Sáng 14-10, tiếp tục phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Dữ liệu.
Dự thảo Luật Dữ liệu gồm 7 chương, với 67 điều, quy định về xây dựng, phát triển, xử lý, quản trị dữ liệu; ứng dụng khoa học công nghệ trong xử lý dữ liệu; cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia; trung tâm dữ liệu quốc gia; sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu; quản lý Nhà nước về dữ liệu; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động về dữ liệu.
Đề xuất Bộ Công an cấp phép thành lập sàn giao dịch dữ liệu
Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho hay việc xây dựng dự án luật này nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ, sử dụng hiệu quả dữ liệu phục vụ công tác quản lý Nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội.
Cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia (gồm các dữ liệu tổng hợp từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành, cơ sở dữ liệu khác) được quy định sẽ trụ cột dữ liệu chính tạo nền tảng cho phát triển Chính phủ số, thúc đẩy kinh tế số và hình thành xã hội số.
Bên cạnh việc phục vụ phát triển Chính phủ số và cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính, theo Bộ trưởng Bộ Công an, việc xây dựng dự thảo luật còn hướng đến mục đích tạo ra nhiều giá trị mới, sản phẩm dịch vụ mới và động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội; cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường minh bạch, gia tăng sự hài lòng của người dân với hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước.
Một trong những nội dung đáng chú ý, dự thảo dành một chương, với 8 điều, quy định về sản phẩm, dịch vụ về dữ liệu. Trong đó, dự thảo luật quy định sàn giao dịch dữ liệu thực hiện chức năng giao dịch, trao đổi, mua bán, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu một cách phù hợp, chính xác và hợp pháp đến các chủ thể yêu cầu dịch vụ.
Sàn giao dịch dữ liệu do Bộ Công an cấp phép thành lập và hoạt động theo quy định, có sự giám sát, đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp luật. Doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc cơ quan quản lý nhà nước được triển khai sàn giao dịch dữ liệu và chịu trách nhiệm báo cáo định kỳ về hoạt động trước cơ quan chủ quản.
Sản phẩm dữ liệu được giao dịch phải tạo ra từ nguồn dữ liệu phi cá nhân hoặc dữ liệu cá nhân khi được chủ thể đồng ý. Dữ liệu giao dịch này không tác động đến an ninh, quốc phòng, xâm phạm bí mật nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Quy chế hoạt động của sàn phải được công khai, bao gồm trách nhiệm các bên tham gia; quy trình giao dịch; đảm bảo bí mật thông tin, chống hành vi gian lận; quản lý rủi ro, xử lý khiếu nại tranh chấp, bảo vệ dữ liệu cá nhân
Trình bày ý kiến của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh Lê Tấn Tới cho biết cơ quan này cơ bản nhất trí với các quy định về sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu, thị trường dữ liệu và sàn giao dịch dữ liệu trong dự thảo Luật.
Có ý kiến cho rằng các quy định về sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu, thị trường dữ liệu và sàn giao dịch dữ liệu là những nội dung đang được điều chỉnh bởi một số luật liên quan, như: Luật Giao dịch điện tử, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Viễn thông, đặc biệt là dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số.
Do đó, ý kiến này đề nghị cân nhắc làm rõ mối quan hệ giữa các quy định của dự án luật này với quy định của các luật hiện hành và dự án Luật Công nghiệp công nghệ số để phân định phạm vi điều chỉnh bảo đảm phù hợp, tránh chồng chéo.
Ngoài ra, ông Tới thông tin có ý kiến trong cơ quan thẩm tra cho rằng đây là lĩnh vực mới, đặc thù. Để có sự quản lý chặt chẽ, bảo đảm an ninh, an toàn thì có thể cân nhắc áp dụng thí điểm về sàn giao dịch dữ liệu. Do đó, ý kiến này đề xuất trước mắt không cần thiết quy định quá chi tiết trong luật này mà giao Chính phủ tổ chức triển khai thí điểm và có báo cáo Quốc hội.
Lập Quỹ phát triển dữ liệu quốc gia
Một nội dung đáng chú ý khác, dự thảo luật đề xuất lập Quỹ phát triển dữ liệu quốc gia. Đây là quỹ tài chính ngoài ngân sách, được hình thành ở Trung ương để huy động nguồn lực xã hội hỗ trợ việc xây dựng, phát triển, khai thác, ứng dụng, quản trị dữ liệu quốc gia.
Theo dự thảo luật, Quỹ phát triển dữ liệu quốc gia được hình thành từ các nguồn: Hỗ trợ, viện trợ, đóng góp tự nguyện của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong nước, ngoài nước và từ các nguồn khác theo quy định pháp luật.
Dự kiến Quỹ được ưu tiên chi cho hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, học máy, điện toán đám mây, công nghệ bán dẫn, chuỗi khối, internet vạn vật và các công nghệ cao khác trong xử lý dữ liệu; hỗ trợ đào tạo nhân lực làm công tác xử lý, quản trị dữ liệu tại Trung tâm dữ liệu quốc gia…
Về nội dung này, cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với quy định tại dự thảo. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng cần làm rõ cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, nguồn tài chính hình thành quỹ; đồng thời quy định rõ những hoạt động được chi từ ngân sách Nhà nước, hoạt động được chi từ quỹ bảo đảm rõ ràng, minh bạch.
Ý kiến khác đề nghị nghiên cứu, rà soát các hoạt động được ưu tiên chi từ Quỹ phát triển dữ liệu quốc gia để tránh trùng với các hoạt động được ưu tiên đầu tư, hỗ trợ phát triển phục vụ công nghiệp công nghệ số tại dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số và các quy định của pháp luật có liên quan.
Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho hay ngân sách Nhà nước bố trí cho hoạt động chuyển đổi số chung và xây dựng phát triển dữ liệu vẫn còn hạn chế.
Do vậy, cơ quan chủ trì soạn thảo đề nghị Quỹ này để thúc đẩy ứng dụng dữ liệu, chuyển đổi số ở các vùng, miền, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt việc nghiên cứu giải pháp gia tăng bảo vệ dữ liệu.
Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh việc hình thành quỹ này cần thiết, việc này phù hợp với các quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ rà soát, chỉnh lý quy định rõ nguyên tắc hoạt động của quỹ, đảm bảo không vì mục đích lợi nhuận.
Việc quản lý, sử dụng Quỹ đúng mục đích, đúng pháp luật, kịp thời, hiệu quả, đảm bảo công khai, minh bạch, hỗ trợ các hoạt động xây dựng, triển khai, khai thác, ứng dụng, quản trị dữ liệu mà ngân sách Nhà nước chưa đầu tư, hoặc chưa đáp ứng được yêu cầu...
Theo ông Lương Tam Quang, Chính phủ sẽ quy định chi tiết nội dung này.
