Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 đã trở thành một Hiến chương của tất cả các nước trên thế giới, đặc biệt là đối với quốc gia biển và hải đảo. Trung Quốc là nước đã tham gia ký kết Công ước này.
Tuy nhiên, việc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, rõ ràng Trung Quốc đã vi phạm Luật Biển năm 1982, xâm phạm chủ quyền Việt Nam.
Hơn nữa, Trung Quốc còn đem theo một đoàn tàu hộ tống lớn, trong đó có tàu chiến và dùng tàu tàu đâm, phun vòi rồng với tần suất cao vào tàu Việt Nam là hành động dùng vũ lực đe dọa trực tiếp Việt Nam. Hành động này của Trung Quốc đã vi phạm Hiến chương Liên Hợp Quốc trong quan hệ giữa các nước và đặc biệt là Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc đã ký kết với các nước ASEAN năm 2002. Đây là một sự vi phạm luật pháp quốc tế đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra, Trung Quốc còn đưa ra hai lập luận hết sức phi lý và phi pháp để biện hộ cho hành động của mình. Đó là việc coi giàn khoan nằm gần đảo Tri Tôn thuộc chủ quyền của Trung Quốc và nằm trong “đường lười bò” là vùng biển lịch sử của nước này.
Đảo Tri Tôn - một lập luận “tráo trở”
Giáo sư (GS) Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nhắc lại các căn cứ lịch sử và pháp lý khẳng định chủ quyền lâu đời và liên tục của Việt Nam đối với quần đào Hoàng Sa, trong đó có đảo Tri Tôn.
Năm 1974, Trung Quốc đã dùng vũ lực xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa do chính quyền Việt Nam Cộng hòa quản lý. Chính quyền Sài Gòn đã cực lực phản đối, lên án hàng động xâm lược này. Từ năm 1975, đất nước thống nhất, chính quyền Việt Nam liên tục khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa-Trường Sa. Nay Trung Quốc lại lấy hàng động xâm lược trong quá khứ làm lập luận biện hộ cho hành động xâm phạm chủ quyền Việt Nam hiện nay. Về lịch sử, đấy là một sự tráo trở trắng trợn, hết sức phi pháp.
“Đường lưỡi bò”- một yêu sách phi lý và ngang ngược
Theo Giáo sư Phan Huy Lê, việc đưa ra lập luận “đường lưỡi bò “ hay “đường chín đoạn” phản ánh tham vọng mang tính bàng trướng rất phi lý và ngang ngược của Trung Quốc. Năm 1947, một cán bộ Cục Nội chính của Trung Hoa dân quốc tự tiện vẽ lên bản đồ Trung Quốc “đường 11 đoạn” bao quát đến gần 80% Biển Đông, ăn sâu cả vào vịnh Bắc Bộ và xâm lấn lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế của các nước ven biển Đông Nam Á, mà sau này quen gọi là “đường lưỡi bò” hay “đường chữ U”. Điều ngạc nhiên là từ năm 1948, Trung Hoa dân quốc rồi CHND Trung Hoa đưa “đường lưỡi bò” vào trong bản đồ Trung Quốc, chỉ có một chỉnh sửa là bỏ hai khúc ăn sâu vào vịnh Bắc Bộ của Việt Nam, còn lại 9 đoạn nên cũng được gọi là “đường 9 đoạn”.
Năm 2009, Trung Quốc trình bản đồ đó lên Tổng thư ký Liên Hợp Quốc. Ngay lập tức, Việt Nam và nhiều nước ASEAN cũng như dư luận quốc tế đã kịch liệt phản đối. Tại nhiều Hội nghị quốc tế về Biển Đông, nhiều học giả đã chất vấn và Trung Quốc không thể đưa ra được bất cứ bằng chứng nào kể cả lịch sử và pháp lý để giải thích cho tấm bản đồ “đường lưỡi bò”. Trên thực tế, họ không có một bằng chứng nào hết, ngay cả tọa độ cũng không xác định. Đây là một đòi hỏi cực kỳ ngang ngược, phi lý, phi pháp.
Bất chấp sự phản đối của thế giới, Trung Quốc vẫn đưa “đường lười bò” vào các bản đồ chính thức của họ và từng bước thăm dò rồi áp đặt vào thực tế, hiện thực hóa tham vọng bàng trướng của họ.
GS Phan Huy Lê cho rằng, cần coi đây là một chiến lược độc chiếm Biển Đông hết sức nguy hiểm, không chỉ đe dọa chủ quyền biển đảo của Việt Nam và nhiều nước ASEAN, mà còn đe dọa an ninh, an toàn của con đường hàng hải quốc tế đi qua Biển Đông. Đây là một trong những con đường hàng hải sầm uất bậc nhất của thế giới với khoảng 1/3 lưu lượng hàng hóa giao thương từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương.
GS Phan Huy Lê khẳng định, việc Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương 981 tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam chính là một bước thăm dò để hiện thực hóa tham vọng “đường lưỡi bò”. Chắc chắn Trung Quốc không dừng lại ở đây mà còn lấn tới và mà tùy theo sức đấu tranh của quốc gia bị xâm lấn và phản ứng quốc tế để mở rộng sự áp đặt đối với các quốc gia ven biển khác.
Theo GS Phan Huy Lê, chúng ta cần vạch trần, phê phán tham vọng bành trướng xuống Biển Đông của Trung Quốc mà việc đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam là một bước thăm dò. Đây là một hành động có tính toán rất kỹ của Trung Quốc nhằm từng bước thực hiện chiến lược bành trướng xuống Biển Đông mà yêu cầu bảo vệ độc lập chủ quyền của các quốc gia, yêu cầu bảo vệ hòa bình, an toàn của khu vực Đông Nam Á, yêu cầu bảo đảm an toàn và tự do hàng hải quốc tế đòi hỏi dư luận quốc tế và các nước trong khu vực và trên thế giới cần lên tiếng và tham gia cuộc đấu tranh chung.
Theo Chu Miên/VOV online