Đây là diễn biến mới nhất trong chiến dịch gây áp lực kinh tế của Mỹ, sau khi Tổng thống Trump tuyên bố rút khỏi thỏa thuận giữa Iran và nhóm P5+1.
Ngày 6-10, bộ trưởng Dầu mỏ Iran thông báo một công ty dầu khí quốc gia Trung Quốc đã rút khỏi thỏa thuận trị giá 5 tỉ USD, phát triển một phần mỏ khí thiên nhiên khổng lồ ở ngoài khơi Iran. Trước đó, công ty dầu khí Pháp Total SA cũng đã rút khỏi thỏa thuận do áp lực trừng phạt từ Mỹ.
Thỏa thuận về mỏ khí South Pars, vốn đã gặp khó khăn do các lệnh trừng phạt quốc tế nhằm vào chương trình hạt nhân gây tranh cãi, giờ đã chính thức trở thành nạn nhân tiếp theo trong cuộc chiến gây áp lực kinh tế lên Tehran, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rút khỏi thỏa thuận hạt nhân nói trên.
Một mỏ khí ngoài khơi Iran. Ảnh: REUTERS
Dẫn lời Bộ trưởng Dầu mỏ Bijan Zangened, hãng thông tấn SHANA cho biết Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) đã tuyên bố "không còn tham gia dự án".
Vị quan chức không đưa ra bất kỳ thông tin nào về lý do cho quyết định của đối tác Trung Quốc. Các quan chức Trung Quốc cũng không đưa ra bình luận hay xác nhận thông tin này.
Trong khi đó, trang thông tin chính thức của Tập đoàn CNPC chưa đăng tải thông tin nào liên quan tới việc rút lui khỏi thỏa thuận hợp tác.
Hôm 6-10, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đã có những bình luận cá nhân, phê phán chiến dịch mà Mỹ đang tiến hành nhằm vào Iran đã tác động nặng nề đến các khoản đầu tư nước ngoài được cam kết dành cho Tehran.
"Chúng ta đang đối mặt với nhiều vấn đề trong lĩnh vực đầu tư, do chính sách gia tăng áp lực tối đa của chính quyền Mỹ" - Ngoại trưởng Zarif nói với một ủy ban của Quốc hội - "Chúng ta đang cố gắng loại bỏ các vấn đề đó".
Nhà phân tích chính trị Saeed Leilaz, đến từ Tehran, nhận định dù đã rút khỏi dự án South Pars "Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại chính của Iran".
Ông cho biết với việc phần lớn doanh thu trước đây từ dầu mỏ vẫn được giữ trong nước, Tehran có thể mua hàng hóa cần thiết từ Trung Quốc mà không cần chuyển tiền ra ngoài nước, do đó tránh khỏi những lệnh trừng phạt của Mỹ áp đặt lên hệ thống ngân hàng Iran.
Iran là nước có nguồn dự trữ khí thiên nhiên lớn thứ hai, nguồn dự trữ dầu lớn thứ tư của thế giới. Hầu hết khí thiên nhiên của nước này được khai thác từ mỏ South Pars - mỏ khí được chia sẻ với Qatar.
Ban đầu, dự án phát triển mỏ South Pars bao gồm việc xây dựng 20 giếng khoan và hai nền tảng miệng giếng với tổng công suất lên tới 2 tỉ m3 khí một ngày đêm.
Theo thỏa thuận này, công ty Pháp Total sẽ chiếm 50,1% cổ phần, công ty Trung Quốc CNPC chiếm 30% cổ phần và công ty Iran Petropars chiếm 19,9% cổ phần.
Sau khi Total rút khỏi thỏa thuận, CNPC sẽ thay thế, nắm giữ số 50,1% cổ phần của công ty Pháp. Nhưng bây giờ, chỉ còn một mình Petropars tham gia phát triển dự án, Bộ trưởng Dầu mỏ Zangeneh nói.
Năm 2006, công ty Pháp đã rút khỏi Iran do lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc đối với chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Tehran. Iran vẫn đang tiếp tục duy trì chương trình hạt nhân này nhưng chỉ phục vụ mục đích hòa bình. Năm 2012, một thỏa thuận giữa Iran và CNPC cũng bị hủy bỏ, do áp lực gia tăng từ các lệnh trừng phạt quốc tế.
Một năm trước, Mỹ đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân quốc tế về Iran. Từ đó, Mỹ đã áp dụng nhiều lệnh trừng phạt lên Iran, ngăn cản hoạt động thương mại dầu mỏ và làm tê liệt nền kinh tế quốc gia Trung Đông này.
Cuối tháng 9 vừa qua, Mỹ đã trừng phạt một công ty vận tải Trung Quốc vì vận chuyển dầu thô cho Iran. Cùng với đó, Nhà Trắng cũng cáo buộc Tehran đứng đằng sau một loạt các cuộc tấn công ở Trung Đông.
Căng thẳng leo thang khi một tên lửa và một máy bay không người lái tấn công vào các cơ sở lọc dầu của Saudi Arabia hôm 14-9, đẩy giá dầu mỏ tăng với tỉ lệ cao nhất kể từ Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991.
Trong khi phiến quân Houthi ở Yemen đã lên tiếng nhận trách nhiệm, chính quyền Saudi Arabia tuyên bố "không còn nghi ngờ gì, cuộc tấn công do Iran tài trợ". Tehran đã phủ nhận trách nhiệm của mình và cảnh báo bất kỳ cuộc tấn công trả đũa nào cũng có thể dẫn tới "một cuộc chiến tranh toàn diện".
