Ông Trần Quốc Khánh, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Gia Lai, cho hay cùng với cả nước, tỉnh đã và đang tích cực triển khai nhiều nhiệm vụ chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Ngư dân chấp hành đầy đủ giấy tờ
Với hơn 30 năm bám biển, ngư dân Trần Ngọc Hoan (ngụ phường Hoài Nhơn Đông) cho hay ông đã xây dựng được đội tàu gồm chín chiếc, tạo công việc làm thường xuyên cho 60 thuyền viên.
“Năm nào ngư dân chúng tôi cũng được địa phương và ngành chức năng tuyên truyền nên các đội tàu khá nằm lòng quy định đánh bắt hải sản, chống khai thác IUU và cùng nhắc nhau thực hiện cho đúng” - ông Hoan chia sẻ.
Tương tự, ngư dân Lê Hùng Cường với thâm niên hơn 20 năm bám biển cho hay để không vi phạm, tàu của ông thường đánh bắt đúng tọa độ cho phép, tránh vùng cấm và nếu lỡ đánh bắt nhầm thì phải thả xuống biển.
Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay mà ngư dân đang đối mặt là thiết bị định vị mất tín hiệu giữa chừng lúc ra khơi. Trường hợp này, ngư dân phải cho tàu quay về trong vòng 10 ngày. “Lúc ra khơi, không may thiết bị định vị bị lỗi, mất tín hiệu thì tôi phải quay về. Nếu không chấp hành mà vẫn tiếp tục đánh bắt thì sẽ bị xử phạt rất nặng. Trong khi chi phí cho mỗi chuyến đi của tôi khoảng 350 triệu đồng” - anh Cường nói.
Nếu không muốn quay về khi thiết bị định vị bị lỗi, nhiều ngư dân buộc phải sắm thêm một thiết bị để dự phòng. Như trường hợp ngư dân Nguyễn Văn Ngành (ngụ phường Quy Nhơn) cho biết chi phí này không nhỏ, anh phải bỏ ra gần 50 triệu đồng để có một máy định vị dự phòng.
Trước bối cảnh chi phí đánh bắt hải sản ngày một tăng, sản lượng giảm, giá bán ra rất thấp, bà con ngư dân Gia Lai đều mong muốn sớm gỡ thẻ vàng IUU của EC để mở rộng thị trường xuất khẩu, góp phần tăng thu nhập.
Ông Nguyễn Lý Ân, tổ IUU cảng cá Quy Nhơn (thuộc Chi cục Thủy sản tỉnh Gia Lai), cho biết việc kiểm tra xuất nhập ngay tại cảng là công việc đầu tiên và thường xuyên để giám sát tàu cá chấp hành đầy đủ quy định về đánh bắt hải sản. Qua kiểm tra, phần lớn bà con ngư dân chấp hành đầy đủ giấy tờ, trang thiết bị và thuyền viên đi biển.
“Ý thức của ngư dân ngày càng tốt dần lên, ngoài việc chấp hành các quy định họ cũng nhìn nhận nếu thẻ vàng IUU sớm được dỡ bỏ, giá hải sản sẽ tăng lên, đời sống sẽ ổn định hơn” - ông Ân nói.
Từ tháng 6-2024 đến nay, tỉnh Gia Lai không có tàu cá nào bị nước ngoài bắt giữ.
Nhiều chuyển biến tích cực
Theo ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Gia Lai, tỉnh đã hỗ trợ kinh phí lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho 174 tàu cá có chiều dài từ 12 m đến dưới 15 m hoạt động nghề câu mực ở các tỉnh phía Nam với số tiền hơn 1,6 tỉ đồng.
Chi cục Thủy sản đã thành lập các tổ công tác lưu động đến từng địa phương trực tiếp hướng dẫn từng chủ tàu trong việc đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác, giúp bà con ngư dân có hoàn cảnh khó khăn tiết kiệm chi phí đi lại. Từ đó, nhận thức của ngư dân tỉnh Gia Lai ngày càng nâng lên, phần lớn đã chấp hành tốt quy định khai thác trên biển.
Ông Trần Quốc Khánh, Phó Giám đốc Sở NN&MT cho biết cao điểm vào tháng 5-2024, tỉnh đã vận động 193/209 tàu câu mực (chiều dài từ 12 m đến dưới 15 m) lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, đạt 92,34%.
