Bộ trưởng KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng: Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ - đột phá, tiên phong và liên kết

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký Quyết định 370/QĐ-TTg ngày 4-5 phê duyệt quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Dự kiến, ngày mai (5-5), Hội nghị Điều phối vùng Đông Nam Bộ và công bố quy hoạch vùng Đông Nam Bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 sẽ diễn ra tại tỉnh Tây Ninh.

Trao đổi với Pháp luật TP.HCM, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, khẳng định bản quy hoạch như một cơ sở quan trọng để tháo gỡ các điểm nghẽn của vùng Đông Nam Bộ, giống như một chiếc lò xo bị nén lại, nay được bung ra để phát triển và giải phóng nguồn lực.

Quy hoạch vùng Đông Nam Bộ có vai trò quan trọng với đất nước

. Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, xin ông có thể chia sẻ về ý nghĩa của bản quy hoạch Vùng Đông Nam Bộ sắp được công bố?

+ Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân của các vùng đang có xu hướng chậm lại, thấp hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của cả nước. Cùng với đó, đóng góp của vùng trong GDP của cả nước đang có xu hướng giảm. Trong khi các tiềm năng dư địa, lợi thế còn nhiều mà chúng ta chưa khai thác hết.

Chính vì vậy, bản quy hoạch như một cơ sở quan trọng để tháo gỡ các điểm nghẽn, giống như một chiếc lò xo bị nén lại, nay được bung ra để phát triển và giải phóng nguồn lực.

Bản quy hoạch này mang một số ý nghĩa cụ thể mà trước hết là cụ thể hoá được Nghị quyết 24 của Bộ Chính trị về tầm nhìn phát triển vùng Đông Nam Bộ.

Thứ hai, giúp tìm ra được những định hướng phát triển, không gian phát triển, động lực phát triển cho từng khu vực, từng địa phương hay từng các ngành lĩnh vực kinh tế.

Thứ ba, bản quy hoạch vùng nổi bật là hệ thống hạ tầng khung kết nối một cách đồng bộ hiện đại cho cả vùng. Đây là tiền đề phát triển vừa nhanh vừa bền vững vừa lâu dài cho cả đất nước.

Nội dung quy hoạch lần này của vùng có thể tập trung vào ba từ đột phá, tiên phong và liên kết.

Về đột phá, đó là đột phá từ tư duy, tầm nhìn cho đến tổ chức thực hiện.

Về tiên phong, vùng Đông Nam Bộ phải tiên phong đi đầu trong năng động sáng tạo; đi đầu trong đổi mới và cải cách; đi đầu trong hình thành các lĩnh vực dẫn dắt và đóng góp cho đất nước, cho các vùng xung quanh; đi đầu trong khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo; đi đầu trong giáo dục đào tạo, phát triển văn hóa xã hội… Đấy là sức mạnh tiên phong của cả vùng này.

Về liên kết, tôi cho rằng giờ đây đã trở thành xu thế tất yếu. Chúng ta phải đặt vấn đề trong một liên kết vùng chặt chẽ để có thể hỗ trợ nhau, bổ sung nhau, liên kết với nhau để có thể cùng nhau khai thác tận dụng hết các lợi thế tiềm năng của nhau và đóng góp mang lại những giá trị lớn hơn. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và trong các Nghị quyết gần đây của Bộ Chính trị đều nhấn mạnh về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc liên kết vùng.

Cụ thể hóa Nghị quyết 24 của Bộ Chính trị

. Như Bộ trưởng đã nói, Đông Nam Bộ có vai trò đặc biệt với đất nước, lại là vùng rất năng động, sáng tạo. Vậy có điều gì trăn trở xung quanh bản quy hoạch này?

+ Quy hoạch lần này nhấn mạnh TP.HCM và Đông Nam Bộ không chỉ là một vùng động lực, một cực tăng trưởng của cả nước mà chúng ta phải so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới. Đúng tinh thần của Nghị quyết 24 của Bộ Chính trị.

Như vậy, chúng ta đã nâng tầm của quy hoạch lần này, xác định sứ mệnh mới của vùng cũng như TP.HCM là phải phát triển cao hơn, vượt bậc hơn và hoàn toàn có thể thực hiện được.

Như tôi đã nói, nếu lần này chúng ta quy hoạch tốt và vấn đề tổ chức thực hiện tốt, với những cơ chế chính sách đặc thù, với các phương thức huy động nguồn lực; đồng thời với quyết tâm cao độ của các địa phương trong vùng thì Đông Nam Bộ sẽ phát triển rất mạnh mẽ.

Có thể nói, với những tư duy mới, tầm nhìn mới như vậy, chúng ta sẽ có những cơ hội mới và những giá trị mới.

. Vậy, Bộ trưởng có thể chia sẻ cụ thể hơn về đổi mới tư duy trong bản quy hoạch này?

+ Có nhiều cách đặt vấn đề về đổi mới tư duy nhưng ở đây, góc tiếp cận cho vùng Đông Nam Bộ là chúng ta có thể biến cái không thể thành cái có thể, luôn luôn phải tiên phong, luôn luôn phải đi đầu, cùng phát triển và vượt lên.

