Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 vừa được công bố xác định “phát triển nhân lực và văn hóa TP.HCM” là một trong bốn chương trình phát triển của TP.
Thách thức từ con người, thói quen cũ
Hiện nay quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng vào khu vực và thế giới đòi hỏi TP.HCM phải tập trung các nguồn lực để tăng tốc hơn trong việc thực hiện mục tiêu xây dựng văn minh đô thị hiện đại, TP thông minh trên nền tảng những giá trị cốt lõi của văn hóa, con người TP.HCM.
Như vậy, phải xem xét, chú trọng hài hòa các yếu tố tiên tiến, phát triển vượt trội về công nghệ của đô thị thông minh thời đại 4.0 với việc tạo nền tảng nếp sống, lối sống văn minh tương ứng cho người dân TP.
Đây không phải lần đầu tiên chính quyền TP xác định chủ đề năm, trong đó nội dung trọng tâm là “xây dựng nếp sống văn minh đô thị”. Còn nhớ giai đoạn 2008-2009, TP.HCM đã tập trung thực hiện chủ đề này.
Tuy nhiên, hiện nay TP.HCM vẫn đang phải đối diện với áp lực gia tăng dân số cơ học lớn nhất và là nơi bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu mạnh nhất cả nước. Những khó khăn, thách thức không nhỏ ấy khiến cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và hành trình xây dựng nếp sống văn minh đô thị nói riêng của TP.HCM có phần gia tăng hơn về áp lực.
Những thói quen có từ lâu, ăn sâu vào máu thịt như vứt rác bừa bãi, buôn bán tự do nơi vỉa hè, dưới lòng, lề đường… Những thói quen này không phù hợp với đô thị văn minh, tác động tiêu cực tới mỹ quan TP. Ở nhiều người dân TP chưa hình thành ý thức văn minh đô thị ngay từ nhỏ, từ nền tảng giáo dục gia đình, nhà trường, từ đó dẫn đến những hành vi, việc làm chưa thật chuẩn như không chấp hành nghiêm luật giao thông, tự giác giữ gìn vệ sinh nơi công cộng...
Cạnh đó, sự thiếu gương mẫu của một vài cán bộ, công chức, viên chức trong những hành xử lệch chuẩn nơi công cộng như hút thuốc lá, xả rác tùy tiện, không có ý thức giữ gìn vệ sinh chung… không chỉ tác động đến tình cảm, niềm tin của người dân mà nhiều lúc còn trở thành “tấm gương xấu” cho người khác, người dân bắt chước...
Ý thức văn minh đô thị của người dân được hình thành từ nền tảng giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội. Trong ảnh: Học sinh trường THPT Trưng Vương (quận 1, TP.HCM) trong một lần tham gia chuyên đề tìm hiểu về luật giao thông tại trường. Ảnh: HOÀNG GIANG
Cán bộ phải đi trước
Từ thực tiễn của TP.HCM, muốn xây dựng đô thị thông minh thì phải có con người có văn hóa, văn minh, nhân bản, nghĩa tình…
Muốn có con người tự giác thì trước hết phải có những quy định pháp luật rõ ràng, công khai, minh bạch và nghiêm. Việc xây dựng đô thị thông minh và văn minh đô thị xét đến cùng thực chất là xây dựng con người văn hóa.
Một vấn đề quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của quá trình xây dựng văn minh đô thị là hình ảnh và “văn hóa của người quản lý, lãnh đạo”. Trong nhiều trường hợp, yếu tố tiên quyết của mọi sự thay đổi là từ người lãnh đạo có uy tín, giàu bản lĩnh chính trị và năng lực lãnh đạo, tận tâm vì lợi ích chung của quần chúng nhân dân. Khi người tổ chức, người đứng đầu tự giác thực thi nhiệm vụ và vai trò nêu gương trong thực hiện nếp sống văn minh đô thị thì sẽ góp phần gieo mầm và duy trì những thói quen tốt cho cộng đồng, tập thể, trong nhân dân…
Do vậy, đối với TP.HCM, việc cần làm ngay, thường xuyên, liên tục là tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ chuyên nghiệp, phẩm chất văn hóa đạo đức vững chắc và ý thức trách nhiệm cao với cộng đồng xã hội.
