Trả lời câu hỏi của đại biểu (ĐB) Trần Du Lịch, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nói: “Hệ thống pháp luật Việt Nam có lẽ phức tạp nhất thế giới. Vì theo quy định, rất nhiều chủ thể, thậm chí tới cả chủ tịch xã cũng được ban hành văn bản QPPL và một chủ thể được ban hành rất nhiều loại văn bản”.
Chất vấn Bộ trưởng Hà Hùng Cường chiều 11-6, ĐB Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) hỏi thẳng: “Liệu có sự cài cắm lợi ích nhóm, lợi ích riêng của các bộ, ngành khi xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật (QPPL)? Có hay không xu hướng quy định nhằm tạo thuận lợi cho phía cơ quan công quyền, đẩy khó khăn về phía người dân?”. ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM) tiếp lời: “Có dư luận cho rằng Bộ Tư pháp vì nể nang đã để tình trạng bộ nào xây dựng luật thì quyền nặng cho mình nhưng trách nhiệm nhẹ đi và thiếu một tính hệ thống về pháp luật. Trách nhiệm Bộ Tư pháp trong việc này thế nào?”.
Không lobby nhưng có “tranh thủ”
Bộ trưởng Hà Hùng Cường đáp, theo Luật Ban hành văn bản QPPL, Bộ Tư pháp được giao thẩm định các văn bản QPPL từ quyết định của Thủ tướng Chính phủ trở lên, còn thông tư, thông tư liên tịch giao cho bộ phận pháp chế của các bộ.
ĐB Nguyễn Thị Kim Thúy (Đà Nẵng) chất vấn Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường. Ảnh: TTXVN
Từ quyết định của Thủ tướng trở lên thì quy trình rất chặt chẽ. Các văn bản QPPL đều thể hiện đường lối, chính sách của Đảng và một trong những nhiệm vụ thẩm định của Bộ Tư pháp là phải phát biểu ý kiến về việc dự thảo đó có phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng hay không?
“Với quy trình như vậy, câu chuyện có cài đặt lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, lợi ích ngành vào các văn bản QPPL từ quyết định của Thủ tướng Chính phủ trở lên, chúng tôi thấy chưa phải là vấn đề đặt ra. Tuy nhiên, vấn đề là đứng từ phía nào để chúng ta nhìn xem có lợi ích nhóm?” - Bộ trưởng Cường cho hay.
Cũng theo người đứng đầu ngành tư pháp, trong việc thẩm định thông tư, thông tư liên tịch, vừa qua có một số vấn đề phát sinh khiến dư luận thắc mắc. Thế nhưng theo kết quả “hậu kiểm” của bộ, chưa thấy nổi lên vấn đề lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, lợi ích cơ quan trong văn bản của các bộ.
“Là cơ quan thẩm định, chúng tôi đã ra sức cố gắng nhưng vẫn còn nhiều khuyết điểm. Chúng tôi cũng thấy có sự chồng chéo…” - ông Cường thừa nhận.
Chưa hài lòng với câu trả lời của Bộ trưởng Cường, ĐB Thúy chất vấn tiếp: “Nếu bộ trưởng khẳng định là không có việc cài lợi ích nhóm, lợi ích riêng của các bộ, ngành trong việc ban hành văn bản QPPL, vậy việc soạn thảo các văn bản thường rất quan tâm đến tổ chức bộ máy, các quỹ… thì đó là cái gì? Vế thứ hai của câu hỏi bộ trưởng chưa trả lời…”.
Bộ trưởng Cường đáp Chính phủ đã ra nghị quyết (bây giờ vẫn thực hiện) là trong luật, pháp lệnh không đưa tổ chức bộ máy vào đó nếu không có sự đồng ý của Bộ Chính trị. Vậy nên nếu có thì cũng là được cơ quan có thẩm quyền quyết định.
“Đương nhiên, cũng thành thật báo cáo với QH, có những luật không phải hoàn toàn là vấn đề lobby hay chạy cái này, chạy cái khác nhưng cũng có những tranh thủ này, tranh thủ kia… Có ĐBQH tại Hà Nội rất trách nhiệm, mỗi khi có những chuyện đó đều gọi điện thoại, nhắn tin cho tôi, cũng nghe ngóng dư luận có việc nhóm nào đó định tranh thủ một đơn vị nào đó của Bộ Tư pháp trong việc thẩm định. Tôi cũng được cảnh báo việc đó và cũng cố hết sức để tránh những việc như vậy” - ông Cường cho hay.
Bộ trưởng Cường sau đó thừa nhận có xu hướng không quản lý được thì cấm, tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý hơn cho người dân trong một số lĩnh vực, một số văn bản. Vấn đề này đang được xem xét hết sức thận trọng. Từ khi nhận bàn giao việc kiểm soát thủ tục hành chính, Bộ Tư pháp đã yêu cầu việc kiểm tra, kiểm soát thủ tục hành chính làm sao cắt giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân cũng như không để thuận lợi cho quản lý.
Rào chắn và bẫy cho người dân, DN
ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) đặt vấn đề: “Có những văn bản hướng dẫn nhưng không làm nhiệm vụ hướng dẫn mà đặt ra các điều kiện, thủ tục, đôi khi là những cái “bẫy” cho DN và người dân. Để vượt qua những rào cản này, người dân, DN phải chấp nhận chung chi, bôi trơn, phải xin-cho. Tình trạng này phải được khắc phục, xử lý như thế nào?”.
Bộ trưởng Hà Hùng Cường cho biết về nguyên tắc, văn bản của các bộ, kể cả mẫu mã đính kèm các văn bản không được trái với luật, pháp lệnh, nghị định của Chính phủ và càng không được trái với Hiến pháp. “Chúng tôi sẽ kiểm tra lại cụ thể và gửi ý kiến kiểm tra để báo cho ĐB” - ông Cường nói.
ĐB Nghĩa cũng nêu vấn đề cử tri rất bức xúc là việc ra các văn bản hướng dẫn sai phải rút lại, phải thu hồi, phải sửa chữa dẫn đến chuyện đôi khi chúng ta phải tốn kém hàng trăm tỉ hoặc hàng ngàn tỉ. Bộ trưởng Cường nêu: “Văn bản ra sai có nhiều dư luận. Có những trường hợp ra văn bản rồi nhưng có những cái mới là dự thảo, sau khi được góp ý, cơ quan chủ trì soạn thảo đã sửa chữa…”.
“Chuyện chậm, chuyện ban hành sai gây hậu quả, đề nghị ngày mai bộ trưởng nói rõ thêm” - Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng “gút”. Ông Hùng cũng đề nghị Bộ trưởng Cường làm rõ về con số 312 văn bản Bộ Tư pháp báo cáo là vi phạm Hiến pháp và pháp luật, đã gây họa gì chưa? “Nếu căn cứ vào 312 văn bản để tổ chức thực hiện thì gay go rồi. Nếu không áp dụng thì là vi phạm pháp luật. Theo quy định thì có thể khiển trách, cảnh cáo, cách chức, đuổi việc, thậm chí là có thể xử lý hình sự. Chỗ này rất nghiêm trọng. Vấn đề nợ đọng văn bản, Bộ trưởng nói là mười mấy phần trăm nhưng tôi nói nợ chỗ nào thì 100% không thi hành được chỗ đó…” - ông Hùng lưu ý.
NGUYỆT HẰNG
