Ngày 18-11, Bộ Công an tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai các giải pháp giảm nguồn cầu về ma túy.
Độ tuổi sử dụng ma túy có xu hướng trẻ hóa
Theo báo cáo tại hội nghị, từ năm 2022 đến nay, lực lượng Công an Nhân dân đã chủ trì, phối hợp với lực lượng chức năng phát hiện, đấu tranh hơn 67.000 vụ, bắt giữ hơn 105.000 người, thu giữ gần 1,6 tấn heroin, hơn 1,7 tấn cần sa và hơn 7,6 tấn, 7 triệu viên ma túy tổng hợp.
Kết quả trên cho thấy cơ bản việc đấu tranh chặn nguồn cung ma túy đã được lực lượng chức năng làm tốt, kiểm soát được nguồn cung ma túy từ bên ngoài lãnh thổ xâm nhập vào nước ta, không để Việt Nam trở thành địa bàn trung chuyển ma túy quốc tế.
Tổng số người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma tuý, người bị quản lý sau cai nghiện ma tuý tính đến tháng 10-2024 là 228.215 người. Trong đó, có 37.382 người sử dụng trái phép chất ma túy, 170.067 người nghiện ma tuý, 20.766 người bị quản lý sau cai nghiện (thực tế số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy ở ngoài cộng đồng còn lớn hơn con số trên).
Độ tuổi sử dụng ma túy có xu hướng trẻ hóa, từ 12-30 tuổi chiếm 44,6%; từ 30 tuổi trở lên chiếm 55,4%, tập trung vào nhóm không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không ổn định (chiếm 60%), sử dụng chủ yếu là ma túy tổng hợp.
Với số lượng người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy như hiện nay, đặc biệt số ngoài cộng đồng còn cao ở mức 95.644 người, được xác định là “nguồn cầu” tiêu thụ ma túy lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, nguồn lực lao động, gây thiệt hại lớn cho kinh tế (khoảng 1.500 tỉ đồng chi cho mua ma túy), tiềm ẩn nguy cơ cao, được coi là nguồn của các loại tội phạm (trộm cắp, cướp, cướp giật, cố ý gây thương tích, giết người...).
Nhiều người sử dụng ma túy tổng hợp trong thời gian dài dẫn đến rối loạn tâm thần, mất kiểm soát hành vi dẫn đến những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, gây mất an ninh trật tự tại các địa phương và ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh, thu hút đầu tư quốc tế của nước ta.
Tình hình tổ chức, chứa chấp, lôi kéo người khác sử dụng trái phép ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp, nhất là tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện và dịch vụ nhạy cảm về an ninh trật tự.
Thời gian gần đây nổi lên tình trạng các đối tượng thuê, sử dụng nhà trọ, nhà nghỉ, khách sạn, căn hộ chung cư, resort nghỉ dưỡng cao cấp để tổ chức sử dụng trái phép ma túy.
Toàn quốc hiện có 126 điểm và 4 tụ điểm phức tạp về ma túy, 4 điểm phức tạp về ma tuý hoạt động trên không gian mạng, 2.787 cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự và dịch vụ nhạy cảm tiềm ẩn nguy cơ hoạt động của tội phạm và tệ nạn ma túy; 3.965 người bán lẻ ma túy.
Đáng chú ý, xuất hiện một số vụ cán bộ, công chức nhà nước, văn nghệ sĩ, cầu thủ bóng đá tham gia tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý. Tình trạng sử dụng “bóng cười” và ma túy “núp bóng”, tẩm ướp, pha trộn vào thực phẩm, đồ uống, thảo mộc, thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử... gia tăng phức tạp, nhất là trong thanh, thiếu niên, tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện và dịch vụ nhạy cảm về ANTT.
Nhiều kết quả đáng ghi nhận
Thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Đảng, Nhà nước; sự vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể từ Trung ương đến địa phương, trong đó lực lượng Công an Nhân dân có vai trò là chủ trì, chủ công, nòng cốt.
Từ năm 2023 đến nay, đã đấu tranh triệt xoá 770 điểm, 15 tụ điểm, xử lý hình sự 1.325 đối tượng, xử lý hành chính 1.315 người; đấu tranh 2.194 vụ lợi dụng các cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự để phạm tội ma túy, xử lý hình sự 3.689 người.
Triệt phá 331 điểm nguy cơ không phải là cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT; xử lý hình sự 607 đối tượng, xử lý hành chính 149 người. Vô hiệu hoá khả năng hoạt động của 82 điểm.
