Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam, tiền giả là vấn nạn mà bất cứ quốc gia nào cũng phải đối mặt. Cùng với sự phát triển của công nghệ sao chụp và xử lý hình ảnh, kỹ thuật làm tiền giả của bọn tội phạm ngày càng tinh vi hơn.
Bên cạnh đó, thủ đoạn buôn bán, tiêu thụ tiền giả của bọn tội phạm cũng ngày càng phức tạp.
Tuy nhiên, tiền giả dù làm tinh vi đến đâu cũng chỉ gần giống tiền thật về hình thức, không có các yếu tố bảo an hoặc có làm giả một số yếu tố nhưng không tinh xảo và có thể nhận biết được.
Mặc dù vậy, nếu người tiêu dùng không nắm được các đặc điểm bảo an của tiền thật, không kiểm tra đồng tiền khi giao dịch thì vẫn có thể là nạn nhân tiềm tàng của tội phạm về tiền giả.
Cũng theo NHNN Việt Nam, tiền Polymer Việt Nam bao gồm 6 mệnh giá từ 10.000đ đến 500.000đ, có nội dung và các đặc điểm bảo an như sau:
Nội dung cơ bản trên tờ tiền
Mặt trước: hình chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh; Quốc huy; dòng chữ “CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM”; mệnh giá bằng số và chữ; hoa văn trang trí.
Mặt sau: dòng chữ “NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM"; mệnh giá bằng số và chữ; phong cảnh hoặc công trình kiến trúc lịch sử, văn hóa; hoa văn trang trí.
Các đặc điểm bảo an cơ bản
1. Hình bóng chìm.
2. Dây bảo hiểm.
3. Hình định vị.
4. Yếu tố in lõm (nét in nổi).
5. Mực đổi màu - OVI (mệnh giá 100.000đ, 200.000đ và 500.000đ).
6. Hình ẩn nổi (mệnh giá 10.000đ, 20.000đ, 50.000đ và 200.000đ).
7. IRIODIN (dải màu vàng lấp lánh).
8. Cửa sổ lớn có số mệnh giá dập nổi.
9. Cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn - DOE (mệnh giá 50.000đ, 100.000đ, 200.000đ và 500.000đ).
10. Mảng chữ siêu nhỏ.
11. Mực không màu phát quang khi soi dưới đèn cực tím.
12. Số seri phát quang khi soi dưới đèn cực tím.
Lưu ý: Mệnh giá khác nhau có thiết kế đặc điểm bảo an khác nhau về vị trí, hình dạng.
Ví dụ cửa số lớn ở mệnh giá 500.000đ có hình hoa sen cách điệu, ở mệnh giá 100.000đ có hình bút lông trên nghiên mực.
5 cách kiểm tra, nhận biết tiền thật theo NHNN Việt Nam
Cách 1: Soi tờ tiền trước nguồn sáng, kiểm tra qua:
Hình bóng chìm, nhìn thấy rõ từ hai mặt, được thể hiện bằng nhiều đường nét tinh xảo, sáng trắng.
Dây bảo hiểm, nhìn thấy rõ từ hai mặt, chạy dọc tờ tiền, có cụm số mệnh giá và/hoặc chữ "NHNNVN", "VND" (500.000đ, 200.00đ, 100.000đ, 20.000đ, 10.000đ) tinh xảo, sáng trắng. Ở mệnh giá 50.000đ, dây bảo hiểm ngắt quãng, có cụm số “50000”.
Hình định vị, hình ảnh trên hai mặt khớp khít, tạo thành một hình ảnh hoàn chỉnh, các khe trắng đều nhau (nhìn thấy từ hai mặt).
Ở tiền giả: hình bóng chìm chỉ là hình mô phỏng, không tinh xảo. Các chữ, số trên dây bảo hiểm không rõ ràng, không sắc nét. Hình định vị không khớp khít, các khe trắng không đều nhau.
Cách 2: Vuốt nhẹ tờ tiền (kiểm tra các yếu tố in lõm)
Vuốt nhẹ tờ tiền ở các yếu tố in lõm sẽ cảm nhận được độ nổi, nhám ráp của nét in.