Nhờ đó, từ tháng 6-2024 đến nay, tỉnh Gia Lai không có tàu cá nào bị nước ngoài bắt giữ.
Các lực lượng chức năng cũng tổ chức giám sát chặt tàu cá hoạt động trên biển; tổ chức trực trạm thông tin liên lạc 24/24 giờ để theo dõi, phát hiện và xử lý các trường hợp tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển, không duy trì hoặc vô hiệu hóa thiết bị giám sát hành trình. Địa phương cũng thực hiện nghiêm công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.
“Nhờ những giải pháp quyết liệt, trong năm 2025, không có lô hàng thủy sản nào của tỉnh Gia Lai được chứng nhận bị EC trả về” - ông Khánh nói.
Tái tạo nguồn lợi thủy sản, đẩy mạnh nuôi biển công nghệ công
Ông Trần Quốc Khánh, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Gia Lai, cho biết nhiều năm trở lại đây, tỉnh chú trọng các mô hình nuôi trồng thủy sản nước mặn. Cụ thể, mô hình nuôi tôm hùm thương phẩm tại các phường Quy Nhơn Đông, Quy Nhơn Nam, xã Nhơn Châu với 390 lồng/4.200 m3.
Mô hình nuôi cá lồng biển tại phường Quy Nhơn, xã Đề Gi, xã An Lương đã đạt số lượng gần 2.000 lồng/65.440 m3 với các đối tượng chính như cá bớp, cá chẽm, cá hồng Mỹ, cá mú…
Ngoài ra, mô hình nuôi mực lá thương phẩm tại xã Nhơn Châu đang dần khẳng định vị trí trong cơ cấu nuôi biển của địa phương, hứa hẹn sẽ phát triển mạnh trong tương lai.
“Đáng chú ý, từ khi khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm xã Mỹ Thành đang trở thành điểm đến của nhiều doanh nghiệp lớn. Đến nay, diện tích nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao đã thả 60 ha” - ông Khánh thông tin.
Hiện tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo các sở, ngành tiến hành khảo sát thực địa hệ sinh thái biển, từ đó lập các quy hoạch về các khu nuôi biển, từ đó kêu gọi doanh nghiệp, ngư dân đầu tư mô hình nuôi bền vững.
Theo Sở NN&MT tỉnh Gia Lai, sau khi có chỉ đạo, các đơn vị thuộc sở đã tổ chức các đợt lặn biển chuyên môn để khảo sát, đánh giá trực tiếp tại các khu vực trọng điểm thuộc vịnh Quy Nhơn, gồm: Hòn Sẹo, Bãi Dứa, Hòn Khô, Hòn Nhàn…
“Kết quả từ các đợt tham vấn và khảo sát này sẽ là cơ sở khoa học quan trọng để Viện Nghiên cứu hải sản xây dựng các giải pháp quản lý, bảo tồn và phục hồi hiệu quả hệ sinh thái rạn san hô và thảm cỏ biển trong khu vực vịnh Quy Nhơn, góp phần nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu của cộng đồng ven biển. Đồng thời, tái tạo nguồn lợi thủy sản ven bờ, góp phần giữ vững sinh kế cho người dân” - đại diện Sở NN&MT nói.
Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Gia Lai, từ đầu năm đến nay, sản lượng thủy sản toàn tỉnh Gia Lai ước tính đạt 198.300 tấn, tăng 2,9% so với cùng kỳ (năm 2024 đạt 192.717 tấn), đạt 67,5% so với kế hoạch (năm 2025 đạt gần 294.000 tấn). Trong đó, cá ngừ đại dương vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất khi đạt gần 10.000 tấn, vượt sản lượng đánh bắt của cả năm 2024.
Chuyển đổi từ đánh bắt sang nuôi trồng thủy sản
Kinh tế biển có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của tỉnh Gia Lai.
Bên cạnh khai thác thủy sản, nhiều năm qua, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản tại Gia Lai đã phát triển mạnh, đóng góp quan trọng cho kinh tế - xã hội địa phương.
Gia Lai là địa phương có đội tàu cá hùng hậu nhất cả nước, nhất là tàu cá đánh bắt xa bờ. Tuy nhiên, đây cũng là tỉnh có nhiều tàu cá vi phạm khai thác IUU.
Thời gian qua, tỉnh Gia Lai đã quyết liệt thực hiện đồng bộ các biện pháp để chống đánh bắt IUU và gỡ “thẻ vàng” EC.
