Tối 17-10, bệnh viện Baptist Al-Ahli ở Dải Gaza trúng không kích và phát nổ. Theo Bộ Y tế Palestine và phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas - lực lượng đang kiểm soát Gaza, vụ việc đã làm hơn 500 người chết, nhiều người vẫn còn kẹt trong đống đổ nát.
Đến nay vẫn chưa rõ vụ việc là do bên nào thực hiện. Trong khi các quan chức Palestine, nhóm Hamas và các nước Hồi giáo cáo buộc Israel không kích bệnh viện, Mỹ - một đồng minh mạnh của Israel, đang điều tra vụ việc - lại không cho là như vậy.
Các bên đang nói gì?
Ngày 18-10, Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ (NSC) cho biết chính phủ Mỹ hiện đánh giá rằng Israel “không chịu trách nhiệm” về vụ không kích, theo tờ The New York Times.
“Đánh giá của chúng tôi dựa trên các báo cáo có sẵn, bao gồm thông tin tình báo, hoạt động của tên lửa cũng như video và hình ảnh về vụ việc” - bà Adrienne Watson - người phát ngôn của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ nói.
“Thông tin tình báo cho thấy một số chiến binh Palestine ở Dải Gaza tin rằng vụ nổ có thể là do một vụ phóng tên lửa hoặc rocket sai lạc do phong trào Hồi giáo vũ trang Jihad của Palestine (PIJ) thực hiện” - người phát ngôn nói thêm.
Ngày 17-10, vài giờ sau khi vụ nổ xảy ra, Israel cho biết đã cung cấp thông tin tình báo về vụ việc cho Mỹ.
Tuy nhiên, The New York Times dẫn thông tin từ các quan chức Mỹ nói rằng đánh giá của họ không chỉ dựa trên thông tin từ Israel. Các quan chức Mỹ đã dành cả đêm để phân tích những dữ liệu từ Israel cùng các nguồn dữ liệu mở, video do các nhà báo và những người khác ghi lại tại hiện trường.
Ngày 18-10, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ Marco Rubio và Thượng nghị sĩ Dân chủ Mark Warner nói rằng ủy ban đã xem xét thông tin tình báo và cho rằng vụ nổ là do một vụ phóng rocket thất bại của người Palestine.
Về phía Israel, để chứng minh vụ việc không phải là do nước này thực hiện, ngày 18-10, Lực lượng phòng vệ trên không của Israel đã công bố tài liệu cho rằng nhóm Jihad đã bắn khoảng 10 quả rocket về phía Israel từ cùng khu vực có bệnh viện Baptist Al-Ahli.
Theo Lực lượng phòng vệ trên không Israel, một hoặc nhiều rocket trong số này đã “không thành công về mặt kỹ thuật” và đáp xuống một bãi đậu xe. Video do máy bay không người lái của lực lượng này ghi lại cho thấy mảnh vỡ của rocket gây hư hại cho tòa nhà bệnh viện.
Lực lượng phòng vệ trên không Israel chỉ ra rằng vụ nổ không tạo ra miệng hố bom cũng như không gây thiệt hại cho các tòa nhà bên cạnh nên “đây là bằng chứng cho thấy Israel không ném bom vào khu vực này”.
Ngoài ra, Lực lượng phòng vệ trên không Israel cũng công bố dữ liệu và biểu đồ về số lượng tên lửa do các chiến binh Hồi giáo Palestine phóng vào Israel nhưng thất bại và đáp xuống Gaza để cho thấy khả năng vụ việc ở bệnh viện Baptist Al-Ahli là do một vụ phóng sai lạc là hoàn toàn có khả năng.
Tuy nhiên, Hamas vẫn cho rằng vụ nổ ở bệnh viện là kết quả của một cuộc không kích từ Israel và tuyên bố sẽ sớm công bố bằng chứng.
Ông Fawzi Barhoum - người phát ngôn của nhóm Hamas nói với tờ Newsweek rằng Hamas có một ủy ban thu thập tất cả bằng chứng về các hành động của Israel với người dân Palestine.
