PGS-TS Đặng Ngọc Dinh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển cộng đồng (CECODES), người đã có nhiều nghiên cứu liên quan về tình trạng tham nhũng và nạn “bôi trơn”, lót tay ở Việt Nam, cho biết: “Hiện tượng này nói lên chỉ số cảm nhận tham nhũng ở Việt Nam với số điểm còn thấp là đúng. Riêng vụ việc Bio-Rad cho thấy mặc dù chính phủ Mỹ rất nghiêm ngặt về chuyện đưa hối lộ nhưng các công ty đơn lẻ của Mỹ khi đến nước khác cũng phải “nhập gia tùy tục”, cụ thể là tại những nơi họ đến giao dịch có tham nhũng nhiều thì họ vẫn phải hối lộ”.
Cặp bài trùng tham nhũng - hối lộ
. Có cách nào để nâng điểm chống tham nhũng nhằm giảm thiểu các vụ đưa hối lộ cho một số quan chức hay không, thưa ông?
+ Những nước mà Công ty Bio-Rad đưa hối lộ gồm có Thái Lan, Nga, Việt Nam, thỉnh thoảng có Indonesia, Trung Quốc, đây đều là những nước có số điểm về tham nhũng dưới trung bình. Tại sao Bio-Rad họ không đưa hối lộ ở các nước như Singapore, Hàn Quốc…, những nước mà chỉ số tham nhũng có số điểm cao?
Điều này cho thấy tính hệ thống của vấn đề, nơi nào tham nhũng nhiều thì nơi đó ắt có những chuyện hối lộ, “bôi trơn”, hoa hồng, lót tay. Giống như có ý kiến của đại biểu Quốc hội nói là không ngạc nhiên trước sự việc này. Chỉ có điều mình chưa tìm ra người nhận hối lộ chứ còn tình trạng hối lộ thì người dân đã phản ảnh nhiều rồi. Vấn đề quan trọng là Việt Nam phải vào cuộc để xử lý nghiêm thì mới nâng được điểm chống tham nhũng.
. Ông nghĩ sao khi những vụ việc bị lộ ra đều do nước ngoài phát hiện?
+ Lâu lâu mới nổi lên không phải là ít có hay không có mà là nó vẫn có. Còn việc mình không phát hiện nổi là vì ở Việt Nam lẫn lộn nhiều thứ quá. Một phần do nghiệp vụ điều tra của chúng ta kém. Thêm vào đó tính công khai, minh bạch của Việt Nam còn kém.
Thị trường không công bằng
. Những vụ việc không hay như thế cho thấy lối làm ăn thiếu chân chính lại chiếm lợi thế hơn là cạnh tranh lành mạnh?
+ Đúng là như vậy. Tình trạng “bôi trơn”, hoa hồng như vậy làm mất tính công bằng, cạnh tranh. Chuyện hoa hồng mà được môi giới nghiêm chỉnh thì không nói nhưng hoa hồng ngầm kiểu này sẽ tạo nên sự thiên lệch, người đưa hoa hồng sẽ có ưu thế trúng thầu nhiều hơn, còn người làm ăn chân chính không đưa hoa hồng thì lại không trúng thầu. Chính điều này tạo ra một thị trường không công bằng, thiếu cạnh tranh.
Cái nguy hiểm nó nằm chỗ đấy chứ không phải nguy hiểm là tiền hoa hồng đó vào túi ai. Bởi các gói trúng thầu kiểu này thường chất lượng không đảm bảo, thiết bị y tế không tốt, chất lượng thuốc không tốt. Ngay như việc đường xá ở ta hay sụt lún, nứt là vì các anh trúng thầu khi đã trích một khoản hoa hồng thì họ sẽ vịn lý do đó để không làm tốt. Hơn nữa khi họ đã lo lót rồi thì dẫu chất lượng kém họ vẫn được thông qua vì người duyệt đã nhận hối lộ rồi. Từ đó tạo nên một hệ thống không nghiêm chỉnh, không minh bạch, không tử tế.
. Để giải quyết tận gốc của căn bệnh này thì cần phải làm gì?
+ Từ những câu chuyện cụ thể như vậy chúng ta cần xem lại để trị tận gốc. Giống như một căn bệnh nó bột phát ra ngoài chỗ này chỗ kia trên cơ thể nhưng muốn chữa bệnh thì phải chữa từ bên trong cơ thể chứ không phải chữa ở những chỗ bột phát đó.