Ông Dương Mah Tiệp, Phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, đã có những trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM về các giải pháp quyết liệt này.
Phóng viên: Thời gian qua, Gia Lai đã quyết liệt triển khai công tác chống khai thác bất hợp pháp để cùng cả nước nhằm gỡ thẻ vàng EC, thưa ông?
+ Ông Dương Mah Tiệp: Tỉnh Gia Lai có 134 km bờ biển với ngư trường đánh bắt đa dạng. Gia Lai có đội tàu cá đánh bắt hải sản ngoài khơi hùng hậu với hơn 5.700 chiếc và khoảng 40.000 ngư dân. Ngành thủy sản đóng góp rất quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế và tạo sinh kế để phát triển kinh tế xã hội.
Thời gian qua, Gia Lai cũng chịu tác động đối với việc EC gắn thẻ vàng đối với thủy sản của Việt Nam, không thể xuất khẩu sang thị trường châu Âu. Cùng với Chính phủ, các bộ ngành Trung ương và cả nước, Gia Lai đã có nhiều biện pháp quyết liệt trong việc gỡ thẻ vàng của EC.
Cụ thể, tỉnh đã triển khai thực hiện gắn thiết bị giám sát hành trình đối với 100% tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên. Tiếp đó, tỉnh triển khai gắn thiết bị hành trình cho tàu có chiều dài từ 12 m đến 15 m. Hiện nay, tỉnh đang tiếp tuyên truyền vận động ngư dân gắn thiết bị hành trình đối với các tàu cá tham gia đánh bắt ngoài khơi.
Bên cạnh đó, Gia Lai tăng cường công tác quản lý đối với tàu “3 không” - không có đăng ký, không có đăng kiểm và không được cấp giấy phép khai thác. Từ đó nhằm chấm dứt nguy cơ xâm phạm về nước ngoài.
Đồng thời, tỉnh cũng thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp khác như tuyên truyền, vận động, xử lý hành chính và kể cả xử lý hình sự. Đó là những nỗ lực của tỉnh Gia Lai trong thời gian qua để chung tay gỡ thẻ vàng EC.
. Tỉnh Gia Lai đã có những chính sách hỗ trợ gì cho ngư dân trong việc chung tay gỡ “thẻ vàng” EC, thưa ông?
+ Để thực hiện hiệu quả các biện pháp gỡ thẻ vàng EC, tỉnh Gia Lai đã triển khai chính sách hỗ trợ ngư dân trong việc gắn thiết bị giám sát hành trình.
Bên cạnh đó, tỉnh triển khai chính sách để hỗ trợ cho ngư dân đóng mới tàu cá. Đồng thời, đang xây dựng chính sách xả bản những con tàu đánh bắt không hiệu quả. Đây là chính sách hỗ trợ cho ngư dân chuyển đổi nghề.
Trong đó, đặc biệt nghề gắn bó mật thiết với ngư dân là nuôi trồng thủy sản, khai thác thủy sản bền vững. Tỉnh đã có chính sách kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực chế biến thủy sản để nâng cao giá trị thủy sản trên địa bàn.
. Gia Lai triển khai các giải pháp gì để từng bước xây dựng mô hình phát triển kinh tế biển theo hướng bền vững, vừa bảo đảm tăng trưởng, vừa giữ gìn tài nguyên thiên nhiên, thưa ông?
+ Hiện, sản lượng khai thác thủy sản của Gia Lai nói riêng và cả nước nói chung đã vượt quá khả năng tái sinh. Do đó, không cần duy trì đội tàu hùng hậu và cần chuyển đổi dần.
Nhiều địa phương như Khánh Hòa, Quảng Ninh đã thực hiện rất hiệu quả chuyển đổi nghề từ đánh bắt sang nuôi trồng thủy sản rất hiệu quả. Do đó, tỉnh Gia Lai đang xây dựng chính sách thu hút đầu tư trong lĩnh vực này.
Đồng thời, địa phương sẽ tổ chức các đoàn tham quan, học tập kinh nghiệm để đẩy mạnh ngành nghề nuôi trồng thủy sản. Đây cũng là cơ sở để ngư dân mạnh chuyển đổi nghề bền vững.
. Ông có kiến nghị gì với Chính phủ và các bộ ngành Trung ương trong việc gỡ thẻ vàng EC?