Gia đình là nơi xây dựng con người văn minh
để tạo thành nề nếp, lối sống văn minh đô thị cho người dân TP, các nước gần ta đã dành hàng chục năm để triển khai các chương trình giáo dục công dân cho học sinh, sinh viên của họ. Đây là cách gieo mầm thói quen sinh hoạt trật tự, giữ gìn vệ sinh hay tác phong văn minh, lịch sự nơi đô thị.
Ở nước ta, môn giáo dục công dân được dạy rất cụ thể và nghiêm túc, gồm cả giáo dục luật lệ giao thông, ý thức bảo vệ của công, phép lịch sự xã giao hằng ngày… Đó là cách giáo dục từ gốc rất đáng để chúng ta tiếp tục tham khảo, học tập và vận dụng một cách phù hợp vào điều kiện cụ thể của TP.HCM, nơi có mức tăng dân số cơ học luôn cao hơn các TP khác.
Đặc trưng của TP.HCM là các cuộc vận động luôn theo hướng bắt đầu từ cộng đồng dân cư như khu phố, tổ dân phố, khu chung cư… Tuy nhiên, công tác vận động quần chúng, truyền thông về nếp sống văn minh, văn hóa cần chú ý hơn đến vai trò, chức năng của hộ gia đình và những biến đổi văn hóa trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Bởi dù có những biến đổi về quy mô, cơ cấu, tính chất đến đâu chăng nữa thì gia đình vẫn là cơ sở giáo dục công dân căn bản và trước nhất.
Do vậy, việc vận động và giám sát công dân nơi khu phố gắn với từng hộ gia đình ngày càng quan trọng đối với việc định hình và xây dựng nếp sống đô thị ở cư dân.
Tăng cường truyền thông về nếp sống văn minh đô thị
Trong triển khai thực hiện chủ đề năm 2020 “xây dựng nếp sống văn minh đô thị”, thiết nghĩ chúng ta phải thúc đẩy hơn nữa các chương trình tuyên truyền, giáo dục, các hình thức chế tài và phải tiếp tục lồng ghép hoạt động xây dựng nếp sống văn minh vào các chương trình khác như “Khu phố văn hóa”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Xây dựng gia đình văn hóa”…
Truyền thống của người dân TP.HCM là luôn gắn với tinh thần năng động, sáng tạo. Vì vậy, có rất nhiều mô hình do quần chúng nhân dân góp sức để cùng chính quyền các cấp nâng cao ý thức xây dựng nếp sống văn minh đô thị trong cộng đồng, cần được nghiêm túc nghiên cứu, tổng kết và nhân rộng điển hình thông qua các hình thức truyền thông đa dạng hiện nay.
Để tuyên truyền về xây dựng văn hóa, văn minh đô thị trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, TP.HCM cũng đã phát huy dịch vụ công trực tuyến và triển khai hệ thống một cửa điện tử, ISO điện tử; đã ban hành kiến trúc chính quyền điện tử đóng vai trò là kế hoạch tổng thể giúp định hướng triển khai một cách thống nhất và đồng bộ ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan nhà nước của TP. Từ đó hỗ trợ hiệu quả công tác cải cách hành chính, phục vụ người dân và doanh nghiệp.
TP quan tâm phát triển hạ tầng số, là địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai mạng 5G. Từ đó góp phần tăng cường sự kết nối thông tin giữa chủ thể quản lý các cấp và người dân, phối hợp, nâng cao ý thức trách nhiệm xã hội trong việc chung tay, chung sức đẩy lùi tai nạn giao thông, rác thải, ô nhiễm môi trường…, tất cả vì một đô thị an ninh, an toàn, vì hạnh phúc cho mọi người dân sống trên địa bàn.
| Mỗi công dân là chủ thể và mục tiêu của đô thị thông minh TP.HCM ngày nay và trong tương lai sẽ là một đô thị nén với nhiều tòa nhà cao tầng, cao ốc, không gian đô thị ngày càng trở nên chật chội. Do đó, chúng ta càng cần chú trọng xây dựng ý thức, nếp sống văn minh đô thị vững chắc nơi người dân. Việc này để người dân thỏa mãn các nhu cầu cơ bản về an sinh và an toàn, ngày càng hài lòng hơn về đô thị hiện đại. Trách nhiệm ấy không chỉ thuộc về các nhà hoạch định chiến lược, các nhà quản lý xã hội mà là mệnh lệnh đặt ra từ cuộc sống, trong đó mọi công dân TP đều là chủ thể sáng tạo, đồng thời là mục tiêu của quá trình phát triển đô thị thông minh, TP văn minh - hiện đại - nghĩa tình. |