. Xin cám ơn ông.
| Bộ Y tế không bao che Ngày 6-11, Chánh Thanh tra Bộ Y tế Đặng Văn Chính có công văn khẩn gửi các sở Y tế, các bệnh viện trực thuộc Bộ kèm theo đề nghị “rà soát, báo cáo về việc mua các thiết bị xét nghiệm và chẩn đoán y tế của công ty Bio-Rad Laboratories Inc”. Cùng ngày, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã có công văn gửi bà Claire Pierangelo, Phó Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Mỹ tại Việt Nam. Theo đó, Bộ Y tế đề nghị Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam phối hợp với các cơ quan liên quan của Mỹ hỗ trợ điều tra làm rõ thông tin báo, đài phản ánh việc công ty Bio-Rad Laboratories Inc. đã thanh toán sai trái 2,2 triệu USD cho các đại lý, các nhà phân phối và họ đã chuyển tiếp tiền hoa hồng này cho các quan chức Chính phủ Việt Nam để xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hành vi sai phạm. Trường hợp thông tin nói trên không đúng, đề nghị phía Mỹ công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân không hoang mang… Trao đổi với báo chí, bà Tiến cho biết trong quá trình các cơ quan điều tra, Bộ Y tế sẵn sàng phối hợp mọi phương diện để giúp cơ quan điều tra tiến hành điều tra vụ việc nhanh chóng và khách quan để có kết luận sớm nhất. “Khi tìm ra nguyên nhân, Bộ Y tế sẽ xử lý vụ việc trên quan điểm đúng người, đúng việc, không bao che” - bà Tiến cho biết. Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, một số chuyên gia về trang thiết bị y tế cho biết Bio-Rad Laboratories Inc. là một trong ba “đại gia” (bên cạnh Abbott và Roche) về thiết bị xét nghiệm và chẩn đoán y tế ở thị trường Việt Nam, đặc biệt là hóa chất, thiết bị chẩn đoán sinh học phân tử (PCR). Điều này đồng nghĩa với việc hầu hết bệnh viện lớn ở Việt Nam đều có sử dụng thiết bị chẩn đoán của Bio-Rad Laboratories Inc. Thế nhưng từ năm 2010, Bio-Rad đã bắt đầu rút thị phần tại Việt Nam, đến năm 2011-2012 rút mạnh và một năm qua đã không còn cung cấp thiết bị nữa. “Các công ty Mỹ họ làm rất tốt, khi họ kiểm toán thấy có vấn đề là công ty tự rút và tự xử lý, trong đó có vấn đề cạnh tranh không lại các đối thủ khác” - một chuyên gia nói. Ông Trương Hùng, Phó Chủ tịch Hội Thiết bị y tế Việt Nam, nguyên Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Trang thiết bị y tế Trung ương 2, cho biết trước đây Công ty Trang thiết bị y tế Trung ương 2 có nhập khẩu ủy thác với mức phí rất nhỏ các sản phẩm cho Bio-Rad nhưng sau đó ngưng nhập khẩu ủy thác. DUY TÍNH - HUY HÀ Chỗ nào cũng có hoa hồng nhưng kiểm tra rất khó! Hiện nay việc chi hoa hồng cho bác sĩ kê đơn thuốc là phổ biến. Hoa hồng có nhiều cách lắm như tài trợ đi nước ngoài hoặc cho đi chỗ này chỗ nọ rồi họ trả tiền trực tiếp. Thực tế nhiều nơi vẫn có tình trạng trả hoa hồng theo đơn thuốc, hiệu thuốc nhưng họ rất tinh nên rất khó kiểm soát được ai đã chi, ai đã nhận. Tôi muốn Quốc hội ban hành Luật đấu thầu, trong đó có một mục riêng về đấu thầu thuốc để kiểm soát chặt chẽ cái này nhưng chúng tôi cũng thấy rất là vất vả. Đại biểu NGUYỄN VĂN TIÊN, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nếu có vi phạm thì về hưu cũng không tha Tôi không bất ngờ khi có thông tin nước ngoài hối lộ các cơ sở y tế trong nước vì cơ chế quản lý của chúng ta quá lỏng lẻo, nhất là thiết chế kiểm soát quá trình thực hiện các đề án, mua bán tài sản công, cơ chế kiểm soát của ta còn thiếu. Hiện nay, Việt Nam đã có hợp tác về tội phạm quốc tế Interpol rồi, nếu có sự việc xảy ra thì chắc chắn sẽ tìm ra người nhận hối lộ thôi và người đó phải chịu trách nhiệm hình sự. Còn trách nhiệm của Bộ Y tế sẽ liên quan đến trách nhiệm quản lý cán bộ, sau đó tính đến trách nhiệm liên đới. Nhưng trách nhiệm ở đây tính theo từng thế hệ vì có thể vụ việc xảy ra ở thế hệ trước nữa, khi đó dẫu đã về hưu thì vẫn phải chịu trách nhiệm. Đại biểu NGUYỄN ĐÌNH QUYỀN, THÀNH VĂN ghi |
