Xử hình sự chủ quán xin chào: Vội vàng và sai luật

Ngày 20-4, Bí thư Thành ủy TP.HCM Đinh La Thăng đã chỉ đạo giám đốc Công an TP, viện trưởng VKSND TP khẩn trương làm rõ vụ chủ quán cà phê Xin chào bị khởi tố, truy tố vì chậm đăng ký kinh doanh, chưa có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm…

Vừa nộp phạt xong đã bị khởi tố

Theo hồ sơ, ông Nguyễn Văn Tấn, chủ quán cà phê Xin chào, bị cơ quan tố tụng huyện Bình Chánh khởi tố, truy tố về tội kinh doanh trái phép theo khoản 1 Điều 159 BLHS.

Ban đầu, Công an huyện Bình Chánh lập biên bản vi phạm hành chính rồi ra quyết định xử phạt ông Tấn 17 triệu đồng về năm hành vi, trong đó có hành vi không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm (GCN VSATTP). Sau đó, khi kiểm tra quán cà phê lần 2, công an lập biên bản ông Tấn vi phạm hai hành vi: Khu vực chế biến thực phẩm có côn trùng, sử dụng nước giếng khoan để sơ chế thực phẩm.

Cáo trạng của VKSND huyện Bình Chánh xác định ông Tấn đang hoạt động kinh doanh khi chưa được cấp GCN VSATTP. Vì vậy, nửa tháng sau ngày lập biên bản lần 2, công an huyện ra quyết định khởi tố ông Tấn về tội kinh doanh trái phép.

Trả lời PV báo Pháp Luật TP.HCM ngày 19-4, ông Lê Thanh Tòng, nguyên Phó Viện trưởng VKSND huyện Bình Chánh (người từng phụ trách vụ án này), lý giải hành vi mà ông Tấn bị lập biên bản lần 2 là hành vi kinh doanh không có giấy phép riêng. Điều này được hiểu là cơ quan tố tụng huyện Bình Chánh đã coi GCN VSATTP chính là giấy phép riêng, một trong ba hành vi nếu từng bị xử phạt hành chính mà còn vi phạm nữa là đã cấu thành tội kinh doanh trái phép.

Quán cà phê Xin chào của ông Nguyễn Văn Tấn. Ảnh: NGUYỄN QUYNH

GCN VSATTP không phải là giấy phép

Điều 159 BLHS quy định rõ ba trường hợp kinh doanh trái phép. Một là kinh doanh không có đăng ký kinh doanh, hai là kinh doanh không đúng với nội dung đã đăng ký và ba là kinh doanh không có giấy phép riêng trong trường hợp pháp luật quy định phải có giấy phép.

Theo tinh thần của điều luật, một người nếu từng bị xử phạt hành chính một trong ba hành vi nói trên mà sau đó tiếp tục vi phạm chính hành vi đã từng bị xử phạt đó nữa thì đã phạm vào tội kinh doanh trái phép.

Ở hai trường hợp đầu, ông Tấn không vi phạm. Vậy còn trường hợp thứ ba thì sao?

Ông Bùi Anh Tuấn, Cục phó Cục Quản lý đăng ký kinh doanh - Bộ KH&ĐT, cho biết Nghị định 118/2015 hướng dẫn Luật Đầu tư có quy định tại Điều 9 rằng: Điều kiện đầu tư kinh doanh được áp dụng theo một hoặc một số hình thức sau đây: a) Giấy phép; b) Giấy chứng nhận đủ điều kiện; c) Chứng chỉ hành nghề; d) Chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp; đ) Văn bản xác nhận; e) Các hình thức văn bản khác...

Theo ông Tuấn, giấy phép là một trong các loại điều kiện kinh doanh nhưng điều kiện kinh doanh không nhất thiết phải là giấy phép. Mặc dù chúng ta hay nói “vo” là giấy phép, nhưng đã xét luật thì phải xét đúng thuật ngữ, giấy phép là giấy phép, giấy chứng nhận là giấy chứng nhận.

“Ngành nghề kinh doanh thực phẩm là ngành nghề không đòi hỏi giấy phép. Luật An toàn thực phẩm và các văn bản hướng dẫn kinh doanh thực phẩm chỉ quy định ngành nghề này phải có GCN ATVSTP, nó không phải là giấy phép. Mà một khi GCN ATVSTP không phải là giấy phép thì không thể áp vào trường hợp vi phạm kinh doanh không có giấy phép riêng để xử hình sự ông Tấn theo Điều 159 BLHS” - Cục phó Bùi Anh Tuấn nhấn mạnh.

Cũng cần nói thêm, nếu ông Tấn kinh doanh ăn uống (thực phẩm) mà không có GCN ATVSTP thì ông không đáp ứng đủ điều kiện kinh doanh. Khi đó, ông có thể bị xử phạt hành chính bằng phạt tiền cho đến mức tước GCN điều kiện kinh doanh.

Theo thống kê của Bộ KH&ĐT, hiện có 267 ngành nghề cần điều kiện kinh doanh, trong đó chỉ có một số ngành đòi hỏi giấy phép. Ví dụ như giấy phép kinh doanh phân phối sản phẩm rượu, giấy phép tư vấn quy hoạch thủy điện, giấy phép kinh doanh lữ hành quốc tế, giấy phép phân phối/bán buôn/bán lẻ sản phẩm thuốc lá...

Rõ ràng, GCN ATVSTP không thể bị đánh đồng với giấy phép. Điều 159 BLHS chỉ áp dụng với ngành nghề cần phải có giấy phép mà thôi.