Tôi cho rằng phải có tư duy như vậy mới phát triển mạnh mẽ được.

Trước đây, TP.HCM và vùng Đông Nam Bộ luôn đi đầu cả nước về mô hình kinh tế mới, thể chế mới, cơ chế mới, phương thức mới... Trong giai đoạn tới đây, với cơ chế mới có tính chất đặc thù và vượt trội, chúng ta cũng nên dành cho Đông Nam Bộ và TP.HCM những cơ chế thật mạnh mẽ, thật tiên phong. Như vậy sẽ có những bước phát triển rất tốt.

Thực hiện nhanh hơn, quyết liệt hơn, hiệu quả hơn

.Chúng ta đã có một bản quy hoạch với nhiều đổi mới, đột phá rồi. Vậy theo ông, có những điều gì cần phải chú ý trong công tác thực hiện quy hoạch?

+ Thứ nhất, phải nâng cao nhận thức, vai trò của liên kết vùng, của quy hoạch vùng. Tức là nói đến liên kết vùng thì chúng ta phải thống nhất trong nhận thức rồi mới nói đến hành động.

Thứ hai, phải có cơ chế chính sách đặc thù, vượt trội cho vùng. Vừa qua, chúng ta đã có cơ chế, chính sách đặc thù cho TP.HCM. Bây giờ phải xem còn cơ chế chính sách gì nữa giúp chúng ta có thể thực hiện các mục tiêu đề ra, cần nghiên cứu.

Hiện nay, Bộ KH&ĐT đang cùng các bộ, ngành, các địa phương nghiên cứu cơ chế chính sách đặc thù cho cả vùng này cũng như các vùng khác để có thể đề xuất những điểm phù hợp. Từ đó, mới có thể phát huy được tiềm năng, thế mạnh của từng vùng.

Thứ ba, hiện nay các vùng mà đặc biệt là Đông Nam Bộ phải có cơ chế huy động nguồn lực riêng. Nếu như chúng ta chỉ phụ thuộc vào ngân sách nhà nước thì rất khó hiện thực các mục tiêu đề ra vì nhu cầu đầu tư đang rất lớn.

Chúng ta cần mạnh dạn đầu tư phát triển, tận dụng khai thác được các tiềm năng lợi thế, tận dụng các dư địa vĩ mô còn cho phép, đảm bảo an toàn nhưng vẫn tạo được động lực phát triển. Miễn là đầu tư đúng, đầu tư hiệu quả để nền kinh tế phát triển thì tư duy này hết sức quan trọng.

Một tư duy nữa là chúng ta cần phải tập trung vào phát triển để duy trì sự ổn định chứ không phải tập trung vào ổn định để phát triển. Chúng ta cũng cần phải chủ động phát triển tương lai tránh bị động. Để quy hoạch tốt chúng ta cần phải quyết tâm tổ chức thực hiện nhanh hơn, quyết liệt hơn, hiệu quả hơn thì sẽ đạt được nhưng mục tiêu và mong muốn mà chúng ta đề ra.

Nâng cao nhận thức, vai trò của liên kết vùng

. Xin Bộ trưởng cho biết, trong bản quy hoạch này vấn đề liên kết vùng được thể hiện rõ hơn như thế nào?

+ Liên kết vùng có nhiều nội dung như liên kết hạ tầng, liên kết xã hội, liên kết về biến đổi khí hậu, liên kết về đào tạo, nguồn nhân lực.

Tất cả những điều đó cần phải có tính liên kết hỗ trợ, bổ sung cho nhau thì chúng ta sẽ tận dụng khai thác được cơ hội, thế mạnh của từng vùng địa phương hơn là chúng ta chỉ cát cứ và không có sự liên kết với nhau.

Ví như, Cảng hàng không Long Thành nếu hoàn thành sẽ hướng tới là trung tâm trung chuyển của khu vực và thế giới. Chúng ta cũng sẽ hình thành được một nền hậu cần bảo dưỡng sửa chữa, một nền kinh tế xoay quanh cảng hàng không đó. Khi đó chúng ta nhìn nhận nó không chỉ là một sân bay chở khách mà còn hình thành một nền kinh tế xoay quanh nó để phục vụ cho hoạt động khai thác xuất nhập khẩu trong nước.

Nơi đây cũng có thể trở thành cảng trung chuyển trong tuyến đường vận chuyển quốc tế và chúng ta hoàn toàn có thể liên kết nó với các cảng khác như Cái Mép - Thị Vải.

Sắp tới đây chúng ta cũng hình thành các vành đai xoay quanh vành đai 3 và 4; từ đó, sẽ hình thành các khu đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ. Hay chúng ta đang hình thành các hành lang kinh tế như TP.HCM, Biên Hoà, Vũng Tàu; các tuyến từ Sài Gòn xuống Cần Thơ, Cà Mau. Các tuyến này sẽ liên kết các tỉnh, các vùng xung quanh để cùng nhau phát triển.