+ Việc gỡ thẻ vàng EC cần sự vào cuộc cả hệ thống chính trị và chính sách đồng bộ cả nước. Riêng với Gia Lai, chúng tôi kiến nghị có Chính phủ chính sách hỗ trợ trong việc chuyển đổi nghề, xả bản tàu cá và các đề tài khoa học về nghiên cứu nuôi trồng thủy sản. Qua đó, ngư dân có thông tin để mạnh dạn chuyển đổi nghề bền vững.
NHÓM PV
Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” đến Gia Lai
Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” đến với bà con ngư dân Gia Lai với nhiều hoạt động ý nghĩa, thiết thực.
Ngày 26-9, Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” đến với bà con ngư dân Gia Lai. Đây là địa phương có biển thứ sáu trong năm 2025 mà báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” và cũng là địa phương cuối cùng mà chương trình đến với bà con ngư dân ở các tỉnh, thành có biển.
Tham dự chương trình lần này, về phía báo Pháp Luật TP.HCM, có ông Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập báo Pháp Luật TP.HCM, Trưởng Ban chỉ đạo Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển”. Cùng với đó là sự tham dự của lãnh đạo tỉnh Gia Lai, các sở, ngành, lãnh đạo UBND các xã thuộc tỉnh Gia Lai.
Tại chương trình này, Ban tổ chức sẽ thăm hỏi, động viên và trao tặng 100 phần quà cho ngư dân. Mỗi phần trị giá hơn 4 triệu đồng, gồm: 1 cuốn cẩm nang “Những điều cần biết về đánh bắt hải sản” + 1 bộ bình ắc quy + 1 combo pin + đèn LED + 1 túi thuốc.
Bên cạnh đó, Ban tổ chức trao tặng 30 suất học bổng (mỗi suất gồm 2 triệu đồng tiền mặt, ba lô và một số dụng cụ học tập) cho con em ngư dân có hoàn cảnh khó khăn vượt khó học giỏi.
BAN TỔ CHỨC
Lời cảm ơn
Ban tổ chức Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” trân trọng cảm ơn các nhà tài trợ đã đồng hành cùng chương trình:
• Công ty CP Pin ắc quy miền Nam (PINACO).
• Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV).
• Ngân hàng NN&PTNT (Agribank).
• Tập đoàn Vingroup - Công ty CP.
• Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank).
• Công ty CP Acecook Việt Nam.
• Công ty TNHH SkyBus.
• Công ty CP Dược phẩm TV.Pharm.
• Công ty TNHH INFINITICONDO (iCD Việt Nam).
• Công ty TNHH Gia sư eTeacher.
Hành trình ba năm đi cùng bà con ngư dân
Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” do báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức từ đầu năm 2023, diễn ra tại các tỉnh, TP giáp biển trên cả nước.
Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” của báo Pháp Luật TP.HCM đã đoạt giải nhất giải Báo chí TP.HCM lần thứ 42 năm 2024 và giải thưởng Sáng tạo TP.HCM lần thứ 4 năm 2025. Lãnh đạo Trung ương và nhiều tỉnh, TP trong cả nước cùng với nhân dân đánh giá đây là chương trình xã hội thiện nguyện có giá trị, mang ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn sâu sắc.
Với sự ủng hộ của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ban ngành, chính quyền địa phương và sự đồng hành, tài trợ của rất nhiều doanh nghiệp, đơn vị, Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” đã tổ chức rất nhiều hoạt động tuyên truyền cho ngư dân hiểu và vận dụng pháp luật trong việc đánh bắt hải sản hợp pháp, góp phần gỡ thẻ vàng IUU của Ủy ban châu Âu đối với thủy sản Việt Nam, thúc đẩy việc phát triển đời sống của ngư dân và phát triển kinh tế biển.