“Có rất nhiều bằng chứng, nhân chứng và video từ Hamas rằng Israel đã gây ra vụ thảm sát ở Bệnh viện Baptist. Hamas sẽ công bố tất cả bằng chứng cho thế giới thấy rằng vụ thảm sát này được thực hiện có chủ ý” - ông Barhoum nhấn mạnh, nói thêm rằng Israel tấn công bệnh viện bằng tên lửa dẫn đường sau khi đã liên lạc với các lãnh đạo của bệnh viện để đe dọa đánh bom.
Tại sao tình báo Mỹ tin Israel vô can?
Một sĩ quan cấp cao (không nêu tên) của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ nói với Newsweek rằng cơ quan này biết Israel không nhắm vào bệnh viện, ngoài ra các hình ảnh và thông tin tình báo cho thấy rocket rơi trúng bệnh viện được phóng từ Dải Gaza chứ không phải từ Israel.
Một sĩ quan Không quân Mỹ đang làm việc về vụ nổ nói rằng dù Mỹ không biết chính xác số người chết, nhưng theo thông tin tình báo mà Washington có được thì số người chết trong vụ nổ không nhiều như con số mà Bộ Y tế Palestine và Hamas báo cáo.
“Thông tin tình báo của chúng tôi và của Israel cho thấy nhiều nhất là vài chục người thiệt mạng. Tôi không nói rằng đây không phải là một thảm kịch nhưng đây chỉ là một trường hợp cường điệu và dối trá trắng trợn khác của Hamas. Các chiến binh Palestine là bên chịu trách nhiệm, không phải Israel” - vị sĩ quan nói với Newsweek.
Tờ The Wall Street Journal dẫn nhận định từ các nhà phân tích tình báo độc lập cũng cho rằng quy mô và thiệt hại của vụ nổ không phù hợp với số người chết mà Bộ Y tế Palestine công bố.
Chuyên gia Michael Knights thuộc Viện Chính sách Cận Đông (một tổ chức tư vấn của Mỹ ủng hộ Israel có trụ sở tại thủ đô Washington, D.C) nói: “Chúng tôi không thu thập được dấu hiệu nào cho thấy đó là một cuộc không kích”.
Đồng quan điểm, ông Blake Spendley - một nhà phân tích tình báo độc lập, đã xem xét các hình ảnh tại hiện trường nhiều lần - nhận định: “Hiện tại, bằng chứng vượt trội cho thấy một rocket của Hamas hoặc Jihad đã tấn công khu vực”. Nhà phân tích cũng cho rằng theo quan sát của ông, số người chết là khoảng 50 người chứ không phải 500 như tuyên bố ban đầu của Hamas.
Một lý do khác thuyết phục giới phân tích rằng Israel không liên quan vụ việc chính là vết tích vụ nổ để lại không tương thích với các vũ khí mà Israel đang sở hữu.
Theo ông Spendley, thiệt hại tại hiện trường phù hợp với vụ nổ do rocket hơn là các loại bom mà Israel hay sử dụng, chẳng hạn như bom dẫn đường thông minh JDAM.
“Tên lửa tầm ngắn sẽ gây ra nhiều hỏa lực hơn. Nếu vụ nổ là do loại vũ khí giống như JDAM, năng lượng từ vụ nổ là rất lớn và không có nhiều năng lượng lãng phí cho nhiệt, lửa hoặc ánh sáng như nổ rocket. Từ những đặc điểm của vụ nổ bệnh viện, tôi tin rằng có nhiều đám cháy [tại hiện trường] hơn so với một vụ nổ bom thuần túy” - ông Spendley lập luận.
Bên cạnh đó, nhà phân tích Justin Bronk tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia (một tổ chức tư vấn quốc phòng và an ninh có trụ sở tại London, Anh) nói rằng những hình ảnh được công bố cũng cho thấy không có sự xuất hiện của các mẫu mảnh đạn có liên quan bom của lực lượng phòng vệ trên không Israel.
“Vẫn chưa kết luận được, nhưng nếu đánh giá dựa trên mức độ thiệt hại thì tôi cho rằng khả năng xảy ra một cuộc không kích có vẻ ít hơn là một vụ phóng rocket thất bại dẫn đến nổ và cháy nhiên liệu” - ông Bronk viết trên X.