Ở mặt trước (tất cả các mệnh giá): chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh; Quốc huy; mệnh giá bằng số và chữ; dòng chữ “CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM”.
Ở mặt sau (mệnh giá 500.000đ, 200.000đ, 100.000đ): dòng chữ “NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM”; mệnh giá bằng số và chữ; phong cảnh.
Ở tiền giả: vuốt nhẹ tay chỉ có cảm giác trơn lì hoặc có cảm giác gợn tay nhưng không có độ nổi, nhám ráp như tiền thật.
Cách 3: Chao nghiêng tờ tiền, kiểm tra:
Mực đổi màu (OVI): yếu tố này có màu vàng khi nhìn thẳng, đổi sang màu xanh lá cây khi nhìn nghiêng.
IRIODIN: là dải màu vàng chạy dọc tờ tiền, lấp lánh ánh kim khi chao nghiêng.
Hình ẩn nổi: khi cầm tờ tiền nằm ngang tầm mắt, nhìn thấy chữ “VN” nổi rõ ở mệnh giá 200.000đ, 10.000đ; chữ “NH” ở mệnh giá 50.000đ, 20.000đ.
Ở tiền giả: có làm giả yếu tố OVI nhưng không đổi màu, hoặc có đổi màu nhưng không đúng màu như tiền thật; không có yếu tố IRIODIN hoặc có dải nhũ vàng nhưng không lấp lánh như ở tiền thật.
Cách 4: Kiểm tra các cửa sổ trong suốt
Cửa sổ lớn có số mệnh giá dập nổi: là chi tiết nền nhựa trong suốt ở phía bên phải mặt trước tờ tiền, có số mệnh giá dập nổi tinh xảo.
Cửa sổ nhỏ có yếu tố hình ẩn (DOE): là chi tiết nền nhựa trong suốt ở phía trên bên trái mặt trước tờ tiền. Khi đưa cửa sổ gần sát mắt, nhìn xuyên qua cửa sổ tới nguồn sáng đỏ (bóng đèn sợi đốt, ngọn lửa...) sẽ thấy hình ảnh xung quanh nguồn sáng.
Ở tiền giả: cụm số mệnh giá dập nổi trên cửa sổ lớn không tinh xảo như tiền thật; trong cửa sổ nhỏ không có yếu tố hình ẩn.
Cách 5: Dùng kính lúp, đèn cực tím
Mảng chữ in siêu nhỏ: được tạo bởi các dòng chữ “NHNNVN" hoặc “VN” hoặc số mệnh giá lặp đi lặp lại, nhìn thấy rõ dưới kính lúp.
Mực không màu phát quang: là cụm số mệnh giá in bằng mực không màu, chỉ nhìn thấy (phát quang) khi soi dưới đèn cực tím.
Số seri phát quang: số seri dọc màu đỏ phát quang màu vàng cam và số seri ngang màu đen phát quang màu xanh lơ khi soi dưới đèn cực tím
Ở tiền giả: mảng chữ siêu nhỏ chỉ là các chấm màu hoặc các dòng chữ, số không sắc nét, khó đọc. Không có mực không màu phát quang hoặc có làm giả nhưng phát quang yếu. Số seri không phát quang hoặc phát quang không giống như tiền thật.
Chất liệu nilon in tiền giả dễ phai, giãn hoặc rách (khi kéo, xé nhẹ ở cạnh tờ tiền) và không có tính chất đàn hồi đặc trưng như tiền thật (khi nắm tờ tiền trong lòng bàn tay và mở ra quan sát).
Để khẳng định một tờ tiền là thật hay giả, lấy tờ tiền thật cùng loại so sánh tổng thể và kiểm tra các yếu tố bảo an theo các bước nêu trên. Lưu ý phải kiểm tra nhiều yếu tố bảo an (tối thiểu 3 đến 4 yếu tố) để xác định là tiền thật hay tiền giả.