Ảnh: HOÀNG GIANG
Cụ thể, chương trình đã tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo pháp lý về chủ đề giải pháp gỡ thẻ vàng cho ngành hải sản; tổ chức chương trình “Đáp lời ngư dân” với hình thức hỏi đáp giữa bà con ngư dân và chính quyền; xuất bản và ấn hành phát tặng ngư dân cuốn cẩm nang “Những điều cần biết về đánh bắt hải sản”…
Chương trình đã huy động các nguồn lực xã hội hóa để thực hiện các hoạt động an sinh xã hội nhằm động viên, hỗ trợ ngư dân bám biển làm kinh tế. Trong hơn ba năm qua, chương trình đã trao tặng hơn 4.200 phần quà (mỗi phần quà trị giá khoảng 4-5 triệu đồng, gồm 1 bình ắc quy, 1 túi thuốc, một số loại thuốc thiết yếu, 1 cuốn cẩm nang “Những điều cần biết về đánh bắt hải sản”, 1 phao cứu sinh, 1 đèn LED, 1 cuộn dây thừng, 1 bình lọc nước…) cho ngư dân tiêu biểu, khó khăn; hơn 700 suất học bổng cho con em ngư dân có hoàn cảnh khó khăn vượt khó học tập; phối hợp với các cơ sở y tế tổ chức khám bệnh, phát thuốc miễn phí cho 2.000 ngư dân…Tổng kinh phí thực hiện đến nay đã hơn 34 tỉ đồng.
Trong năm 2025 này, bên cạnh các hoạt động truyền thông pháp luật về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU), Ban tổ chức chương trình đã hướng tới việc hỗ trợ bà con ngư dân phát triển kinh tế biển bền vững theo Đề án phát triển nuôi trồng thủy sản trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Chính phủ.
Tháng 10, EC sang Việt Nam kiểm tra IUU
Được biết trong tháng 10 này, đoàn kiểm tra của Ủy ban châu Âu (EC) sẽ vào để kiểm tra IUU tại Việt Nam.
Theo báo cáo của Bộ NN&MT, sau gần tám năm triển khai các biện pháp chống khai thác IUU và khuyến nghị cảnh báo thẻ vàng của EC, công tác chống khai thác IUU đã có một số chuyển biến theo hướng tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì vẫn còn tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài; ảnh hưởng xấu đến uy tín, hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế và tác động đến đời sống, sinh kế của cộng đồng ngư dân ven biển. Để gỡ được cảnh báo thẻ vàng IUU, các địa phương cần quyết liệt hành động hơn nữa trong việc ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài, xử lý triệt để các hành vi vi phạm.
AN HIỀN ghi
Ông NGUYỄN VIỆT THẮNG, Chủ tịch Hội Thủy sản Việt Nam:
Chương trình có sáng kiến đặc thù, hiệu quả thiết thực
Sau hơn ba năm triển khai, Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” đã mang lại những tác động to lớn, thiết thực đối với ngư dân và sự phát triển kinh tế biển. Đây là hoạt động mang ý nghĩa sâu sắc, vừa góp phần động viên ngư dân vượt khó bám biển, làm kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, vừa khẳng định chủ quyền quốc gia trên biển. Đặc biệt, chương trình đã phổ biến pháp luật về biển, đảo, Luật Thủy sản một cách cụ thể, dễ hiểu, đến tận tay ngư dân và cả đội ngũ cán bộ quản lý.
Pháp luật được truyền tải trực tiếp, gần gũi, trở thành công cụ thiết thực cho ngư dân, giúp họ hiểu và tuân thủ quy định, tránh khai thác IUU.
Ngoài ra, một điểm nổi bật khác của chương trình là hoạt động trao học bổng, tặng quà cho con em ngư dân và người dân ven biển. Những món quà vừa cung cấp tri thức (sách, tài liệu), vừa là phương tiện hỗ trợ (thiết bị chiếu sáng, vật dụng sinh hoạt), đã kịp thời động viên ngư dân và thế hệ trẻ nơi vùng biển.
Chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” là sáng kiến mang tính đặc thù, thể hiện rõ vai trò đồng hành vì cộng đồng của báo Pháp Luật TP.HCM. Bằng việc kết hợp giữa phổ biến pháp luật và hỗ trợ vật chất, chương trình đã tạo ra hiệu quả thiết thực, được ngư dân đồng tình, hưởng ứng nồng nhiệt.
Tôi mong muốn sau khi chương trình khép lại, báo Pháp Luật TP.HCM có những hoạt động nối tiếp, mở rộng hơn cả về phạm vi và nội dung. Cụ thể, ngoài việc duy trì phổ biến pháp luật và hỗ trợ thiết thực, cần tăng cường các hội thảo khoa học công nghệ về khai thác, quản lý và phát triển kinh tế biển. Đồng thời, mở rộng quy mô triển khai đến nhiều tỉnh ven biển, kết hợp các diễn đàn trong nước và quốc tế, nhằm nâng cao tri thức cộng đồng, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của các thị trường quốc tế trong việc chống khai thác bất hợp pháp (IUU).
