Vì vậy, VKSND TP.HCM, VKSND Tối cao cần phải làm rõ trắng đen để minh oan cho ông Tùng. Đừng lập lờ đánh lận con đen làm thiệt thòi cho người bị oan nữa.

Ông ĐINH VĂN QUẾ, nguyên Chánh tòa Hình sự TAND Tối cao

Đình chỉ kiểu nửa dơi nửa chuột

Cáo buộc ông Tùng có hành vi sản xuất rượu giả nhưng lại không thể chứng minh ông đang có hành vi sản xuất. Bắt lúc ông đang chở mấy chai rượu trên đường, vừa mua của ai đó chứ không phải đang có hành vi trực tiếp sản xuất. Hành vi bắt quả tang với chứng cứ thu giữ không ăn nhập gì với nhau. Khám xét nhà thì thu giữ được các vật dụng như nắp chai, vỏ chai, máy đóng nút chai… chứ không có những nguyên vật liệu để sản xuất rượu như không có tem nhãn, không nước màu, không nước pha chế, không dung dịch, không hương liệu…

Như vậy, chỉ dựa vào lời khai trong hồ sơ của ông Tùng là để sản xuất thì không thể chứng minh ông có hành vi sản xuất rượu giả. Nắp chai, vỏ chai, hộp chai thì có thể mua về uống rồi vất lung tung. Giám định ra thành phần hóa học không phải rượu thì đâu thuộc lỗi người mua, bán.

Theo tôi, cơ quan tố tụng đã chứng minh được ông có tội đâu mà nại lý do tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội? Lời khai của bị can, bị cáo phải được đối chiếu với các tài liệu, chứng cứ khác. Chứng cứ chứng minh nửa chừng phạm tội là không có. Theo nguyên tắc suy đoán vô tội, trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về các cơ quan tố tụng. Mọi nghi ngờ trong quá trình chứng minh tội phạm đều phải được kiểm tra, chứng minh làm rõ. Nếu không chứng minh làm rõ được thì giải thích theo hướng có lợi cho họ.

Trong khi đó, với những chứng cứ thu giữ không chứng minh được ông Tùng có hành vi sản xuất rượu. Lời khai nhân chứng thì VKS và CQĐT không thể bổ sung theo yêu cầu của tòa. Còn ông Tùng thì liên tục kêu oan và khiếu nại kết luận điều tra và cáo trạng. Lẽ ra trường hợp này phải đình chỉ và minh định ông Tùng không có hành vi phạm tội. Như vậy mới thuyết phục chứ không thể đình chỉ kiểu nửa dơi nửa chuột như thế.

Ông PHẠM CÔNG HÙNG, nguyên thẩm phán TAND Tối cao

“Cơ quan công an có sai sót, nhưng…”

Chiều 23-2, Pháp Luật TP.HCM đã phỏng vấn bà Nguyễn Thị Thơm, Viện trưởng VKSND quận Gò Vấp, xung quanh vụ công an quận này đình chỉ bị can đối với ông Bùi Nguyên Tùng.

. Phóng viên: Quan điểm của VKSND quận Gò Vấp như thế nào đối với quyết định đình chỉ của CQĐT cùng cấp, thưa bà?

+ Bà Nguyễn Thị Thơm: CQĐT có căn cứ để đình chỉ theo Điều 19 BLHS. Đó là khi khám xét tại nhà ông Tùng đã thu giữ được các vật dụng như nắp chai, vỏ chai, máy đóng nút chai… là công cụ, phương tiện ông Tùng dùng sản xuất rượu giả. Lời khai nhân chứng cho rằng ông Tùng có sản xuất rượu. Lời khai trong hồ sơ của ông Tùng thừa nhận mua chai rượu hiệu Ballantines về để chuẩn bị sản xuất rượu giả. Ông Tùng cũng đã có tiền án về hành vi sản xuất rượu giả. Còn lý do đình chỉ ghi không đủ yếu tố cấu thành tội phạm là không đúng, VKS đang kiểm sát quyết định đình chỉ của CQĐT và sẽ yêu cầu khắc phục.

. Những chứng cứ thu giữ chưa chứng minh được ông Tùng có hành vi phạm tội. Theo luật, trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về các cơ quan tố tụng. Nếu không chứng minh được thì phải minh định ông Tùng không phạm tội?

+ Suy đoán vô tội nên CQĐT mới đình chỉ theo Điều 19 BLHS. Ông Tùng đã chuẩn bị đầy đủ công cụ, phương tiện. Lời khai người biết sự việc ban đầu và lời khai trong hồ sơ của ông Tùng cũng thừa nhận… Do ông Tùng ngưng việc sản xuất nên CQĐT áp dụng Điều 19 BLHS để đình chỉ điều tra.

. Bà nghĩ sao khi chỉ cần treo trên xe ba chai rượu ngoại không mang theo hóa đơn, chứng từ là có thể bị lập biên bản phạm tội quả tang? Như vậy xem ra bất cứ ai cũng có thể bị coi là phạm tội…

+ Vấn đề này thì tôi thừa nhận cơ quan công an có sai sót, lẽ ra chỉ lập biên bản vụ việc. Tuy nhiên, quá trình điều tra, qua khám xét thu được công cụ, phương tiện sản xuất rượu giả tại nhà ông Tùng nên CQĐT đã xem xét làm rõ cả hai hành vi.

. Xin cám ơn bà.

Đừng bỏ lỡ

Đọc thêm

Hôm nay, chủ tịch Tân Hoàng Minh hầu tòa

Hôm nay, chủ tịch Tân Hoàng Minh hầu tòa

(PLO)- Cáo trạng xác định có hơn 6.600 khách hàng đã ký hợp đồng đầu tư trái phiếu, hợp đồng chuyển nhượng và bị Tập đoàn Tân Hoàng Minh chiếm đoạt 8.600 tỉ đồng.