Kết quả đấu tranh với đối tượng bán lẻ từ đầu năm 2024 đến nay đã đấu tranh 1.496 vụ; xử lý 1.472 người; vô hiệu hoá khả năng hoạt động của 389 người.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, còn nhiều khó khăn thách thức, thống kê năm 2023 cho thấy toàn quốc phát hiện 35.293 người dương tính với ma túy thông qua công tác bắt giữ, trong đó có 6.235 người (chiếm 18%) có trong danh sách quản lý, 29.058 người (chiếm 82%) không nằm trong danh sách quản lý. Như vậy, có thể người sử dụng ma túy trong danh sách quản lý hiện nay mới được 1/4 con số thực tế.
Hiện cả nước có 97 cơ sở cai nghiện công lập, mới đáp ứng được 60% nhu cầu so với thực tiễn, nhiều cơ sở xuống cấp; nhiều cơ sở được giao đa chức năng (nuôi dưỡng cả đối tượng tâm thần...).
Chỉ có 50% số cơ sở cai nghiện công lập hiện nay đáp ứng được cơ sở vật chất theo quy định. Trong khi đó, chưa có chính sách cụ thể để thu hút các tổ chức, tư nhân đầu tư vào công tác cai nghiện, cả nước mới chỉ 13 cơ sở cai nghiện ma túy tư nhân, quy mô còn rất nhỏ…
Hình phạt với tội tàng trữ chất ma tuý chưa đủ sức răn đe
Tại hội nghị, dẫn con số thống kê, các đại biểu thống nhất có hình thức xử phạt nghiêm khắc hơn với tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy
Theo thống kê, tỉ lệ vụ án khởi tố về tội tàng trữ trái phép chất ma tuý chiếm tỉ lệ cao nhất với 38.196 vụ chiếm 59,98%; 44.826 bị can chiếm 47,36%, chủ yếu do Cơ quan điều tra cấp huyện khởi tố điều tra.
Trong đó, 25.964 bị cáo (chiếm 65,66%) bị tuyên án tội tội tàng trữ trái phép chất ma tuý mức án dưới 2 năm tù.
Theo quy định tại Khoản 1, Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015, tội tàng trữ trái phép chất ma tuý có mức hình phạt từ 1 đến 5 năm tù. Thực tế thời gian vừa qua có hơn 65% tổng số bị cáo bị xử lý về tội tàng trữ trái phép chất ma tuý bị tuyên phạt dưới 2 năm tù.
Xử lý các đối tượng về tội tàng trữ trái phép chất ma tuý sẽ có tác động rất lớn tới việc giảm cầu, tuy nhiên với mức án dưới 2 năm tù thì chưa đảm bảo tính răn đe, đồng thời đối tượng chưa được tổ chức đầy đủ các biện pháp cai nghiện, điều trị, giáo dục, dạy nghề, hỗ trợ hòa nhập cộng đồng đã chấp hành xong án phạt tù dẫn đến sau khi ra trại lại sử dụng ma túy, phạm tội…
Trong thời gian tới, Bộ Công an sẽ tiếp tục triển khai thực hiện quyết liệt, có hiệu quả kế hoạch về cao điểm tổng rà soát, thống kê, phát hiện người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy, và đấu tranh giải quyết điểm, tụ điểm phức tạp về ma túy và đối tượng bán lẻ trái phép chất ma túy.
Tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật, tác hại của ma tuý, đặc biệt tại những địa bàn phức tạp, những nơi được rà soát đánh giá là điểm phức tạp, tụ điểm phức tạp hoặc điểm nguy là cơ sở kinh doanh có điều kiện hoặc điểm nguy cơ truyền thống.
Đối tượng tuyên truyền tập trung vào học sinh, sinh viên, công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất, công trường xây dựng; người dân trong cộng đồng dân cư và chủ cơ sở, quản lý, nhân viên các cơ sở kinh doanh có điều kiện, những đối tượng quản lý chung cư, tòa nhà, tổ dân phố.
Nâng cao năng lực cho cán bộ các cơ sở y tế thực hiện việc xác định tình trạng nghiện.
Tăng cường hợp tác, trao đổi kinh nghiệm quốc tế về cai nghiện ma tuý và quản lý sau cai nghiện ma tuý; tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ về tài chính, khoa học, kỹ thuật công nghệ, hỗ trợ đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực phòng, chống ma túy nói chung và công tác cai nghiện nói riêng...
